داستان هفت قلم آرایش

موضوع آراستگی انسان قدمتی طولانی دارد و همیشه و در همه جا انسانها شیفته زیبایی بوده اند. هفت قلم آرایش ریشه تاریخی دارد که در زمان قدیم به آن (هفت وند) هم می گفتند. در زمان قدیم هر کسی جرات آراستن و یا به اصطلاح هفت قلم آرایش را نداشت چون در فرهنگ دینی و عرفی ایرانیان ،این گونه آرایش کاری زشت و نکوهیده بود و فقط زنان متاهل می توانستند از این آرایش استفاده کنند.

هر چند استفاده از این مواد آرایشی بسته به شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نیز بستگی داشت که بعضی از آنها نشان دهنده پایگاه اجتماعی بود. مثلا دختری که ابرو های خود را برمی داشت به این معنی بوده است که ازدواج کرده است و این در میان اقوام ایرانی، پیراستن صورت و ابروها مشخصه ای برای دختران مجرد از متاهل بوده است. در کشور های دیگر نیز وضعیت مشابهی وجود داشته است مثلا در کشور هند پوشاندن و یا نپوشاندن ناف نشان دهنده متاهل یا تجرد دختران بوده است.

هفت قلم آرایش چیست؟

شاید امروزه این اصطلاح بیشتر برای طنز و بیان آرایش غلیظ به کار رفته باشد. هفت قلم آرایش: هفت قلم آرایش که “هفت وند”با “هر هفت” نیز گفته می شود، در گذشته به هفت جز گفته می شد که زنان برای آرایش خود به کار می بردند. بسیاری از این لوازم آرایش را هر کسی نمی توانست بخرد و معمولا در مراسم خاصی از آن استفاده میشد. این هفت قلم که مجموعه ی کاملی از لوازم آرایش زنان را تشکیل می داد برای مهمانی های خاص و مجالس باشکوه استفاده می شد. این اصطلاح هنوز هم در معنای مجازی برای توصیف تمسخرآمیز زنی که آرایش غلیظی کرده باشد به کار می رود. هفت قلم آرایش را بدون ترتیب خاص به این صورت ذکر می کند. سرمه، نگار یا حنا، سفیدآب، غازه که آن را بیشتر به نام سرخاب یا سرخی می شناسند، وسمه که برای پرپشت تر نشان دادن ابروها و گاهی برای قرینه ساختن چشم ها به کار می رفت، “زرگ”گرد طلایی رنگی بود که به صورت با مو می مالیدند، وخال.

تاریخچه هفت قلم آرایش

صورت های کشف شده در هفت تپه خوزستان نشان می دهد زنان در ۲۰۰۰ سال پیش از میلاد، لب ها و گونه ها را قرمز کرده و چشم ها را با آرایش، درشت جلوه می دادند. یونانیان هم در آثار خود، آرایش کردن هخامنشیان را بسیار ستایش کرده اند.نه تنها شما بلکه همه انسان ها دوست دارند مورد تمجید و تایید دیگران قرار گیرند؛ این مساله کاملا طبیعی و امری فطری است که علوم اجتماعی هم بر آن مهر تایید زده است، اما انسان ها برای مورد تایید واقع شدن، به روش های مختلفی تمسک می جویند، یکی در دانش غور می کند و دیگری قهرمانی در ورزش را برمی گزیند. با این همه بیشتر افراد در یک روش مشترک هستند و آن اظهار جلوه ای مطلوب در چشم دیگران است؛ چیزی که در اصطلاح امروزی به آن «آرایش» می گویند. موضوع آراستگی انسان ها قدمتی بس طولانی دارد و در این زمینه می توان شواهد تاریخی بسیاری را ذکر کرد، به طور مثال «کلئوپاترا» ملکه مصر قدیم، با استفاده از مواد آرایشی، از زیبایی به مثابه یک قدرت جادویی بهره می گرفت.

