لاتکس (LATEX) چیست؟
در حدود سی سال پیش، حروفچینی نوشته هایی که در بردارنده فرمول ها و علائم ریاضی بود، کاری سخت و حتی غیر ممکن بود. ابتدا دست نوشته ها به وسیله ی یک ماشین حروفچینی، آماده می شد و سپس فرمول ها و علائم ریاضی، با صرف وقت و زمان زیاد، به طور دستی، درون متن گنجانده می شد و حاصل کار به چاپخانه ارسال می گشت.
قبل از چاپ نهایی، کتاب حروفچینی شده در اختیار نویسنده قرار میگرفت، و نویسنده برای رفع اشکالات احتمالی، آن را بررسی می کرد و در صورت لزوم نکاتی در حاشیه ها می نوشت و آن را جهت اصلاح برای ناشرمی فرستاد.
هیچ گونه ارتباطی بین نویسنده و مسئول حروفچینی وجود نداشت. در آن هنگام حروفچینی متون ریاضی، گاهی، به عنوان یک جریمه، برای کارکنان چاپخانه به حساب می آمد.
در مدت زمانی که شخص یک از صفحه از متن ریاضی را حروفچینی می کرد، همکار وی می توانست بیش از ده صفحه از متن معمولی را حروفچینی کند. به علاوه از آنجا که ریاضی دانان افرادی دقیق هستند، نوشته های حروفچینی شده تا چند بار، برای انجام اصلاحات، بین نویسنده و حروفچین، در رفت و برگشت بود.
تا اینکه TEX در سال ١٩٨٢ میلادی، توسط دونالد کنوث از دانشگاه استنفورد منتشر شد و پس از آن در سال ١٩٨٩بهبود یافت. به گونه ای که از کاراکترهای ٨ بیتی و متن های چند زبانه پشتیبانی کند.
خیلی زود، TEX در مجامع علمی و بین هزاران نفر از دانشمندان و پژوهشگران رشته های مختلف علمی رواج پیدا کرد، زیرا به وسیله ی آن می توان هر نوع نوشته را در قالب های گوناگون همچون شعر، نامه، مقاله، کتاب و به طورکلی هر قالبی که توسط نویسنده تعیین شود، به طور زیبا و ماهرانه، و با کیفیت عالی حروفچینی کرد.
در حال حاضر TEX به عنوان استانداردی برای حروفچینی متن های علمی به صورت گسترده، به کارمی رود. کارآمدی TEX ،زمانی بیشتر خودنمایی می کند که متن مورد نظر دارای فرمول های ریاضی فراوان و پیچیده است.
با فراگیری قوائد فرمول نویسی می توان هر عبارت ریاضی پیچیده را به آسانی و به زیبایی حروفچینی کرد.
TEX از توانایی حمل پذیری بالایی برخوردار است، به این معنی که TEX بر گستره ی پهناوری از سامانه های رایانه ای قابل اجرا است و رفتار آن و نتیجه کار، در همه این سامانه ها یکسان است.
این واقعیتی است که در ارتباطات علمی و فناوری بسیار اهمیت دارد. به علاوه TEX یک زبان برنامه نویسی هم هست و با فراگیری این زبان می توان به توسعه و پیشرفت آن کمک کرد.
حدود یک دهه پس از انتشار TEX ،کنوث به طور رسمی اعلام کرد که TEXبه سطح پایدار رسیده است و بیش از این تغییر نخواهد کرد. هر چند هنوز هم کنوث اشتباهات احتمالی موجود در TEXرا اصلاح می کند اما احتمال یافتن یک اشتباه در TEX تقریبا صفر است.
از LATEX می توان برای موارد زیر استفاده کرد:
- حروف چینی کتاب
- حروف چینی مقالات
- حروف چینی گزارش ها
- تهیه اسلاید
همچنین برای موارد دیگری که نیاز به حروف چینی پیشرفته داشته باشیم، می توان مورد استفاده قرار بگیرد. در متن های ریاضی، مهندسی، فیزیک و متن هایی که در آن به تعداد زیاد فرمول های پیچیده وجود دارد، استفاده از LATEX توصیه می شود. از این رو LATEX بیشتر در میان دانشگاهیان و خصوصا رشته های علوم پایه و مهندسی محبوبیت بیشتری دارد.
برای بیشتر افراد این سوال پیش می آید، که با وجود نرم افزارهای Microsoft Office و Open Office و liber Office چرا LATEX توصیه می شود؟
- کپی رایت نرم افزار LATEX رایگان است و حق انتشار آن انحصاری نیست.
- اسناد تولید شده با LATEX ثبات دارند.
- کیفیت بسیار بالا در حروف چینی متون دارای فرمول های ریاضی
- برای حروف چینی کتاب یا مقاله تنها نیاز به تعداد کمی از دستورات برای تعریف ساختار متن است و نیازی به دانستن چگونگی طراحی کتاب یا مقاله نیست.
- فایل هایی که در لاتک تولید می شوند، مستقل از سیستم عامل است. یعنی به سیستم عامل خاصی وابستگی ندارد و در ویندوز، لینوکس و حتی در سیستم عامل های کمپانی اپل نیز خروجی درستی می دهد. در صورتیکه فایل های Microsoft Office روی سیستم عامل های لینوکس و اپل به خوبی اجرا نمی شوند.
- در LATEX متعلقات نوشتارهای علمی به صورت خودکار تولید می شوند:
- مراجع
- نمایه
- ارجاع ها
- فهرست مطالب، فهرست اشکال، فهرست جداول و ...
پیش نیازهای نصب برای نرم افزار لاتکس
برای نصب و استفاده از این نرم افزار ، ابتدا باید یک سری پیش نیاز ها را برروی کامپیوتر نصب کرد ، که عبارتند از : نرم افزارهای
- Adobe Acrobat
- GSview
- Ghostscripct
- MikTex
- WinEdt
البته این نکته قابل ذکر است که نرم افزارهای GSview و Ghostscripct برای مشاهده فایل های با پسوند .ps و نرم افزار MikTex با نصب برنامه ی Yap امکان مشاهده فایل های با پسوند .dvi را به کاربر می دهد.
چگونه با استفاده از نرم افزار لاتکس (LATEX) مقاله بنویسیم؟
کاربر برای نگارش مقاله توسط نرم افزار LATEX ، ابتدا باید به سایت مجله معتبر بین المللی مراجعه کند و فایل الگو ی ارائه شده توسط مجله را دانلود کند. سپس فایل مزبور را توسط نرم افزار Winedt و با پسوند tex باز کند و آن را پر کند .فرمول نویسی و اضافه کردن عکس و… در این نرم افزار از قواعد خاصی پیروی می کند.
دانلود معرفی و آموزش استفاده از نرم افزار اسمول Smule
