درْگز یا درِگز از شهرهای استان خراسان رضوی، مرکز شهرستان درگز، در شمال شرق ایران در نزدیکی مرز ترکمنستان جای دارد. نام پیشین شهر درگز محمدآباد و محمدآباد ارباب بود. جمعیت این شهر حدود ۳۷ هزار نفر است.زبان رایج در شهرستان و اکثر مناطق اطراف آن ترکی درگزی با لهجه خاص خود می باشد.شهرستان درگز طوایف مختلفی چون ترک خراسان، کرد کرمانج، فارس، ترکمن، عرب و خاوری را در خود دارد که هر یک در بین خود به زبان های خود گفتگو می کنند.شهر درگز در فاصله ۲۶۵ کیلومتری مشهد و در طول جغرافیایی ۵۹ درجه و شش دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۷ درجه و ۲۶ دقیقه واقع است.درگز که تا تهران ۹۴۳ کیلومتر و تا مشهد ۲۶۵ کیلومتر فاصله دارد از شمال به مرز ایران و ترکمنستان از مشرق و جنوب شرقی به مشهد از جنوب به چناران و از مغرب به قوچان محدود و مختصات آن ۳۷ درجه و ۳۶ دقیقه عرض شمالی و ۵۹ درجه و ۶ دقیقه طول شرقی است.شهر درگز، شهری با سابقه درخشان تاریخی، شهری که قبلا به نام ابیورد معروف بوده و در تاریخ فکر و تمدن اسلامی به تعدادی از اندیشمندان و بزرگان برخورد می کنیم که عنوان ابیوردی را با خود داشته اند. شهری که خاوران نام داشته و از مناطق باستانی پارتهای قدیم در خراسان بوده،در ۳ کیلومتری همین شهر آثار و بقایایی موجود است که به پنج هزار سال قبل از میلاد می رسد، یعنی سابقه شهرنشینی و مدنی درشهر درگز به حدو د هفت هزار سال پیش می رسد، یعنی درگز وارث یک تمدن هفت هزار ساله می باشد.تاریخ منطقه ای که شهرستان کنونی درگز در آن واقع گردیده پیشینه اش به دوران پیش از اسلام وبه زمان مهاجرت آریاییها به فلات ایران می رسد .منطقه ای که شهرستان درگز در آن قرار دارد از نظر قدمت مربوط می شود به دوران اشکانیان بدین صورت که تیرداد اول اشکانی به مناسبت پیروزیهایی که در جنگ با سلجوقیان بدست آورد شهر داراگرد را بنا نهاد .که در اثر مرور زمان به درگز تغییر نام یافت . از آن زمان به بعد این منطقه مورد تجاوز بیگانگان ویا مورد حمایت سرداران ایرانی بوده است.
تاریخچه شهر درگز
درگز کنونی در سال ۱۳۲۹ ایجاد شد. شهرستان درگز در سال ۱۳۳۵ ضمیمه شهرستان قوچان گردید و مجدداً در سال ۱۳۳۹ به شهرستان درگز تبدیل شد.شهر درگز پیش از این محمدآباد و محمدآباد ارباب نام داشت. دربارهٔ بنای شهر محمدآباد، یعنی درگز کنونی، آمده است: بیگلرخان، حکمران وقت درگز در دوران محمدشاه قاجار تصمیم می گیرد که جنگل و نیستانی را که در روستایی به نام «چَقر وارتیان» بود و مخفی گاه ترکمن در هجوم های همیشگی به درگز، بسوزاند و به جای آن شهری با نقشه امروزی بنا کند تا برای مرکزیت و حکومت نشینی نیز مناسب باشد. از این رو از محمدشاه قاجار پول و نیروی انسانی درخواست می کند. محمدشاه دستور می دهد حکمران بجنورد و قوچان و کلات به درگز رفته یاریگر بنای این شهر شوند. در نتیجه با همکاری آن ها و یاری اهالی درگز، شهر محمدآباد به سبک و سیاق نقشه عشق آباد پی ریزی می شود و به نام محمدشاه قاجار، محمدآباد نام می گیرد و پس از بنای کامل شهر، از ساکنان دستگرد نیز به شهر جدید منتقل می شوند.
