چرا حسن روحانی به سوریه سفر نکرد؟ 

به گزارش پایگاه خبری-تحلیلی ساعدنیوز، دکتر حسن بهشتی پور استاد روابط بین الملل و تحلیلگر مسائل ایران در گفتگوئی اختصاصی با خبرنگار ساعدنیوز و در تشریح علل برجسته شدن سفر سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور کشورمان به سوریه در رسانه ها گفت: دلیل اول این برجستگی این است که وقتی سفری در سطح رئیس جمهور انجام می شود یعنی در عالیترین سطح است و پیوست تبلیغات رسانه ای متناسب با خود را دارد. البته واقع امر این است که صرفِ انجام این سفر نمی تواند حرکت مهم و تأثیرگذاری تلقی شود. باید ببینیم که محتوای این سفر چیست و چه محصولی خواهد داشت. بنابراین، ثمرات این سفر در حوزه های مختلف اقتصادی و سیاسی وزن واقعی آن را مشخص خواهد کرد.

بهشتی پور درباره علل تأخیر در انجام این سفر مهم دیپلماتیک گفت: این سفر بعد از 13 سال انجام شده است. یکی از علت های مهم این تأخیر آن بود که در سوریه دولتی سر کار بود که در مقطعی فقط به 30 درصد خاک کشورش تسلط داشت. در ابتدای شروع جنگ داخلی در سوریه و با بغرنج تر شدن درگیری ها بخش های گسترده ای از خاک سوریه به کنترل داعش، جبهه النصره و مخالفان کُرد درآمد. بنابراین، دولت مرکزی تسلط کافی بر کشور را نداشت و طبیعی است که در چنین شرایطی، سفر رئیس جمهوری ایران میسر نبود. اما بعد از این که غربی ها به این جمعبندی رسیدند که دولت بشار اسد بسیار بهتر از تسلط تکفیری ها بر خاک سوریه است، سلطه داعش و گروه های تکفیری بر سوریه می تواند منافع آنها را به خطر بیندازد، در سیاست های خودشان تجدیدنظر کردند و اوضاع سوریه به آرامش گرائید.

این تحلیلگر مسائل بین الملل با اشاره به نقش چرخش رویکرد دولت اوباما به مسأله بحران سوریه افزود: در اواخر دولت اوباما آمریکا در سیاست های خود در سوریه تجدیدنظر کرد و ترامپ نیز همین خط سیر را دنبال کرد. از سال 2018 عملاً فضا برای انجام سفر در سطح ریاست جمهوری به سوریه مهیا بود، ولی جمعبندی دولت دوازدهم این بود که شرایط برای بهره برداری ایران مناسب نیست. یکی از مسائلی که مبنای این رویکرد بود، حضور فعال روسیه و ترکیه در سوریه بود. ترکیه عملاً بخشی از خاک سوریه را به اشغال خودش درآورده بود و هنوز هم نیروهای نظامی ترکیه در بخشی از ادلب حضور دارند.

این استاد دانشگاه با اشاره به نقش روسیه در تضعیف موقعیت ایران در سوریه بعد از انقراض داعش تصریح کرد: یکی از دلایل مهم عدم سفر آقای روحانی به سوریه این بود که روسیه در آن زمان، به دنبال تثبیت جایگاه خودش و در مقابل تضعیف جایگاه ایران در سوریه بود. اما بعد از آغاز تجاوز نظامی روسیه به کشور همسایه اش اوکراین، روسیه مجبور شد بخشی از نیروهای خودش را از سوریه خارج کند. و همین مسأله زمینه را برای پررنگ تر شدن حضور ایران در سوریه مهیاتر ساخت.

بهشتی پور افزود: وقتی آقای رئیسی به عنوان رئیس جمهور کار خودش را آغاز کرد، خبرها حاکی از آن بود که سفر به سوریه در اولویت است و جزو سفرهای خارجی ای است که رئیس جمهور در ابتدای ریاست جمهوری خودش انجام خواهد داد. ولی به دلایل مختلف اعم از تحولات داخلی سوریه به تأخیر افتاد. قرار بود این سفر در رمضان انجام شود ولی باز به تأخیر افتاد. به هر صورت امروز شاهد انجام این سفر هستیم.

وی با اشاره به این که محور اصلی این سفر توسعه همکاری های اقتصادی تهران-دمشق است گفت: بعضی ها می گویند که چرا ایران باید برای بازسازی سوریه وارد میدان شود و چرا اصلاً باید این کار را گردن بگیرد؟ واقعیت امر این است که اصلاً قرار نیست ایران پول بازسازی را بدهد. بلکه آقای رئیسی به سوریه سفر کرده تا زمینه را برای حضور شرکت های خدماتی و صنعتی در سوریه برای مشارکت در بازسازی این کشور مهیا کند. اگر این توافقات انجام شود زمینه برای بازاریابی شرکت ها فراهم خواهد شد و طبیعی است که سرمایه گذاری از سوی دولت سوریه و نهادهای بین المللی مربوطه انجام خواهد شد.

بهشتی پور درباره احتمال انحصار در زمینه فعالیت های شرکت های ایرانی در سوریه هشدار داد و تأکید کرد: همکاری های اقتصادی ایران و سوریه زمانی ثمربخش خواهد بود که بخش خصوصی بتواند وارد میدان شود و انحصاری در این زمینه ایجاد نشود. رقبای شرکت های ایرانی از ترکیه، روسیه، امارات و حتی عربستان سعودی بسیار قوی هستند و بعد از برگشت سوریه به اتحادیه عرب همکاری سوریه با این کشورها بیشتر و بیشتر خواهد شد. باید منتظر بمانیم و تفاهم نامه های بلندمدتی که طی این سفر با دولت سوریه منعقد می شود، رسانه ای گردد تا بتوانیم وزن واقعی این سفر را تحلیل کنیم.

این استاد روابط بین الملل در پایان به مخالفت غربی ها با انجام این سفر نیز اشاره کرد و گفتک غربی ها با انجام این سفر مخالف بودند. مهمترین دلیل مخالفت آنها هم نگرانی های اسرائیل بود. همکاری های سوریه و ایران، به تقویت محور مقاومت می انجامد و اسرائیل با این مسأله مخالف است. اسرائیل به عنوان متحد کشورهای غربی نگرانی هایش را علناً مطرح می کند و غربی ها هم اقدامات متناسب را انجام می دهند. به هر صورت، علیرغم این مسائل این سفر انجام شده است.