شاید تاکنون با سوال چرا بعد از خوردن شیر دچار اسهال و دل درد می شویم؟ مواجه شده باشید. درواقع برخی غذاها و نوشیدنیها میتوانند باعث ایجاد اسهال شوند. تقریباً 70 درصد از مردم جهان توانایی هضم راحت شیر و سایر محصولات لبنی را ندارند. بهویژه، برخی افراد به دلیل وجود لاکتوز در شیر ممکن است پس از مصرف آن دچار اسهال شوند. در این حالت، مدفوع آبکی شده و احتمال کمآبی بدن و از دست دادن مواد معدنی افزایش مییابد که میتواند منجر به خستگی و ضعف شود. پرستار کودک باید به خوبی با این موضوع و راه های درمان آن آشنا باشد تا در مواقع ضروری اقدامات لازم را انجام دهد.
خوردن شیر ممکن است در افراد منجر به اسهال، دل درد، معده درد و یا حساسیت شود. اما این حساسیت در کودکان بسیار مهمتر است. حساسیت به شیر در کودکان به دلیل اینکه دارای سیستم ایمنی ضعیف تری هستند و نیاز به مراقبت بیشتری دارند، مهمتر دیده میشود. در این مقاله قصد داریم شما را با این مبحث بیشتر آشنا بسازیم.
اسهال بعد از خوردن شیر معمولاً به دلیل عدم تحمل لاکتوز رخ میدهد. لاکتوز یک کربوهیدرات طبیعی موجود در شیر است که برای هضم به آنزیم لاکتاز نیاز دارد. افرادی که دچار عدم تحمل لاکتوز هستند، بدنشان توانایی تولید این آنزیم را ندارد یا به مقدار کافی آن را تولید نمیکند، به همین دلیل نمیتوانند لاکتوز را به طور کامل هضم کنند. این وضعیت باعث بروز علائمی مانند نفخ، گاز، درد شکم و اسهال پس از مصرف محصولات لبنی میشود.
عدم تحمل اولیه لاکتوز شایعترین نوع است که معمولاً با افزایش سن بروز میکند. به طور طبیعی، سطح آنزیم لاکتاز در دوران کودکی بالا است، اما با بزرگتر شدن افراد، این سطح کاهش مییابد، به ویژه در افرادی که از شیر و لبنیات کمتر استفاده میکنند.
عدم تحمل ثانویه لاکتوز به علت بیماریهای گوارشی مانند سلیاک، بیماری کرون یا التهاب روده ایجاد میشود. در این موارد، آسیب به دیواره روده باعث کاهش تولید آنزیم لاکتاز میشود و ممکن است پس از درمان بیماری اصلی، توانایی هضم لاکتوز بهبود یابد.
به طور کلی، افرادی که از عدم تحمل لاکتوز رنج میبرند، میتوانند از محصولات لبنی کملاکتوز یا شیرهای گیاهی به عنوان جایگزین استفاده کنند.
عدم تحمل لاکتوز نوعی اختلال گوارشی است که به دلیل ناتوانی بدن در هضم لاکتوز، کربوهیدرات موجود در محصولات لبنی، ایجاد میشود. این وضعیت به دلیل کمبود یا نبود آنزیم لاکتاز در بدن رخ میدهد. لاکتاز وظیفه تجزیه لاکتوز به قندهای سادهتر را دارد که بدن بتواند آنها را جذب کند. عدم تحمل کردن لاکتوز در میان بزرگسالان بسیار شایع است و بسیاری از افراد را با شدتهای مختلف تحت تأثیر قرار میدهد.
افرادی که به این اختلال مبتلا هستند، با مصرف لبنیات دچار علائم گوارشی مانند نفخ، درد شکم، اسهال و گاز معده میشوند. این علائم میتوانند زندگی روزمره و کیفیت زندگی آنها را مختل کنند. راهکارهای مدیریت این وضعیت شامل محدود کردن مصرف لبنیات، استفاده از جایگزینهای غیر لبنی، یا مصرف مکملهای آنزیمی برای هضم بهتر لاکتوز است.
حساسیت به شیر یک واکنش ایمنی است و زمانی رخ میدهد که سیستم ایمنی بدن پروتئینهای موجود در شیر، بهویژه کازئین (Casein) و وی (Whey)، را بهعنوان مواد مهاجم شناسایی میکند. این پروتئینها معمولاً برای بدن بیضرر هستند، اما در افرادی که به شیر حساسیت دارند، سیستم ایمنی اشتباهاً آنها را تهدید میداند. برای مقابله با این پروتئینها، بدن آنتیبادیهایی مانند ایمونوگلوبولین E (IgE) تولید میکند.
