عرضه اولیه چیست؟
- عرضه اولیه : سهام یک شرکت برای اولین بار در بازار بورس اوراق بهادار عرضه شود.
- این عرضه به معنی آغاز فعالیت های یک شرکت نمی باشد.
- بلکه این شرکت ها برای افزایش رشد و یا تأمین مالی طرح های توسعه خود اقدام به فروش بخشی از سهام شرکت می نمایند و از این طریق شرکت به سهامی عام تبدیل می شود.
نکته دیگر این است که شرکت ها ممکن است در بازار بورس و یا فرابورس عرضه می شوند به گونه ای که هرچه شرکت از استانداردهای بالاتری برخوردار باشد احتمال عرضه شدن آن در بازار بورس بیشتر خواهد بود.این استاندارد ها به شرح زیر هستند:
- وضعیت شفافیت فعالیت هایشان
- میزان سوددهی
- سابقه فعالیت
- کیفیت صورت های مالی و غیره
مزایای عرضه اولیه شدن برای شرکت ها
شرکت ها به علل مختلف تمایل به ورود به بازار بورس دارند که مهم ترین آنها به شرح زیر است:
- سهولت تأمین مالی از طریق بورس
- افزایش نقدشوندگی سهام و کاهش هزینه سرمایه
- افزایش قدرت چانه زنی شرکت ها
- افزایش اعتبار داخلی و بین المللی
- ارتقاء سیستم های اطلاعات حسابداری و کنترل های داخلی شرکت
- بهبود ساختار مالی و اقتصادی شرکت در نتیجه رعایت الزامات پذیرش اوراق بهادار
جذابیت عرضه اولیه برای سهامداران
- از طرفی دیگر تغییر روش تخصیص عرضه اولیه به ثبت دفتری یا همان (book building) علت دیگر استقبال به آنها بوده است. در روش قبلی موسوم به قیمت ثابت، و ساعت مشخص برای عرضه اولیه وجود داشت و تخصیص براساس اولویت زمانی سفارشات انجام می شد یعنی هرکس زودتر به ثبت سفارش اقدام می کرد ابتدا به او می رسید و همین امر موجب می شد تا بسیاری نتوانند عرضه اولیه دریافت نمایند.
- book building: این در حالیست که در روش جدید هر شخص در یک بازه زمانی سفارش خود را ثبت می نماید و سپس سهام قابل عرضه بین همه شرکت کنندگان تقسیم می شود. در این روش گرچه میزان کمتری به هر کد اختصاص می یابد اما همه امکان بهره مندی از عرضه اولیه را پیدا می کنند و این یکی دیگر از دلایل جذابیت عرضه اولیه هاست.
اما چطوری موجب سود می شود؟
عرضه ی اولیه وقتی می خواهد صورت بگیرد یک سری تحلیلگر آنها را بررسی می کنند و آن شرکت را از نظر قیمت ارزش گذاری می کنند و متوجه می شوند که مثلا قیمت هر سهم این شرکت ۱۰۰۰ تومان ارزش دارد ولی می گویند ما با این شرایط خریدار نیستیم،اگر این قیمت را ارزانتر بدهید می خریم خود این شرکت هم این تحلیل ها را راجع به قیمت سهام خودش می داند اصولا برای اینکه از عرضه های اولیه استقبال بشود آنها هم حاضر اند قیمت سهام خود را یک مقداری پایین تر از ارزش واقعی خودشان بدهند و به فروش برسانند و اصولا بعد از عرضه های اولیه این سهام ها تا چند روز ۵+ معامله می شود و من توی عرضه های اولیه گذشته ای که دیدم هر کدام شاید ۱۰ %، ۲۰ % ، ۳۰ % طی چند روز قیمتشان رشد کرده اما عرضه اولیه در روز اول بسیار محدود است و بسته به بزرگی آن شرکت و آن حجمی از شرکت که خودش را می خواهد به فروش برساند مشخص کننده این است که حدودا به هر نفر چقدر سهام می رسد
عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ (ثبت سفارش) – BOOK BUILDING
در این روش نیازی نیست همه راس یک ساعت سفارش را وارد سیستم کنند، بلکه می توانید در آرامش قیمت مورد نظر خود را وارد سیستم کنید. در این روش لازم است شماره قیمت سهام را ارزش گذاری کنید تا بتوانید در بازه ی مشخص شده قیمت مورد نظر خود را وارد سیستم کنید. در این روش اصولا یک کف قیمتی در نظر گرفته می شود و یک سقف قیمتی که معمولا ۵ الی ۲۰ درصد بالاتر از کف قیمتی کارشناسی شده خواهد بود. عرضه اولیه چیست؟ در این روش زمان ارسال سفارش مطرح نیست. هر فردی که قیمت بالاتری بگذارد احتمال اینکه بتواند خرید انجام دهد بیشتر است. اما باید دقت کند که خیلی هم سهام را بالاتر از ارزشش خریداری نکند.