با گذشت هزاران سال و بعد از اسلام آوردن ایرانیان، اکنون هم ایرانی مسلمان پیش از رفتن به پیشگاه خالق، خود را آراسته و معطر می کند. آرایش به منظور زیبا جلوه کردن در میان همه ملل به روش های مختلف مشاهده می شود آمده ام وسمه کنم، نیامدم وصله کنم شاید امروز از عبارت «هفت قلم آرایش» به صورت طنز استفاده شود، اما هفت قلم آرایش ریشه ای تاریخی دارد که در قدیم به آن «هفت وند» هم می گفتند. «سرمه»، «نگار» یا همان حنا، «قاضه» که به سرخاب یا سرخی هم معروف است، «سفیدآب»، «وسمه» برای پر پشت کردن ابروها، «زرک» که گرد طلایی رنگی است و به مو و صورت می مالند، اما هر کسی جرات آراستن و به اصطلاح هفت قلم آرایش کردن را نداشت؛ چون در فرهنگ دینی و عرفی ایرانیان مسلمان، این گونه آرایش کردن زشت و نکوهیده بود جز برای زنان متاهل. هرچند مطلوب بودن یا نبودن نوع آرایش بسته به شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نیز متفاوت است، به گفته یک جامعه شناس، آرایش کرده های خراسانی به نوعی نشان دهنده پایگاه اجتماعی است، یعنی دختری که ابرو های خود را برمی داشت، به این معنی بود که او ازدواج کرده است که البته این موضوع بعدها عمومیت بیشتری در میان اقوام ایرانی یافت و پیراستن صورت و ابروها به مشخصه ای برای تشخیص دختران مجرد از متاهل تبدیل شد. در دیگر کشورها نیز وضعیت مشابهی وجود دارد، مثلادر هند پوشاندن یا نپوشاندن ناف، نشان دهنده متاهل بودن یا تجرد دختران است. زیبایی بسته به نوع فرهنگ، ملیت و مذهب متفاوت است؛ به عبارتی، مردما ن هر حوزه و تمدنی از نوعی خاص برای آرایش خود بهره می گیرند تا جلوه ای درخشان از سیمای خود نشان دهند.

آرایش در جاده تاریخ نحوه آرایش از روزگاران قدیم تا به امروز دستخوش تغییر و تحول بسیار بوده که این تغییر هم در نحوه آرایش و هم در نوع وسایل کاربردی آرایش مشهود است. اگر در عهد کهن مصریان برای نرم و شفاف ساختن پوست خود با آب معطر استحمام می کردند، امروز این مساله به وسیله چند کرم انجام می شود.

هفت قلم آرایش کدامند؟

• سرخاب: سرخاب، غازه یا گلگونه که در ادبیات کلاسیک فارسی از آن زیاد یاد می شود، گردی سرخ رنگ بوده است که برای زنده نگه داشتن رنگ و رو آن را به گونه ها می مالیدند. درست همان چیزی که ما امروز به عنوان رژگونه از آن استفاده می کنیم. سرخاب یکی از گیاهان دارویی است که امروز هم در طب سنتی کاربردهای خودش را دارد. گل این گیاه که شبیه خوشه انگور سیاه است، رنگی قرمز و شاد دارد. هنوز هم در استان گیلان می توانید در فصل بهار و تابستان خوشه های انگوری سرخاب را در گوشه و کنار جاده ها و مزرعه ها به راحتی پیدا کنید. فقط این را بدانید که سرخاب خوردنی نیست و دانه های سمی دارد. زنان قدیم میوه سرخ رنگ این گیاه را با آفتاب خشک کرده و پودر می کردند. امروز ما می دانیم که این پودر برای از بین بردن التهاب های پوست و جوش ها بسیار مفید است. از سرخاب برای خوش رنگ شدن لب هم استفاده می شده است.

• سرمه: سرمه یا کُحْل یک ماده آرایشی است که در زمان قدیم از ترکیب دوده و سوختۀ دانه های روغنی مثل بادام درختی و فندق به دست می آمده است. سرمه را مانند خط چشم به پشت پلک می کشیده اند. سرمه همان چیزی است که بعدها اسمش را روی یکی از رنگ ها گذاشتیم: سرمه ای؛ یعنی رنگی مشکی که برق آبی دارد. قبل از ایرانیان یعنی حدود ۳۵۰۰ قبل از میلاد، ملکه ها در مصر از سرمه برای زیبایی چشمشان استفاده می کردند. البته آنها سرمه را نگهبان چشم در برابر بیماری ها می دانستند. استفاده از سرمه هنوز هم در میان بسیاری از ایرانیان رواج دارد.

• سفیدآب: برای آرایش پوست صورت و بدن به جای استفاده از کرم پودر و لایه بردارهایی که امروزه کاربرد فراوان دارد استفاده می شده است. این وسیله آرایشی یکی از قوی ترین محصولات لایه بردار طبیعی است که هنوز هم کاربرد فراوان دارد.

• خال: برای زیبا کردن صورت و قرار دادن کنار لب

• حنا: برای رنگ کردن مو و ناخن ها به جای رنگ مو و لاک ناخن

• زرک: گرد طلایی رنگی بود که به صورت با مو می مالیدند و همانند پنکیک در میان لوازم آرایش جدید است.

• وسمه : وسمه که برای پرپشت تر نشان دادن و گاهی قرینه سازی ابروها استفاده می شده است، از گیاهی به همین نام گرفته می شده است. گیاه وسمه (از خانواده شب بو) بسیار زیبا و خوش عطر است. در واقع کاربرد وسمه درست مانند ریمل ابرو برای پر کردن ابروها ست. هنوز هم این گیاه در طب سنتی کاربردهای خاص خودش را دارد و به خاطر داشتن رنگدانه های قوی آبی و بنفش تیره، در صنعت رنگرزی استفاده می شود.

۱3 ماده تشکیل دهنده لوازم آرایشی که برای سلامت ما خطرناکند