نقشه، برنامه اجرايی بافت فرش است. در واقع نقشه قالی عبارت است از نمای قالي بر روی کاغذ شطرنجی که بافنده با نگاه کردن به خانه های نقشه و گره زدن خامه مناسب بر روی چله، نقشه را به طور کامل بر روی قالی پیاده ميکند.
طراح نقشه به صورت ذهنی و يا بر اساس الگو، طرح مورد نظر را تهیه و بر روی کاغذ شطرنجی پیاده مينمايد. سپس طرح تهیه شده توسط نقاش، کپی و رنگ آمیزی ميگردد چله کش بايد تارهای چله را طبق خانه های نقشه و طبق رجشمار قالی محاسبه نمايد. با توجه به اين که ممكن است نقشه حالت های متفاوتی داشته باشد، آشنا بودن چله کش به هر يك از اين حالتها به او کمك ميکند تا راحتتر به انجام چله کشی بپردازد.
مراحل و اصول تهیه نقشه فرش
- مرحله اول برای ایجاد نقشه ی فرش از کاغذهایی به اسم موتیف یا همان کاغذهای شطرنجی استفاده میکنند. خطوط کلی را با مداد طرح میزنند و نقشه فرش را بطور کلی تعیین میکنند.
- مرحله ی دوم مرحله ی تصویر گذاری ست که جزییات نقشه را مشخص میکنند.
- مرحله سوم نقطه گذاری ست برای اینکه طرح مورد نظر برای بافت آماده گردد باید به صورت نقطه در آید. این نقطه معادل یک گره در فرش است.
- مرحله چهارم رنگ آمیزی ست . در این مرحله باید با توجه به خصوصیات و ترکیب رنگ و روانشناسی آن ؛ نقطه گذاری ها رنگ شود. در تهیه نقشه فرش برخی مناطق مانند آذربایجان ، به جای رنگ آمیزی نقاط از شماره گذاری آن ها استفاده می کنند.
انواع نقشه فرش از نظر روش نقطه گذاری کردن
نقشه فرش از حیث نوع خطوط به دو دسته تقسیم می شوند:
- نقشه هایی با خطوط شکسته که این نقشه از خیال و ذهن ناشی میشود و از سادگی برخوردارند.
- نقشه هایی با خطوط منحنی که به نقشه های شهری شناخته می شوند و پیچیده ترند و برای ترسیم باید از کاغذ موتیف استفاده کرد.
انواع نقشه از نظر اندازه
- نقشه تمام (سراسری) در این نقشه، نقش و نگارها تکرار نمی شود. به عبارتی هيچ قسمتی از طرح با قسمت های دیگر قرینه نبوده و همه قسمت ها با هم متفاوت هستند.
- نقشه ½ (قدی) این نقشه معادل نیمی از پهنا و معادل تمام طولی فرش می باشد. در واقع این نوع نقشه نیمی از فرش است که در نیمه دیگر تکرار می شود.
- نقشه ¼ (ربعی) نقشه ای است که نقش و نگارهای آن در چهار طرف فرش تکرار می شوند به عبارتی نقشه به اندازه ¼ فرش است و ¾ دیگر قرینه ¼ می باشند .
- تکراری (واگیره) به طرحی که نقش و نگارها هم در طول و هم در پهنای فرش تکرار می شوند نقشة واگیره (تکراری) می گویند.
برای بافت قالی به چه وسایلی نیاز داریم؟