عرضه اولیه با روش حراج (اولویت زمان)
اولا که سازمان بورس اعلام می کند چه روزی چه ساعتی شما می توانید این سهام را خریداری کنید اصولا وقتی که سازمان بورس این را اعلام می کند برای مثال می گوید امروز سهام این شرکت با این نماد راس ساعت ۱۲:۴۰ عرضه می شود، بازار بورس تا ساعت ۱۲:۳۰ است اما بعضی اوقات برای اینکه ترافیک خرید سهام عرضه اولیه خیلی بالا است بعد از ساعت ۱۲:۳۰ می گذارند البته این قانون نیست ممکنه یک روز زودتر اتفاق بیافتد و یا یک روز دیرتر ما باید اطلاعیه های سازمان بورس را دنبال کنیم تا بتوانیم ساعت و زمان خرید این عرضه های اولیه را متوجه بشویم یا در آنجا هم دقیقا گفته می شود که عرضه اولیه چه ساعتی و چه روزی است و ما باید پای سیستم آنلاینمان بشینیم و اطلاعیه سازمان بورس را دنبال کنیم که ما با چه قیمتی و چه تعدادی مجاز هستیم که این عرضه اولیه را خریداری کنیم.
برای مثال
اگر سازمان بورس می گوید شما مجاز هستید هزار تا سهم بخرید و در کامپیوتر ما قیمت آن مشخص شده که مثلا قیمت این سهم هزار تومان می تواند معامله بشود, ما باید دقیقا موقع خرید تایپ کنیم من می خواهم ۱۰۰۰ تا سهام را به قیمت ۱۰۰۰ تومان خریداری کنم
اگر مثلا بنویسیم ۱۰۰۱ سهم
موقعی که کلیک می کنیم تا خرید برامون انجام بشود می گوید شما مجاز به این تعداد خرید نیستید و ممکن است ما آن عرضه اولیه را ازدست بدهیم ولی اگر پول نداشتیم آن مقدار خریداری کنیم می توانیم کمتر بخریم پس اگر تا حالا هیچ سهامی در بورس نخریدید بد نیست با عرضه های اولیه هم شروع بکنید. عرضه های اولیه تقریبا ماهی یک بار در بورس اتفاق می افتد شاید هم ۳ یا ۴ ماه در بورس هیچ عرضه اولیه ای رخ ندهد و هیچ شرکت جدیدی وارد بورس نشود و بعد در یک الی دو ماه عرضه اولیه رخ دهد و انجام بشود. که سود شیرینی هم دارد درست است که برای سهام دارها محدود می باشد ولی مانند جایزه ای است که بورس به سهام دارها می دهد یک سود تقریبا با احتمال خیلی زیاد تضمینی و اینکه در کوتاه مدت می توان آن را بدست آورد البته باز می گویم که هیچ تضمینی در خرید و فروش و معاملات وجود ندارد حتی عرضه های اولیه که در چند سال اخیر می بینیم که همشون بعد از باز شدن روزهای بعد مثبت معامله شده اند اما اگر یک روز تحلیلگرها اشتباه تحلیل کنند و فردای آن روز متوجه شوند که ما گران خریده ایم خوب آن هم احتمال دارد نزول کند پس هیچ قطعیتی در بورس وجود ندارد بورس شامل ریسک است ما و افرادی که در بورس فعالیت می کنیم چه سهام های دیگری را می خریم و چه عرضه اولیه می خریم و هر فعالیتی می کنیم این ریسک ها را پذیرفته ایم.
