بارداری و تولد نوزاد از مهم‌ترین و حساس‌ترین لحظات عمر هر انسانی محسوب می‌شود. خواه نوزاد با زایمان طبیعی و یا سزارین متولد شود، تغذیه او با شیر مادر به‌عنوان بهترین شروع، از اصول مشابهی پیروی می‌کند. شیردهی مزایای بسیاری دارد ازجمله موجب جمع شدن سریع‌تر رحم و تسریع بهبودی جسم و روان مادر پس از زایمان می‌گردد و مادر احساس توانمندی می‌کند، بعلاوه رابطه عاطفی نزدیک‌تری را بین مادر و نوزاد فراهم می‌کند.اما ممکن است تولید شیر در تازه مادران با تاخیر باشد . در ادامه بیشتر در این خصوص بحث می کنیم.
پرولاکتین، کورتیزول، اکسایتوسین و انسولین، هورمون هایی هستند که برای تولید شیر مادر ضروری هستند و بدن در دوران بارداری آنها را تولید می کند. با این وجود، تولید شیر مادر تنها سی تا چهل ساعت پس از تولد شروع می شود. هورمون پروژسترون، که از تولید شیر مادر جلوگیری می کند، پس از تولد نوزاد و جدا شدن جفت از رحم کاهش می یابد. این کاهش پروژسترون باعث تولید شیر مادر می شود.
فرزند اول: معمولا در زایمان اول احتمال تاخیر در تولید شیر وجود دارد. تولید شیر و پر شدن سینه ها برای مادرانی که اولین فرزند خود را به دنیا آورده اند، می تواند تا 5 روز بعد از زایمان طول بکشد. در زایمان های بعدی شیر مادر زودتر تولید خواهد شد.
زایمان سخت: زایمان طولانی به همراه استرس و یا تجربه ناخوشایند تولد با استفاده از بیهوشی، پیتوکین و یا تزریق زیاد مایعات داخل وریدی می تواند روند تولید شیر را با تاخیر مواجه کند.
زایمان زودرس: بدن شما قادر است در پایان سه ماهه دوم بارداری شیر تولید کند اما زایمان زودرس و استرس ناشی از آن و ناتوانی در شیردادن به نوزاد نارس بلافاصله بعد از تولد می تواند تولید شیر را به تعویق بیندازد.
سزارین: جراحی، استرس، درد و عوامل هیجانی و عاطفی مرتبط با زایمان سزارین می تواند باعث تاخیر در تولید شیر شود.
ناتوانی نوزاد در مکیدن:هرگونه اشکال در توانایی نوزاد برای مکیدن سینه ها می تواند با شروع تولید شیر تداخل پیدا کند. مشکلاتی از قبیل گره خوردگی زبان، کام شکری و یا مسائل مرتبط با اعصاب می تواند باعث عدم توانایی نوزاد در مکیدن به شکل مناسب شود. علاوه بر این، ممکن است نوک سینه های شما صاف، فرورفته و یا بسیار بزرگ باشد که هر کدام از این ویژگی ها می توانند باعث دشواری در شیر دادن به نوزاد شوند.
دیابت:در مادرانی که به دیابت مبتلا هستند، ممکن است شروع تولید شیر با تاخیر صورت گیرد. این مسئله می تواند ناشی از علل چندگانه مانند مشکلات هورمونی، نرخ بالای زایمان سزارین در مادران دیابتی، زایمان زودرس و جدایی مادر و نوزاد بعد از تولد باشد.
اختلالات دیگر هورمونی:شروع تولید شیر در مادرانی که دچار کم کاری تیروئید یا سندرم تخمدان پلی کیستیک هستند نیز با تاخیر صورت می گیرد.
چاقی:اضافه وزن پیش از بارداری و یا چاق شدن بیش از حد در دوران بارداری می تواند با تولید شیر بعد از زایمان و تولد نوزاد داخل ایجاد کند و آن را به تعویق بیندازد.
باقی ماندن جفت در رحم:در صورتی که مقداری از جفت بعد از تولد نوزاد در رحم باقی بماند، می تواند منجر به جلوگیری از تغییرات هورمونی لازم برای شروع تولید شیر در بدن شما شود.
کیست تک لوتئین: این کیست های تخمدان که هورمون تستسترون تولید می کنند، می توانند باعث تاخیر در شروع تولید شیر شوند. این کیست ها به طور طبیعی چند هفته بعد از تولد نوزاد از بین می روند. از بین رفتن این کیست ها منجر به کاهش میزان هورمون تستسترون در بدن و شروع تولید شیر می شود.
