دلایل وابستگی عاطفی افراطی و عشق‌های بیمار‌گونه

به گزارش سایت خبری ساعد نیوز،وابستگی عاطفی با احساس خشم، تردید نسبت به خود، ترس از طرد شدن، ترس از تنهایی، حس عدم امنیت، شرم و حقارت همراه است. كسی كه از وابستگی عاطفی رنج میبرد فقط برای دیگران زندگی میکند، خودش را نادیده میگیرد و هر كاری انجام میدهد تا مورد پسند فرد دیگر باشد.

وابستگی نشان دهنده، عدم عزت نفس است که منجر به پایین آوردن ارزش خود، ترس از تنهایی و نادیده گرفتن نیازهای فرد میشود. وابستگی نوعی نیاز عاطفی و روانی به فرد دیگری است که بدون وجود او فرد وابسته، در زندگی گرفتار مشکل میشود.

چگونه می توان از وابستگی های افراطی و آسیب زا رهایی یافت تا به آرامش و لذت بیشتری در ارتباط با دیگران رسید؟ در این خصوص با دکتر بهزاد تریوه، متخصص روان شناسی و استاد دانشگاه گفتگو کرده ایم.

ریشه وابستگی افراد چیست؟

به طور کلی شروع احساس وابستگی به دوران کودکی برمی گردد و در روابط اولیه بین فردی شکل می گیرد.
دانشمندان روان شناسی مثل «جان بالبی» وابستگی را از دوران کودکی بررسی کرده و دریافته اند وابستگی به چه شکلی در افراد اتفاق می افتد.

آن ها به این نتیجه رسیده اند بچه هایی که از دوران کودکی به گونه ای «دلبستگی ایمن» نداشته اند و از مراقبان اولیه خودشان به شکل کامل بهره مند نشده اند، ممکن است دچار وابستگی افراطی شوند.

به همین دلیل نگران هستند مبادا منبع ارزشمندی خود را از دست بدهند بنابراین به اصطلاح در طرف مقابل خود ذوب می شوند و همیشه با اعتمادبه نفس پایینی با مسائل برخورد می کنند و در تصمیم گیری های خود هم بسیار مردد هستند. به این ترتیب اغلب در حالت گنگ و مبهمی به سر می برند.

با توجه به اینکه باور این افراد این است که به تنهایی قادر به اداره کارهایشان نیستند، مدام نگران هستند نکند نتوانند از پس مسائل مختلف بربیایند.

مهر طلبی تا چه اندازه با وابستگی در ارتباط است؟

افراد وابسته در مهر ورزی و کمک گرفتن از دیگران خیلی تلاش می کنند، انگار می خواهند همیشه تایید دیگران را بگیرند و حتی کار هایی که گاهی به ضرر خودشان هم باشد، انجام می دهند.

مهر طلبی درواقع از ادبیات وابستگی نشات می گیرد و نداشتن عزت نفس لازم و مهربانی کردن برای مورد پذیرش واقع شدن بنابراین اگر کسی عزت نفس لازم را داشته باشد دیگر مهر طلب نیست، بلکه حقیقت طلب است.

توجه داشته باشیم شخص مهر طلب با فرد حقیقت طلب تفاوت می کند؛ یعنی فرد مهر طلب، طرف مقابل هر گونه باشد، او را می پذیرد، اما فرد حقیقت طلب به خودش دروغ نمی گوید و اگر کسی نخواهد به او مهر بدهد و همچنین اگر متوجه شود مورد سوء استفاده قرار گرفته به راحتی از رابطه بیرون می آید.

می توان گفت افرادی که دچار عشق «منیک» هستند، به نوعی به ذوب شدن در طرف مقابل می رسند، در حالی که عشق سالم به گونه ای نیست که هرچه طرف مقابل بخواهد ما ناچار به پذیرفتن آن باشیم، بلکه نیاز ها باید به صورت برابر و مساوی باشد، به طوری که نیاز های هر دو طرف برآورده شود.