دلیل استقبال برای خرید عرضه اولیه چیست؟
شرکتی که قصد دارد سهام خود را در بورس به فروش برساند، سهام شرکت خود را پایینتر از ارزش ذاتی خود به فروش می رساند, این کار به خاطر جذاب کردن قیمت سهام انجام می شود.
به طور مثال اگر ارزش هر برگه سهام شرکتی که قرار است وارد بازار بورس شود 400 تومان است, آن شرکت سهام خود را در قیمت 300 تومان به فروش می رساند. طبیعی است که فعالان بازار سرمایه به علت اینکه سهام شرکت زیر ارزش ذاتی خود است شروع به خرید سهام می کنند چون تقریبا به سودآوری آن سهام اطمینان دارند. به طورکلی علت استقبال از عرضه اولیه ارزان بودن قیمت سهام آن شرکت است.
رشد قیمت سهم پس از عرضه اولیه به عوامل زیر بستگی دارد:
- تعداد سهام عرضه شده: هرچقدر تعداد عرضه کمتر بوده باشد، معمولا فروشندگان کمتری نیز وجود خواهند داشت
- رفتار سهامدار عمده: اگر سهامدار عمده پس از عرضه اولیه، سهام دیگری عرضه نکند معمولا سهام رشد بیشتری می کند
- جو کلی بازار: در زمانی که جو کلی بازار مثبت است و همه خوشبین هستند، افراد کمی حاضر به فروش می شوند
- اخبار و شایعه های پیرامون سهم: گاهی اخبار و شایعات منفی یا مثبتی پیرامون سهام عرضه شده شکل می گیرد و افراد براساس این شایعات و اخبار تصمیم می گیرند
- و…
چگونه از زمان عرضه اولیه اطلاع پیدا کنیم؟
سازمان بورس باید دو روز قبل از عرضه اولیه به سهامداران زمان عرضه اولیه را اعلام کند تا سهام داران بتوانند مبلغ موجود برای خرید عرضه اولیه را تهیه نمایند. معمولا کسانی که کد بورسی دارند، کارگزاری ها از طریق ایمیل یا پیامک به آنها اعلام می کنند. سازمان فرابورس نیز در سایت خود در قسمت اطلاعیه زمان عرضه اولیه را اطلاع رسانی میکند.
همچنین از کانال @tahlil535 در تلگرام می توانید به صورت کامل و به روز از اخبار بورس و اطلاع از عرضه اولیه آگاه شوید.
عرضه اولیه های سال 99
۱۵ شرکتی که در صف عرضه اولیه برای سال ۹۹ قرار دارند:
- پلیمر آریاساسول با نماد آریا
- مجتمع صنایع لاستیک یزد با نماد پیزد
- رایان هم افزا با نماد رافزا
- شیر پاستوریزه پگاه گیلان با نماد غگیلا
- لیزینگ پارسیان با نماد ولپارس
- توسعه مسیر برق گیلان با نماد بگیلان
- ایمن خودرو شرق با نماد خیمن
- پتروشیمی بوعلی سینا با نماد بوعلی
- تولید نیروی جنوب غرب صبا با نماد بصبا
- ترانسفورماتور توزیع زنگان با نماد برانسفو
- پتروشیمی ایلام با نماد شایلام
- پتروشیمی مروارید با نماد شمروارید
- پالایش نفت جی با نماد شجی
- راه آهن حمل و نقل با نماد حرآهن
- صنایع چوب خزر کاسپین با نماد چخزر
سقف خرید عرضه اولیه
در عرضه اولیه به خاطر اینکه به همه ی افراد یکسان برسد سقف خرید قرار میدهند و هر شخص بیشتر از سقف تعین شده اجازه خرید ندارد. حداکثر سهام قابل خریداری 150 برگه سهام نوشته شده است، یعنی هر کد بورسی اجازه خرید بیش از 150 برگه سهام را ندارد. این تعداد برگه سهام در عرضه اولیه های دیگر متفاوت است. قیمت فروش هر برگه سهام این شرکت در قسمت «دامنه قیمت در ثبت سفارش» نوشته شده است.
