فایننشال تایمز نوشت: تقریباً پنج ماه پس از انتخاب ابراهیم رئیسی به عنوان رئیس جمهور ایران، جمهوری اسلامی و قدرت های غربی سرانجام بر سر تاریخی برای از سرگیری مذاکرات متوقف شده در وین درباره احیای توافق هسته ای توافق کردند. اما چند روز پس از اعلام آمادگی ایران برای انجام مذاکرات در تاریخ ۲۹ نوامبر، مقامات ایرانی ابراز تردید کردند که مذاکرات با نمایندگان بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه و چین بر سر توافقی که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در سال ۲۰۱۸ آن را رها کرد، نتیجه زیادی داشته باشد. در حالی که مقامات آمریکایی و اروپایی می گویند که به توافق با حسن روحانی، سلف میانه روی رئیسی نزدیک شده بودند، اصولگرایانی که اکنون بر تهران مسلط هستند، تصریح کرده اند که انتظار پیشرفت چندانی از مذاکرات ندارند.
یکی از منابع نزدیک به اصولگرایان گفت: "برگزاری مذاکرات هسته ای اولویت اصلی ما نیست، زیرا استراتژی جدید ایران این است که دیگر روی برجام حساب نکنیم و روی چیزی سرمایه گذاری نکنیم که یک بار شکست خورده است."
پیش بینی این است که مثل همیشه طرف مقابل به مذاکرات می آید و به ایران می گوید تو پسر بدی هستی. ایران که به دیپلماسی و مذاکرات متعهد است، با آرامش از طریق قرار دادن لیست خواسته های خود روی میز به طرف مقابل پاسخ خواهد داد که احتمالاً آمریکا آن را بسیار پرهزینه و غیرقابل قبول خواهد دانست.
بر اساس توافق سال ۲۰۱۵، ایران پذیرفت که فعالیت های هسته ای خود را در ازای لغو تحریم های بین المللی محدود کند. ترامپ سپس ایران را به نقض روح توافق از طریق حمایت از تروریسم و پیگیری برنامه موشکی بالستیک متهم کرد. او تحریم های سنگینی را علیه تهران اعمال کرد که همچنان پابرجاست.
رئیس جمهور جدید ایران معتقد است که اقتصاد کشور حتی با وجود تحریم ها، با تقویت تولید داخلی و روابط تجاری با کشورهای همسایه می تواند شکوفا شود. ایران که پس از اعمال مجدد تحریم های آمریکا فعالیت های غنی سازی اورانیوم خود را گسترش داده است، با وعده های جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا مبنی بر اینکه واشنگتن به توافق بازمی گردد، مشروط بر اینکه ایران نیز به پایبندی کامل خود بازگردد، قانع نشده است.
در شرایطی که ایران نگران بازگشت احتمالی ترامپ به قدرت در انتخابات ۲۰۲۴ آمریکا است، مقامات ایرانی از بایدن ضمانت خواسته اند که دولت آینده ایالات متحده توافق را رها نکند. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران نیز پیشنهاد کرده است که ایالات متحده می تواند ۱۰ میلیارد دلار از پول های مسدود شده ایران در بانک های خارج از کشور را به عنوان اقدامی در راستای نشان دادن حسن نیت خود در اولین گام آزاد کند. این ها شرایطی است که جمهوری اسلامی ممکن است در مذاکرات این ماه مطرح کند.
علی شمخانی، مقام ارشد ایران، چهارشنبه گذشته تصریح کرد: رئیس جمهور آمریکا که اختیارات چندانی ندارد، حاضر نیست تضمین خواسته شده توسط تهران را به ایران بدهد. به گفته ی وی، اگر وضعیت فعلی تغییر نکند، نتیجه مذاکرات نوامبر از هم اکنون مشخص است.
شمخانی در این ارتباط گفت: بایدن ضعیف است و نمی تواند جامعه ی آمریکا را برای رسیدن به توافقی با ایران آماده کند.
اصولگرایان توانایی بایدن برای موفقیت رو زیرسئوال می برند. یک منبع اصولگرا گفت: آیا با این همه مخالفت با ایران در کنگره و سنا، بایدن می تواند پول ایران را آزاد کند؟ پاسخ خیر است.
در دورهای قبلی، اتحادیه اروپا ریاست جلسات کمیسیون مشترک در زیرزمین یک هتل مجلل در وین را بر عهده داشت و دیپلماسی شاتل را بین نمایندگان ایران و یک هیئت آمریکایی در هتلی مجاور رهبری کرد. بعید است این شرایط تغییر کند.
راب مالی، فرستاده ویژه واشنگتن در امور ایران برای این مذاکرات به وین خواهد رفت، اما انتظار نمی رود که مستقیماً در این مذاکرات شرکت کند.
یکی از منابع آگاه ایرانی افزود: ایران تنها در صورتی با آمریکا مذاکره خواهد کرد که شاهد تغییر رویکرد واقعی باشد. اما با توجه به تمام موانع سیاسی موجود در ایران و آمریکا، هیچ مذاکره ای با آمریکا و توافقی برای آینده پیش بینی نمی شود.
اتحادیه اروپا همچنین در مورد احتمال پیشرفت های اساسی محتاط است. اما مقامات غربی تاکید می کنند که صرفاً تضمین تعهد برای از سرگیری مذاکرات در حال حاضر یک دستاورد است. یک دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا گفت: "ما بیشتر از این صحبت نمی کنیم و این چیز خوبی است. ما در عمل به میز مذاکره باز خواهیم گشت."
در تأیید سخت بودن مذاکرات، باید اشاره کرد که فرانسه، بریتانیا و آلمان در کنار ایالات متحده، ماه گذشته ایران را به دلیل پیشبرد سریع برنامه هسته ای خود و آنچه مانع تراشی در تلاش های نظارتی آژانس بین المللی انرژی اتمی خواندند، که احتمال بازگشت به برجام را به خطر می اندازد، مورد انتقاد قرار دادند. مقامات این کشورها تصریح کردند که بازگشت به برجام تنها در صورتی امکان پذیر خواهد بود که ایران مسیر خود را تغییر دهد. به گفته ی آنان، این تنها راه مطمئن برای جلوگیری از تشدید تنش خطرناک است که به نفع هیچ کشوری نیست.
علی واعظ، مدیر گروه ایران در گروه بین المللی بحران گفت: این خطر وجود دارد که تیم جدید ایرانی به رهبری علی باقری کنی، معاون وزیر امور خارجه، به جای پیشرفت واقعی در حصول توافق، بر نارضایتی های تاریخی تمرکز کند.
واعظ ادامه داد: اگرچه هیچ یک از طرفین خواستار قطع زودهنگام مذاکرات نیستند اما در صورتی که مواضع ایران کاملاً ناسازگار است، به دلیل سرعت رشد برنامه هسته ای این کشور، اتلاف وقت هیچ فایده ای ندارد.
تحلیلگران غربی هشدار می دهند، در صورت طولانی شدن مذاکرات در سال جدید، امیدها برای انعقاد یک توافق کاهش می یابد. ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه ایالات متحده، چهارشنبه هفته گذشته گفت: ایالات متحده همچنان معتقد است که دستیابی سریع به تفاهم و اجرای آن امکان پذیر است، اما در برخی موارد، پیشرفت های ایران باعث می شود که بازگشت به توافق به عنوان یک پیشنهاد برای ایالات متحده و شرکای ما ارزش نداشته باشد.
ادعای مضحک کاخ سفید درباره ایران و برجام