جمعیت شهر درگز
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۳۶٬۷۶۲ نفر (در ۱۱٬۴۴۸ خانوار) بوده است.
موقعیت جغرافیایی شهر درگز
درگز در شمال استان خراسان قرار دارد که بین۲۹٫۵۸ تا۳۷٫۵۹طول جغرافیایی و ۴۳٫۳۷تا ۵۵٫۳۶عرض جغرافیایی واقع شده است. درگز در فاصله ۱۲۳ کیلومتری شهر قوچان و ۲۵۸ کیلومتری شهر مشهد قرار گرفته است. ارتفاع آن از سطح دریا ۴۸۰ متر می باشد.
صنایع دستی شهر درگز
این شهر از تعدادی صنایع دستی برخورداراست عبارت است از
پوستین دوزی درگز
مردم درگز در سال ۱۳۰۰ شمسی قسمت عمده ای از احتیاجات خود را از قبیل فروشگاه پوشاک و… را تهیه می کردند، در زمستان مردان پوستینی یا قبایی که به آن چوخا می گویند از پشم گوسفند و موی بز به صورت یک نوع برک زبر و ضخیم می بافتند و به تن می پوشاندند. پوستین های درگز از حیث پرداخت در خراسان و حتی ایران معروف بوده اما امروز پوستین دوزی رونق خود را از دست داده و شاید تعداد کارگاه های آن از ۵ مورد تجاوز نکرده باشد.
قالی بافی درگز
این صنعت هنوز در بعضی از روستاها به صورت سنتی ادامه دارد و منبع درآمدی برای خانواده ها می باشد.
جاذبه های گردشگری درگز
اگر با درگز آشنایی ندارید و یا این که برای نخستین بار نام این مکان را شنیده اید، در ادامه معروفترین و دیدنی ترین جاذبه های گردشگری درگز را به شما عزیزان معرفی می کنیم تا با دید بازتری به این دیار سفر کنید.
پارک ملی تندوره
پارک ملی تندوره یکی از ۲۳ پارک ملی کشورمان است که به لحاظ نمونه های برجسته مظاهر طبیعی تحت حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست قرار داردپارک ملی تندوره در شمال استان خراسان، در نزدکی مرز ترکمنستان و در منطقه ای کوهستانی با صخره ها و تپه ماهورهای متعدد و دره های ژرف و پر شیب که پوشیده از گیاهان مختلف است قرار دارد و یکی از بهترین زیستگاهای جانوران وحشی به ویژه قوچ و میش اوریال می باشد.این پارک ۷۳۴۳۵ هکتار مساحت دارد و در سال ۱۳۴۷ به عنوان منطقه حفاظت شده قرق گردید و در اسفند ماه سال ۱۳۴۸ به پارک وحش تندوره تغییر نام یافت. از سال ۱۳۵۳ مساحت این پارک به ۵۳۷۸۰ هکتار تقلیل یافت و به عنوان پارک ملی شناخته شد.پوشش گیاهی این منطقه از انواع علفی ـ بوته ای و درختان و درختچه ها تشکیل شده و در سراسر منطقه با انبوهی متفاوت پراکنده شده اند و به همین دلیل یکی از زیباترین مناطق طبیعی دست نخورده ایران به حساب می آید.راه دسترسی به پارک ملی تندوره مسیر قوچان – درگز است. میزان بارندگی سالانه اش حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلی متر و توزیع بارندگی در فصول مختلف بسیار متفاوت است. درجه حرارت در زمستان تا ۲۰- درجه می رسد و حداقل ۴ ماه از سال در این منطقه برف وجود دارد.