درباره عقد ودیعه چه می‌دانید؟

یکشنبه، 30 شهریور 1399 زمان مطالعه 5 دقیقه

هرگاه فردی بخواهد مال خود را نزد کسی به امانت بگذارد عقد ودیعه محقق می‌شود، این عقد می‌تواند به صورت کتبی يا شفاهی صورت گیرد.

عقد ودیعه چیست؟

عقد ودیعه در ماده ۶۰۷ قانون مدنی به این ترتیب تعریف شده است : ودیعه عقدی است که به موجب آن یک نفر مال خود را به دیگری می سپارد، برای آن که آن را مجانا نگاه دارد ... بنابراین هر زمانی که کسی مال خودش را به دیگری امانت بدهد تا برایش نگه دارد، عقد ودیعه شکل می گیرد. شرط وقوع عقد ودیعه این است که نگه دارنده مال آن را رایگان نگه دارد و اگر بابت نگه داری مال پول دریافت کند، عقد دیگر ودیعه نیست. مثل نگه داری کفش در مساجد و حرم ها.

ویژگی ها

مقررات مربوط به این عقد در حقوق ایران در مواد ۶۰۷ تا ۶۳۴ قانون مدنی آمده است.

عدم جواز تصرف: تصرف و استفاده از مال مورد ودیعه از سوی ودیعه گیر جز اعمالی که برای حفظ آن ضرورت دارد، مجاز نیست. مگر آنکه از سوی مالک اجازه داشته باشد. در غیر این صورت ید امانی ودیعه گیر به ید ضمانی تبدیل می شود و او باید اجرت المثل پرداخته و اگر آسیبی به مال وارد آید، مسئول است، هرچند تقصیری نداشته باشد.
رایگان بودن: نگهداری مال مورد ودیعه باید به طور مجانی باشد. اگر امین برای این کار پولی طلب کند آن عقد جعاله خواهد بود. همچنین زمانی که مال به منظور انتفاع گیرنده داده شده و نگهداری جنبه فرعی داشته باشد، قرارداد عاریه یا اجاره یا واگذاری حق انتفاع خواهد بود. همچنین در موردی که مالی به منظور فروش یا تعمیر به دیگری سپرده شود، عقد وکالت (از جمله نمایندگی های تجاری مانند عاملی) یا اجاره محقق شده است.
استرداد خود مال مورد ودیعه: مستودع حتماً باید عین مالی را که به او سپرده شده برگرداند. اگر توافق این باشد که گیرنده مال را مصرف کند و بعد مِثل ِ آن را تهیه و رد کند. چنین توافقی ودیعه نخواهد بود (احتمالاً قرض محسوب می شود). این مفهوم از واژگان «سپردن» و «نگهداری» و تعریف مشهور «استنابه فی الحفظ» در فقه و همچنین دلالت صریح «علی الید ما اخذت حتی تؤدی» استنباط می شود.

مصادیق ودیعه

سپردن اموال به همسایه در هنگام سفر مصداق ودیعه است، اگر چه عنوان عقد ودیعه را ذکر نکنند.
نگهداری اسلحه و موبایل و... که در نگهبانی بعضی ادارات تحویل داده می شود.
نگهداری کفش ها در مساجد.
همچنین در مواردی، بعضی ادارات جهت نگهداری وسایل، صندوق امانات تدارک دیده اند که احکام و مقررات مروبط به ودیعه بر آن بار می شود.

تفاوت ودیعه و قرض

درباره تفاوت عقد قرض با وديعه نیز باید گفت که قرض عقدی است تمليکی و شبه معوض. به اين معنا که مورد قرض به وام گيرنده تمليک می شود تا او مثل آنچه را که مالک شده است، به قرض دهنده بازگرداند، اما وديعه عقدی است عهدی و اذنی و امين بايد عين آنچه را که به او داده شده است، بازگرداند.
قانون مدنی در ماده 648 در تعريف عقد قرض می گويد: قرض عقدی است که به موجب آن احد طرفين مقدار معينی از مال خود را به طرف ديگر تمليک می کند که طرف مزبور مثل آن را از حيث مقدار، جنس و وصف رد کند و در صورت تعذر رد مثل، قيمت يوم الرد را بدهد.
همچنين وديعه عقدی است جايز و هر يک از مودع و مستودع هر زمان که بخواهد، می تواند آن را به هم بزند و فسخ کند اما عقد قرض مطابق مواد قانون مدنی و به پيروی از نظر مشهور فقها از نوع عقود لازم است و جز به اقاله يا خيارات قابل به هم زدن نيست، به اين ترتيب طرف های عقد قرض بايد به مفاد آن پايبند باشند.