چرا افرادی که ادعای عشق دارند، در هر حالی طرف مقابل را دوست دارند؟

این گونه افراد عاشق هایی هستند که در واقع بیمارند، مثلا فردی که ادعا می کند حتی می تواند جانش را به خاطر کسی که عاشقش است، بدهد نوعی رفتار مازوخیستی دارد و فکر هم می کند در واقع اساسا تعریف عشق همین است.

این نوع عشق ورزیدن ها نوعی بیماری محسوب می شود، در صورتی که عشق سالم در آدم های سالم عشقی است که دو نفر با وجود تمام تفاوت ها و شباهت ها سال ها کنار هم زندگی می کنند، اما عشق در نظر عامه بیشتر به گونه ای تلقی می شود که، چون فردی نیاز به عشق ورزیده شدن دارد بخواهد به نوعی هم از لحاظ عاطفی باج بدهد تا عشقش را از دست ندهد.

در این گونه عشق ورزیدن ها طرف ادعا می کند عاشق است و می خواهد دیگری هم عاشقش باشد، ولی از درون آسیب می بیند، زجر می کشد و رفتار های عجیب وغریب روانی از خود نشان می دهد.

در عشق های سالم دو طرف عاشق همدیگر هستند و همه چیز هم مطابق قاعده پیش می رود، کسی هم قربانی نمی شود. درواقع ریشه قربانی شدن هم مهر طلبی و وابستگی است.

ریشه عشق های بیمار گونه چیست؟

ریشه این عشق ها به دوران کودکی مربوط می شود و هنگامی که درست به ما محبت نشده است.

زمانی که والدین به فرزندان خود این پیام را می دهند که تو به اندازه کافی خوب هستی و من در هر صورت دوستت دارم، کودک هم احساس ارزشمندی می کند که این احساس نیز به عزت نفس تبدیل می شود.

به این ترتیب فرد در دوران بزرگسالی خودش را به اندازه کافی خوب می داند و برای اینکه مورد پذیرش قرار بگیرد، باج افراطی نمی دهد و تلاش نمی کند خود را بهتر از آن چیزی که هست بکند یا خود را برای کسی بزک کند، بلکه عقیده دارد همینی هستم که هستم.
البته این جدا از موضوع خودشیفتگی است و اینکه کسی غرور داشته باشد، بلکه بیشتر منظور آن است که بر خوبی ها و بدی های خودش واقف است و به خاطر اشتباهات و تفاوت هایی که با طرف مقابل دارد، خودش را به آنچه که او می خواهد تبدیل نمی کند.

درواقع، اگر این دو نقش و هویت تلفیق نشود می توانیم عشق سالم را تجربه کنیم، اما ریشه عشق های ناسالم به رفتار والدین با فرزندانشان مربوط می شود؛ یعنی پدر و مادری که همیشه فرزندشان را با بچه های دیگر مقایسه و به او القا می کنند به اندازه کافی خوب نیست، باعث به وجود آمدن عقده حقارت در کودک می شوند، چون به نیاز های واقعی او به اندازه کافی توجه نمی شود.

به این ترتیب کودک وقتی به دوران نوجوانی می رسد، هنگام تشکیل هویت عاطفی دچار مهر طلبی می شود، چون مهری را که قرار بوده از والدین خود طلب کند از دیگران طلب می کند و در نتیجه بیش از اندازه به دیگران وابسته می شود.

چرا وابستگی های ناایمن در زنان بیشتر از مردان است؟

با توجه به اینکه به دختر ها عزت نفس کمتری نسبت به پسر ها داده می شود، وابستگی بیشتری هم پیدا می کنند. البته به تازگی توجه بیشتری به خانم ها می شود و در بسیاری موارد می توانند از حقوق برابر با مرد ها برخوردار شوند، اما اغلب نگرش خود زن ها هم این است که انگار برای مراقبت شدن آفریده شده اند و دنبال مردی هستند که از آن ها مراقبت کند. همچنین بسیاری از آن ها عزت نفس کافی برای اینکه از خودشان دفاع کنند هم ندارند.

فراموش نکنیم با توجه به الگویی که در حال حاضر در حال گذار از آن هستیم و به ویژه در کشور خود ما، خانم ها بعضی مواقع مجبور به گرفتن نقش مردانه هستند، در حالی که در زمان های دیگر باید پاسخگوی نیاز های زنانه خود باشند.

