دالان زنگزور مهمترین محور گفتگوهای علی اف و اردوغان در نخجوان/ آینده قفقاز جنوبی بعد از آزادی کامل قره باغ 

به گزارش پایگاه خبری-تحلیلی ساعدنیوز، علی حیدری کارشناس مسائل قفقاز در گفتگویی اختصاصی با خبرنگار ما و در تشریح تحولات اخیر در قره باغ و نیز سفر مهم رئیس جمهور ترکیه به نخجوان گفت: اردوغان تنها چند روز بعد از این که عملیات موسوم به ضدتروریسم آذربایجان در قره باغ به پیروزی رسید و تغییر و تحولات در آنجا آغاز شد، به نخجوان سفر کرد. همان طور که می دانید، در قره باغ مقرر شده است که ارامنه خلع سلاح شوند، مذاکرات الحاق قره باغ به لحاظ سیاسی و حقوقی به آذربایجان آغاز شده است. دو مرحله از این مذاکرات در یولاخ انجام شده است، و مرحله بعدی، همان طور که آقای الهام علی اف گفتند، در خانکندی در حال برگزاری است تا به نتیجه برسند. طی روزهای گذشته، بخشی از ارامنه ساکن قره باغ که قصد نداشتند تحت سیطره آذربایجان باشند، به سمت ارمنستان حرکت کردند و در آنجا ساکن خواهند شد. گفته می شود که تعداد جمعیت ارامنه قره باغ 120 هزار نفر است که تا دیروز حداقل 5 هزار نفر از آنها به سمت ارمنستان حرکت کرده اند.

حیدری افزود: تحولاتی که در عرصه سیاسی و میدانی در قره باغ شکل گرفته نشان می دهد که باید طی هفته ها و ماه های آینده، وضعیت قره باغ را برای آذربایجان تمام شده بدانیم. یعنی همان طور که در توافق 2020 ذکر شده بود، قره باغ به خاک آذربایجان ملحق خواهد شد. اما درباره دالان زنگزور و سفر آقای اردوغان به نخجوان، باید در این خصوص چند نکته را ذکر کنیم. سفر ایشان چند پیام داشت. پیام اول این بود که بلافاصله بعد از عملیات آذربایجان در قره باغ انجام شد و می خواست نشان دهد که حامی اصلی آذربایجان، ترکیه است. پیام بعدی این که می خواست اعلام کند که دالان زنگزور و راه زمینی ارتباط نخجوان با خاک مادر و بعد از آن به دنیای ترک از مهمترین اولویت های سیاست خارجی آقای اردوغان است، هرچند در نشست خبری دیروز به این موضوع اشاره نکرد، اما کارشناسان بر این عقیده هستند که یکی از مهمترین محورهای این سفر، دالان زنگزور است.

این کارشناس مسائل ترکیه با اشاره به ابعاد مهم سفر اردوغان به نخجوان گفت: رسانه های ترکیه پیشتر اعلام کرده بودند که یکی از اصلی ترین دلایل سفر اردوغان به نخجوان، زنگزور است، اگرچه در این دیدار، راه اندازی خط لوله انتقال گاز از قارص به نخجوان کلید خورد، و همین طور، بازسازی سیستم نظامی نخجوان، اما موضوع راهبردی اردوغان در این سفر به نظر زنگزور بود. در حال حاضر، با توجه به این که روابط ارمنستان با روسیه بسیار تیره شده است. در بدترین وضعیت خودش در سال های گذشته قرار دارد به طوری که وزارت خارجی روسیه، چندین بار بیانیه های تند و شدیداللحنی علیه پاشینیان منتشر کرده است، و پاشینیان اقداماتی داشته که در چندین ماه گذشته اصلاً به مذاق مسکو خوش نیامده است، می توانیم بگوئیم که اکنون در یک سوی میدان ارمنستان قرار دارد و در سوی دیگر آن، آذربایجان و ترکیه. روسیه هم چندان مخالف این وضعیت نیست خصوصاً این که هم از مزایای این دالانی که زده خواهد شد به لحاظ اقتصادی می تواند منتفع شود و تحریم هایی که غرب علیه روسیه وضع کرده را خنثی کند و هم موضوع گوشمالی پاشینیان به دلیل اقدامات ضدروسی اش در حوزه راهبردی انجام خواهد گرفت و انجام گرفته است.

حیدری تصریح کرد: دو روز گذشته، وزارت امنیت ملی ارمنستان اعلام کرد که تلاش برای کودتا در ارمنستان را خنثی کرده و عده ای را بازداشت کرده است. گمان می رود که این اقدامات در راستای برنامه های روسیه و در راستای ارامنه تندرو قره باغ علیه پاشینیان است. می توانیم این طور بگوئیم که با توجه به وضعیت موجود، آذربایجان بعد از آزادی قره باغ به سمت هدف دیگرش یعنی احداث دالان زنگزور حرکت کرده و تلاش دارد آن را به سامان برساند. اما ارمنستان نمیتواند خواسته های آذربایجان در رابطه با این دالان را برآورده کند. بحث نظارت بر کوریدور و همین طور، بحث پرداخت عوارض است که آذربایجان تا به حال زیر بار آن نرفته است. ارمنستان تمام انگیزه اش برای راه اندازی کوریدور همین استفاده اقتصادی از آن و تسلط حاکمیتی بر این جاده است. اگرچه در توافق آتش بس 2020، هیچ ذکری از کوریدور زنگزور به میان نیامده است، اما موضع مبهم و غیرشفاف روسیه هم در این مورد به آذربایجان کمک کرده تا بتواند خواسته های خودش را پیش ببرد.

این کارشناس درباره سناریوی احتمالی درباره تحقق دالان زنگزور و تحولات مربوط به آن گفت: تصور می کنم، آنچه اتفاق خواهد افتاد، نه خواسته های صددرصد آذربایجان و ترکیه خواهد بود و نه خواسته های ارمنستان. موضوعاتی که گفته می شود در خصوص اشغال سیونیک به نظرم فشاری هست بر ارمنستان تا بپذیرد که به خواسته های آذربایجان تن بدهد. اگرچه الهام علی اف بارها گفته که منطقه سیونیک، آذربایجان غربی است، منطقه اشغال شده است که در گذشته به آذربایجان تعلق داشته است، تصور می کنم که همه این اظهارات در راستای فشار بر ایروان برای گرفتن دالان زنگزور است. البته همان طور که گفتم، آذربایجان نمی تواند به صورت کامل به خواسته هایش در این خصوص برسد، چون هم به لحاظ اقتصادی و سیاسی، ارمنستان توانایی این موضوع را ندارد، و نمی تواند احداث دالان را بدون انتفاع اقتصادی از آن بپذیرد و هم طرف ایرانی اجازه این کار را نخواهد داد و همان طور که تهران بارها به صراحت اعلام کرده است، هر نوع تغییر در مرزها خط قرمز ایران است و در رابطه با بسته شدن مرزش با ارمنستان کوتاه نخواهد آمد.