این منطقه فاقد مراکز جمعیتی می باشد و تنها پاسگاه های محیط بانی در آن قرار دارند. مجموعه تندوره از نظر منابع آبی فاقد رودخانه های مهم است و قسمت اعظم منابع آب این منطقه را چشمه ها تشکیل می دهند.این پارک بهترین زیستگاه برای جانوران وحشی است. نه تنها کل و بز و گرگ و گراز و شغال و… در آن دیده می شوند، بلکه میش و قوچ اوریال نیز که از بزرگترین نژاد این نوع جانوران هستند را می توان در پارک ملی تندوره مشاهده کرد.از طرفی یکی از بزرگترین پلنگ های جهان در این منطقه زیست می کند. گربه وحشی پالاس هم یکی از بزرگترین و نادرترین پستانداران گوشتخوار این پارک است.عقاب طلایی، جغد، کبک، قمری، تیهو، باقرقره و… تنها بخشی از پرندگان متنوع پارک را تشکیل می دهند. از خزندگان خطرناک این منطقه می توان به مار کبرا، مار جعفری و افعی شاخدار اشاره کرد.مرتفع ترین نقطه این منطقه قله قنبرعلی در جنوب محدوده به ارتفاع ۲۵۸۶ متر است و پست ترین نقطه با ارتفاع ۸۸۴ متر در بخش شمالی محدوده قرار دارد.
امامزاده محمد دیباج (ع)
محمد بن جعفر صادق (ع) ملقب به دیباج برادرش امام موسی کاظم (ع) ومادرش حمیده نام داشت.محمد به سال ۱۳۳ه.ق در مدینه متولد شد و در سال ۱۹۹ه.ق علیه مامون عباسی قیام نمود و در ماه شعبان سال ۲۰۳ه.ق به شهادت رسید.او صاحب ۷ پسر و ۹ دختر بود و همسرش خدیجه دختر عبیدالله بن حسن بن علی بن حسین نام داشت.
مورخین درباره شخصیت محمد دیباج چنین می گویند:
وی مردی عابد ، فاضل ، زاهد ، سخاوتمند ، شجاع که در نزد مردم محبوبیت زیادی داشت و از شیوخ و بزرگان آل ابی طالب بود .محمد دیباج از پدرش امام صادق(ع)علوم زیاد آموخت و نجاشی و طوسی او را در شمار اصحاب علمی آن حضرت آورده اند و بسیاری از بزرگان از او نقل حدیث نموده اند. محمد دیباج اولین کسی بود که خبر شهادت امام رضا را اعلام نمود و به همین دلیل مورد تعقیب دستگاه مامون عباسی قرار گرفت و بالا خره به گفته بیشتر مورخان ایشان در سال ۲۰۳ه.ق در منطقه ای بین جرجان و صد در وازه در محلی بنام چهارده (دیباج فعلی) به شهادت رسید و در همانجا به خاک سپرده شد با روی کار آمدن آل بویه در ایران ساختمان مقابر ائمه شیعه مورد توجه قرار گرفت و در سال ۳۷۴ ه. ق فردی به نام ابولقاسم اسماعیل بن عباد بر سر مزار محمد دیباج عمارتی ساخت.
در محل دفن امام زاده محمدبن جعفر (ع) سه قول است:
- حضرت در سرخس خراسان مدفون است و اکنون تربت او مشهد عظیمی است.
- حضرت در گرگان وفات کرد و در آنجا مدفون است و یک قول است در بسطام در قبله بقعه بایزید بقعه ایست منسوب به ایشان.