تعهدات مستودع یا امین

حفاظت از مال امانتی: به همان صورتی که مقرر شده است. در غیر این صورت، طبق متعارف باید عمل کند، در غیر این صورت، ضامن است.
عدم استفاده از مال امانی: چرا که مال برای حفاظت پیش او گذاشته شده است، مگر این که با صراحت یا ضمنا اجازه در استفاده داشته باشد. در غیر این صورت، اگر اجازه نداشته و استفاده کرده باشد، ضامن است.
رد عین مال امانی: امین باید عین مالی را که دریافت کرده است، رد کند؛ نه عوض و بدل آن را. مگر این که عین مال از او قهرا گرفته شده یا توسط او تلف شده است که در این صورت، عوض، مثل یا قیمت آن پرداخته می شود.
ضمانت امین در صورتی است که مال توسط او یا ورثه او تلف شود یا این که در نگهداری مال تعدی و تفریط کند. در غیر این صورت، چون امین است، مسئول تلف یا نقص مال نخواهد بود.
به عبارت دیگر امین مسئول اتلاف است نه تلف.
رد مال به مالک واقعی: اگر ثابت شود که کسی دیگر مالک است، باید آن را به مالک واقعی رد کند.

تعهدات امانت گذار

پذیرفتن مال امانی در صورت فسخ عقد.
پرداخت هزینه نگهداری؛ امانت گذار مکلف است مخارج حفظ و نگاهداری مال مورد ودیعه را بپردازد.

نوع دیگری از امانت، امانت قانون است که قانون اجازه نگاهداری آن را به شخص می دهد. مثل اشیای پیداشده که پس از پیدا شدن صاحب آن باید به او داده شود. این نوع امانت، قانونی است؛ چرا که قانون شخص را مکلف می کند که اموال را به صاحبش بدهد.

اختلافات بین مودع و مستودع

اختلاف در تسلیم یا عدم تسلیم مال مورد ودیعه: در این حالت اصل بر عدم تسلیم است بنابراین مستودع که مدعی بازگرداندن مال مورد ودیعه است باید ادعای خود را اثبات کند.
اختلاف در خصوص خسارات وارده به مال مورد ودیعه: در این حالت مودع باید تقصیر مستودع را اثبات کند تا بتواند خسارات مورد ادعای خود را از مستودع دریافت کند. چون همان طور که گفتیم مستودع ضامن خسارات وارده به مال مورد امانت نیست مگر اینکه مرتکب تقصیر شده باشد.

درباره عقد قرض چه می دانید؟

برچسب: قانون مدنی قانون مجازات اسلامی مسائل حقوقی قانون اساسی انواع عقد قرارداد

دیدگاه ها

از سراسر وب

(عکس) تغییر چهره 5 مجری زن صدا و سیما بعد از کناره گیری از تلویزیون / هر دو یکسانند اما این کجا و آن کجا ...

دانلود رایگان دفترچه سوالات عمومی و تخصصی کنکور سراسری گروه ریاضی و فنی، مرحله اول و دوم + پاسخنامه / سال‌ 1404

نگاهی به زندگی مشقت بار یک کارگر ساختمانی با صورت زخمی؛ ستاره‌ای که با فوتبال زندگی‌اش را ساخت/ وقتی خدا بخواد اینجوری برات میچینه!

فال ابجد روزانه جمعه 14 آذر 1404 / همین امروز نشونه‌ای می‌رسه که میگه روزهای خوب شروع شدن!

نگاهی به خونه زندگی لاکچری شراره رخام با چیدمان شاهانه و پُر از عتیقه و لوازم لوکس/ زیبا و منحصر به فرد+عکس

(ویدیو) سخنان تند پزشکیان: به اندازه پولت حرف بزن!

(عکس) نیوشا ضیغمی، هلیا امامی و مژده لواسانی با استایل رسمی و مناسب در یک ایونت داخلی

10 حقیقت روانشناسانه که می‌گوید رابطه عاطفی شما چقدر دوام می‌آورد!

مطالب پیشنهادی

نگاهی خارق‌العاده به صندل های باشکوه و از جنس طلا برای مومیایی توت توت‌عنخ‌آمون در موزه بزرگ مصر که برای سفرش به دنیای دیگر ساخته شده بود/ هر کفش روایتی از یک داستان خاص+ فیلم

شایعه داغ ژانویه: آیا نیمار به اولدترافورد می‌آید؟

شانزده آذر امسال؛ بازگشت شور دانشجویی و صدای استقلال‌خواهی / دانشگاه مسئول گفتن حقیقت است نه تماشاچی بودن

نگاهی به کارت عروسی پینترستی مریم مومن و سهیل قصدی به همراه گیفت های عروسی جذابشان+عکس

پیشنهاد ویژه

سری هفتم ایده‌های ناب تزیین دفتر مشق/ مدل تزیین دفتر مشق 2025 با جدیدترین نقاشی حاشیه دفتر بانمک و فانتزی رنگی رنگی!(عکس)

(ویدئو) پشت‌صحنه موفقیت آترینا فرحمند در جمع رتبه‌های برتر سه سال اخیر از زبان خودش؛ از روزهای جنگ تا رتبه 1 کنکور تجربی 1404

اظهارنظر عجیب فریبا نادری: بازیگرای هالیوود عمل زیبایی انجام میدن تا شبیه من بشن!+فیلم

شروع بحران‌آمیز؛ تیم علیرضا جهانبخش با 14 بازی بدون برد/ بدترین در اروپا