مرد ها هم به نوعی ابهام رسیده اند و نمی دانند دقیقا بهتر است نقش های سنتی پدران خود را پی بگیرند یا با توجه به دنیای مدرن عقاید خود را تغییر دهند؟

این موضوع در حال حاضر منجر به وجود آمدن ابهام در ایفای نقش زنان و مردان شده است، مثلا زن ها در جایی فکر می کنند به هیچ مردی نیازمند نیستند و خودشان می توانند از پس خودشان بربیایند، اما در جایی دیگر نیاز های غریزی و ذاتی زن میزان وابستگی او را به مردان افزایش می دهد بنابراین دروغ هایی که در این خصوص به خود می گوییم باعث می شود در ایفای نقش خود اسیر و دچار تعارض شویم. وقتی هم این گونه تعارضات در وجودمان می ماند به تدریج به نوعی افسردگی، اضطراب و وسواس تبدیل می شود.

برای رها شدن از وابستگی های افراطی چه کار هایی می توان کرد؟

برای رهایی از وابستگی های افراطی نخستین گام این است که از روان شناس کمک گرفت. هر اقدام دیگری می تواند موقت و ناپایدار باشد، چون با استفاده از ذهن هوشیار فقط می توان برای مدتی قضیه را تعدیل کرد، ولی برای رهایی کامل از قید و بند های وابستگی باید ریشه و علت واقعی مشکلات را پیدا کرد. البته توجه به احساسات و توانمندی های واقعی فرد کمک زیادی به بالا بردن و افزایش عزت نفس در او می کند.

توجه داشته باشیم افراد وابسته از دوران کودکی به این دلیل وابسته بار آمده اند که بازخورد مناسبی به آنچه خودشان و هویت شان هست، داده نشده است؛ یعنی والدین به این بچه ها عزت نفس و اعتمادبه نفس لازم را نداده و مانند آینه رفتار او را بازتاب نداده اند تا او بتواند توانمندی های خود را بشناسد و درک کند و در آینده هم خودش را خوب بشناسد و ارزیابی کند.

به این ترتیب این افراد از دوران کودکی مدام به والدین و اطرافیان خود نگاه کردند تا هر چه بیشتر مورد تایید قرار بگیرند، غافل از آنکه باید با این گونه تایید گرفتن ها مقابله کنند.

روان شناس یا روانکاو می تواند به افراد وابسته کمک کند تا کاملا به طور مستقیم، مشخص و واضح با این موضوعات مواجه شوند.

افراد وابسته چطور می توانند به خودشان کمک کنند؟

اگر خود افراد وابسته بخواهند در این زمینه به خود کمک کنند، بهتر است بتوانند با تنهایی های خود کنار بیایند، مثلا تنهایی رستوران یا سفر بروند و بر توانمندی های فردی خود بیشتر متکی شوند. درواقع، ظرفیت تنها ماندن را در خودشان بالا ببرند. در ارتباطات خودشان هم به جای آنکه باج بدهند، رابطه را به سمت تعادل بازگردانند؛ یعنی در مقابل آنچه که می دهند، مواردی هم دریافت کنند.

افراد وابسته باید توجه داشته باشند رابطه جولانگاه ارضای نیاز های دوجانبه است؛ نه اینکه فقط یک نفر ارضای نیاز های طرف مقابل را برعهده بگیرد و هیچ درخواستی هم نداشته باشد. شخص وابسته نباید برای ارضای نیاز های خود منتظر برآورده شدن نیازهایش در آینده باشد، بلکه حتما باید آن ها را بیان کند و بخواهد که دیده شده و محترم شمرده شود.

مهم ترین اقدام افراد وابسته بالا بردن عزت نفس شان است. آن ها باید توجه داشته باشند اگر هم ابتدا در ارتباطات خود با دیگران مشکلی برایشان پیش نیاید، بعد از مدتی حتی طرف مقابل هم از رفتار ها و محبت هایشان خسته می شود. در واقع فرد وابسته به تدریج به ابزاری برای رفع نیاز های همسر خود تبدیل می شود. این موضوع هم کل رابطه را زیر سوال می برد و با مشکلات زیادی مواجه می کند.