- مزار موجود امامزاده محمد الصادق (ع) در چهارده کلاته بین هزار جریب مازندران و چشمه علی دامغان می باشد و بارگاه بسیار مرتفی دارد که به امر شاهرخ ساخته شده است. و قول سوم منافاتی با قول اول ندارد چون چهارده در گذشته جزو خاک خراسان بوده و بین قول اول و دوم هم اختلافی نیست. چون گرگان را در عهد گورگانیها صاحبان خراسان می گفتند. علاوه بر این خاک گرگان در قدیم به قدری امتداد داشت که مناطق هزار جریب و چهارده کلاته در سالهای گذشته جزو گرگان بوده و در عهد خلفای بنی عباس نیز همان وضع قدیم ملحوظ و معمول بوده است. در نتیجه مدفن محمدبن جعفر الصادق (ع) ملقب به دیباج به یقین در چهارده می باشد.(یعنی شهر دیباج دامغان)
مقبره صید علیخان درگزی
قدمگاه
دره چلمیر
حمام جشن آباد
ابن بنا در روستای جشن آباد از توابع دهستان شهرستان و بخش نوخندان به فاصله ۲۰ کیلومتری شمال غربی شهرستان درگز واقع شده است . به استناد مدارک و شواهد موجود تاریخ احداث این حمام به دوران قاجاریه باز می گردد . حمام جشن آباد به همت شخصی موسوم به حاج حیدر حیدری ساخته شده لیکن بعدها توسط اهالی روستا به صورت بنائی عام المنفعه خریداری گردیده است. بنای مزبور مشتمل بر ورودی کوچکی با طاق های هلالی در ضلع شمالی است و از طریق راه پله ای خمیده به بینه متصل می گردد . بینه حمام شامل فضایی مدور با غرفه های بزرگ و کوچک و طاقی هلالی ، گنبد بزرگ مرکری یا نورگیر میانی ، حوض دایره ای شکل ، راه ارتباطی میان بینه و گرم خانه در ضلع غربی بنا قرار دارد . و فضای گرم خانه ترکیبی از سه غرفه بزرگ ، یک غرفه کوچک ، خزینه آب و با پوشش زیبای گنبدی و نورگیری میانی است. در ساختمان این حمام از آجر ، ساروج ، آهک و سنگ استفاده شده است.
آبشار کوه نمک خرسین
آبشار کوه نمک خرسین در استان هرمزگان واقع است. این آبشار از کوه نمک خرسین واقع در غرب شهرستان درگز از محیطی نمکی به پایین میریزد و مناظر زیبایی ایجاد کرده است. بخش سیاهو در فاصله ۱۹ کیلومتری محور بندرعباس-سیرجان و در ۷۵ کیلومتری شمال خاوری بندرعباس قرار دارد . در فاصله ۳ کیلومتری شمال باختری بخش سیاهو ، گنبد نمکی سیاهو واقع شده است و بخش اعظم آن را نمک تشکیل داده است و غارهای نمکی آن بسیار طولانی است . اشکال انحلالی نمک به صورت متنوع در این گنبد ایجاد شده است .آب شوری که از گنبد سرچشمه می گیرد به زمین های کشاورزی اطراف و آبهای شیرین منطقه اثرات زیانباری وارد نموده است که در این مورد لازم است به منظور حفاظت اراضی کشاورزی از پیشروی آب شور ، اقدام به ایجاد حوضچه هایی نموده که آب شور درآن تبخیر گردد و نمک آن هم قابل استفاده گردد و با این راه حل از پیشروی گنبد نمکی هم جلوگیری می شود . گنبد سیاهو ذخایر متنابهی از نمک را دارد که این نمک در صنایع شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرد . از خاک سرخ آن نیز در صورت تغلیظ و شستشو در صنایع رنگ سازی داخل کشور استفاده می شود .
روستای قازان بیک
و در پایان...
درگز به دلیل همسایه گی با مرز ایران و جمهوری ترکمنستان، از اهمیت سیاسی، نظامی و استراتژیک ویژه ای برخوردار است. از آن جا که شهر و ناحیه درگز در گذشته بخشی از شهرستان قوچان بوده، می توان گفت، که این شهر از لحاظ تاریخی، سیاسی و تا اندازه ای اجتماعی و اقتصادی بستگی زیادی با شهر قوچان دارد.امیدواریم از خواندن این مطالب لذت برده باشید با ساعد نیوز همراه باشید.
معرفی شهر زیبا و باشکوه نهبندان