کارهای زیادی وجود دارد که می توانید برای تحریک جریان شیر بیشتر چه در بیمارستان و چه زمانی که در خانه هستید انجام دهید:
ناحیه سینه را ماساژ دهید و همچنین با پمپ یا با دست شیرتان را بدوشید: تحریک سینه می تواند به ایجاد سایت های مهم گیرنده شیر و افزایش میزان تولید شیر کمک کند. مهم است که زمان خود را برای تحریک کردن و ماساژ دادن سینه ها اختصاص دهید.
از پمپ های مخصوص بیمارستان استفاده کنید: این نوع پمپ ها مکش اضافی دارند که می تواند تفاوت بزرگی نه تنها در میزان شیری که می توانید از سینه خود بیرون بیاورید، بلکه در میزان تحریکی که در سینه ها احساس می کنید، ایجاد کند. این می تواند به مقدار قابل توجهی در افزایش میزان تولید شیر مادر در آینده تاثیر بگذارد.
مرتباً شیر خود را بدوشید حتی اگر مقدار آن کم باشد: در ابتدا باید هر 2 تا 3 ساعت یکبار به کودک شیر دهید، یا پمپ کنید و یا با دست بدوشید. به یاد داشته باشید که میزان تولید شیر شما بر اساس عرضه و تقاضا است. بسیار مهم است که سعی کنید شیر را به طور مکرر از سینه خود تخلیه کنید تا بدن شما بداند که باید شیر بیشتری برای نوزاد شما تولید کند. به خصوص اگر نوزاد کوچک شما به هر دلیلی از شما جدا شده است، مهم است که از یک پمپ درجه یک خوب برای تحریک و تخلیه شیر یا آغوز از سینه خود استفاده کنید. کارکنان بیمارستان و مشاوران شیردهی می توانند با شما همکاری کنند تا یک برنامه پمپاژ و تغذیه انتخاب کنید که باعث افزایش حجم شیر شما می شود.
قبل از شیر دادن از یک پد گرمکن یا دوش آب گرم استفاده کنید: گرما و ماساژ روش های فوق العاده ای برای تشویق پستان به ترشح بیشتر شیر است.
به موسیقی آرامش بخش گوش دهید: شنیدن آهنگ های آرامش بخش به شما آرامش می بخشد و هورمون هایی را که برای تولید شیر نیاز دارید، ترشح می کنند. نگاه کردن به عکس های نوزادتان، در حال پمپ کردن پستان ممکن است مفید باشد.
مقدار زیادی آب بنوشید و تا آنجا که ممکن است بخوابید: شیر مادر حاوی مقدار زیادی آب است، بنابراین فقط با افزایش مصرف آب می توانید میزان تولید شیر را افزایش دهید.
بسیاری از مادران متوجه می شوند که بعد از خواب شیر بیشتری تولید می کنند، زیرا خوابیدن به بدن آنها فرصتی می دهد تا آرام شوند و هورمون های تولید کننده شیر مناسب را به جریان بیاندازند. خوردن غذای سالم مزایای بسیاری دارد، زیرا در صورت بیماری شیر کمتری تولید می کنید.
این تصور که شیر مادر تنها چیزی است که نوزاد برای تغذیه نیاز دارد، می تواند هم قدرت بخش و هم ترسناک باشد. اگر در چند روز اول پس از زایمان در سینه های خود احساس پری نکنید و حجم شیر شما افزایش پیدا نکند، ممکن است نگران باشید که هرگز نتوانید نوزاد خود را سیر نگه دارید و به نوعی به عنوان یک مادر احساس ناکافی بودن خواهید داشت.
این نگرانی بجا نیست! به یاد داشته باشید که دلایل زیادی وجود دارد که ممکن است شیر شما کمی تأخیر داشته باشد. با یک مشاور شیردهی یا پزشکان و پرستاران خود همکاری کنید تا میزان تولید شیر را به حداکثر برسانید و از پتانسیل خوب و طولانی تولید شیر مادر اطمینان حاصل کنید. شروع ناهموار به معنای پایان انتظارات شما از شیردهی نیستو در صورتی که به دلیل شرایط پزشکی با مشکل نداشتن شیر بعد از زایمان مواجه هستید، خود را سرزنش نکنید. نوزاد شما با روش های دیگر تغذیه خواهد شد و شما به عنوان یک مادر کار بزرگی انجام داده اید.