نکته مهم: حتما برای خرید عرضه اولیه سقف قیمت پیشنهادی را درخواست کنید، چون مکانیزم معاملاتی بورس به صورت حراج است گران ترین قیمت را قیمت برتر می داند. شما با ضرب کردن حداکثر تعداد خرید سهام در بالاترین قیمت پیشنهادی مبلغ مورد نیاز برای عرضه اولیه را میتوانید محاسبه کنید.
دو نکته مهم :
- به هیچ عنوان بالاتر از حداکثر تعداد سهام قابل خرید، درخواست خرید ارسال نکنید.
- به هیچ عنوان سقف قیمتی پیشنهاد شده را رُند نکنید حتی به قیمت بالاتر و دقیقا قیمت پیشنهادی را در قسمت خرید وارد کنید.
نحوه خرید آنلاین عرضه اولیه سهام
روش خرید آنلاین عرضه اولیه در تمامی کارگزاری های بورس به یک صورت انجام می شود.
در روز عرضه اولیه و در ساعت مشخص شده عرضه اولیه که در بالای مقاله به آن اشاره شد، گفتیم ساعت ثبت سفارش طبق پیغام ناظر بازار اطلاع رسانی می شود.
در ساعت ذکر شده وارد پنل معاملاتی خود شوید(قبل از درخواست خرید حتما حساب معاملاتی خود را شارژ کنید)
اسم نماد شرکتی که قرار است در بورس عرضه شود را سرچ کنید.
حالا در قسمت خرید، قیمت خرید (که حتما سقف قیمت عرضه اولیه است) را وارد کنید. در قسمت خرید و فروش محدوده سقف و کف قیمتی قرار داده شده است, حتما سقف قیمتی را برای خرید وارد کنید.
در بحث حجم که همان برگه سهام است، تعداد برگه سهامی که قصد خرید آن را دارید وارد می کنید لازم به ذکر است بیشتر سقف ذکر شده اجازه خرید ندارید که در اطلاعیه عرضه اولیه با عنوان:
(حداکثر سهام قابل خریداری توسط هر شخص حقیقی یا حقوقی نام برده شده است)
اگر قصد خرید کمتر از سقف موجود را دارید کافی است بر روی آیکن ماشین حساب کلیک کرده و مبلغ مورد نظر برای خرید را وارد کنید. سیستم به طور اتوماتیک برای شما محاسبه میکند که با مبلغ مورد نظر چند برگه سهام می توانید خرید کنید و تعداد برگه سهام را در قسمت حجم به صورت اتوماتیک وارد میکند. سپس برروی آیکن خرید کلیک کرده و درخواست شما برای خرید عرضه اولیه ثبت می شود و پس از تمام شدن ساعت سفارش گیری برای شما عرضه اولیه خرید خواهد شد.
خرید عرضه در روز دوم
برخی از فعالان بازار سرمایه اقدام به خرید عرضه اولیه در روز دوم می کنند.
اما کسانی که سهام دار هستند سهام خود را نمیفروشند و خریدار ها در بالاترین قیمت مجاز درخواست خرید قرار می دهند.