زمانی که این آنتیبادیها با پروتئینهای شیر در تماس قرار میگیرند، یک سری واکنشهای شیمیایی در بدن آغاز میشود که مهمترین آنها آزاد شدن هیستامین است. هیستامین باعث بروز علائم آلرژیک متعددی مانند کهیر، خارش، مشکلات گوارشی نظیر درد شکم و اسهال، مشکلات تنفسی مانند تنگی نفس، و حتی آنافیلاکسی (واکنش شدید آلرژیک) میشود. حساسیت به شیر در کودکان بسیار رایج تر از بزرگسالان است.
علاوه بر اسهال بعد از خوردن شیر، حساسیت به محصولات لبنی از جمله شیر میتواند عوارض متعددی ایجاد کند که به دو دسته عوارض فوری و تأخیری تقسیم میشوند. عوارض فوری شامل کهیر، تهوع، استفراغ، خارش و التهاب اطراف دهان و لبها، تورم در لب، زبان و گلو، سرفه یا تنگی نفس و افت فشار خون بوده که ممکن است به بیحالی منجر شود.
عوارض تأخیری نیز شامل دفع خون در مدفوع، تشدید اگزمای مزمن، کولیک معده در نوزادان و گاهی تشدید آسم یا آلرژی بینی زمینهای است. همچنین، برخی مشکلات گوارشی مانند ریفلاکس معده مقاوم به درمان، دردهای شکمی مکرر و اسهالهای بیدلیل نیز ممکن است به دلیل حساسیت به ماده لبنی مانند شیر رخ دهند. این واکنشها بسته به شدت آلرژی میتوانند از خفیف تا شدید متغیر باشند و نیازمند تشخیص و درمان مناسب هستند.
اسهال ناشی از مصرف شیر، بهویژه در افرادی که دچار عدم هضم لاکتوز هستند، درمان قطعی ندارد؛ زیرا سیستم گوارشی این افراد قادر به تولید آنزیم لاکتاز نیست. بهترین راهحل، داشتن رژیم غذایی مناسب است. توصیه میشود غذاهای حاوی لاکتوز را در مقادیر کم امتحان کرده تا اثرات آن بر دستگاه گوارش را بررسی کنید و غذاهایی که هضم آنها برای شما دشوار یا آسان است، شناسایی نمایید.
گزینههای جایگزین شامل شیر بدون لاکتوز، شیر سویا، جو دوسر و بادام است. همچنین، مصرف غذاهای غنی از کلسیم اهمیت دارد؛ زیرا حذف محصولات لبنی ممکن است باعث کمبود کلسیم شود. در این موارد، پزشک ممکن است مکملهای کلسیم را تجویز کند. داشتن رژیم غذایی متعادل و کنترلشده میتواند به کاهش علائم کمک کند.
حساسیت به شیر یکی از مشکلات رایج است که میتوان با درمانهای خانگی به کاهش علائم آن کمک کرد. در ادامه به برخی از این روشها اشاره میکنیم:
عسل: عسل به دلیل خواص درمانی فراوانش، برای مقابله با حساسیتها مفید است. مصرف روزانه یک قاشق غذاخوری عسل، بهخصوص صبحها، میتواند به کاهش علائم حساسیتهابه شیر کمک کند.
زنجبیل: زنجبیل با خواص ضدالتهابی و کاهش هیستامین، میتواند علائم انواع حساسیت شیر را کاهش دهد. نوشیدن دمنوش زنجبیل یا استفاده از آن در غذاها راهی موثر برای تقویت تحمل بدن در برابر پروتئینهای شیر است.
آب هویج: آب هویج، بهویژه در ترکیب با آب انار، خیار، و چغندر، نوشیدنی مناسبی برای کاهش حساسیتهای موجود به شیر است. مصرف منظم آن به افزایش مقاومت بدن در برابر مواد حساسیتزا کمک میکند.
زردچوبه: زردچوبه با خواص ضدالتهابی خود، گزینهای مناسب برای کاهش علائم حساسیت است. استفاده منظم از زردچوبه در غذاها یا تهیه شیر زردچوبه میتواند بسیار موثر باشد.
زعفران: زعفران نیز با خواص درمانی ارزشمند خود، به کاهش علائم حساسیت کمک میکند.
در این مقاله به طور کامل با مبحث چرا بعد از خوردن شیر دچار اسهال و دل درد می شویم؟ آشنا شدید در واقع عدم تحمل کردن لاکتوز با یک برنامه غذایی مناسب بهخوبی قابل مدیریت است. مهمترین نکته این است که بتوانید با انتخاب یک رژیم غذایی صحیح، نیازهای تغذیهای بدن را تأمین کنید. برای این منظور، بهتر است با یک متخصص تغذیه مشورت کنید.