به طور ساده خرید در روز دوم عرضه اولیه تقریبا غیر ممکن است و سهام داران قصد فروش ندارند و تمام راه های گفته شده صرفا فرضیه هستند. شخصی که قصد خرید عرضه اولیه در روز دوم و روز های بعدی را دارد باید رأس ساعت 80:30:00 درخواست خرید خود را ارسال کند. هرچند بیشتر فعالان بازار در این ساعت درخواست خرید ارسال می کنند. کسانی که در این ساعت درخواست خرید ارسال می کنند تقریبا نفرات اول در صف هستند و اگر کسی سهام بفروشد حق با نفرات اول است که سهام را خرید کنند.
نکته: درخواست خرید عرضه اولیه در ساعت 80:30:00 دلیل بر خرید حتمی سهام نیست، صرفا شانس شما را برای خرید بالا می برد.
عرضه اولیه را کی بفروشیم؟
زمان فروش عرضه اولیه به دو علت برای سهام داران اهمیت بالایی دارد.
- سود حاصل از رشد عرضه اولیه از بین نرود، یعنی عرضه اولیه را در بالا ترین قیمت بفروشند.
- رشد عرضه اولیه را از دست ندهند، یعنی وقتی سهام خود را فروختند پس از آن سهام رشد نکند.
بهترین راه این است که شخص تا زمانی که سهام صف خرید است به فکر فروختن سهام نباشد. در واقع تا زمانی که خریداران سهام عرضه اولیه برای خرید سهام این چنین در صف قرار گرفته اند بهتر است به فکر فروش سهام نباشد. در اصطلاح تا زمانی که سهام صف خرید(مثبت 5) است بر روی شرکت سهام دار بمانند. از آن به بعد اگر سهام صف خرید (مثبت5) نبود یعنی قیمت سهام متعادل در حال معامله بود بهتر است به فروش سهام خود اقدام کنند پس در این زمان بهتر است اقدام به فروش عرضه اولیه کنیم. چون احتمال اصلاح قیمتی سهام وجود دارد.
عرضه اولیه پس از اینکه یک رشد خوب کسب میکند و صف خرید آن از بین می رود طبیعی استکه فعالان بازار برای از بین نرفتن سودشان شروع به فروش سهام می کنند و عرضه نسبت به تقاضا زیاد می شود و سهام شروع به ریزش میکند.
به خاطر همین است که خیلی ها پس از بین رفتن صف خرید عرضه اولیه سریع اقدام به فروش می کنند. این امکان نیز وجود دارد که عرضه اولیه پس از کمی اصلاح دوباره رشد کند ولی سهام دار بودن و نفروختن سهام طبیعتا ریسک بالایی دارد.
خرید عرضه اولیه از چند کارگزاری
به علت محدود بودن سقف خرید در عرضه اولیه برخی ها برای خرید بیشتر سهام تصمیم می گردند از چند کارگزاری کد بورسی دریافت کنند که همزمان از چند کارگزاری خرید کنند.
اما نکته قابل توجه این است عرضه اولیه با کد ملی اختصاص مییابد و شخص فقط از یک کارگزاری میتواند اقدام به خرید عرضه اولیه کند. حتی ممکن است اگر از چند کارگزاری درخواست ارسال کند درخواست های او لغو شوند و در هیچ کارگزاری برای او خرید انجام نشود. پس به هیچ عنوان از چند کارگزاری درخواست خرید یک عرضه اولیه را ثبت نکنید
جمع بندی آموزش عرضه اولیه در بورس
- آموختیم که شرکت ها برای به فروش رساندن سهام خود ابتدا باید صورت حساب های مالی را به سازمان بورس ارائه دهند و شرط پذیرفتن این سازمان هم سودآور بودن شرکت در چندسال اخیر خود بوده.اگر شرکت در شرایط مالی خوبی باشد در صف انتظار قرار میگیرد و پس از رسیدن موعد شرکت در بازار بورس عرضه خواهد شد.
- در این مطلب یاد گرفتیم که در عرضه اولیهبرای اینکه سهام به تمامی افراد درخواست کننده برسد سقف معینی قرار میدهند و هیچکس نمیتواند از سقف تعیین شده بیشتر خریداری نماید.
- در این مقاله فراگرفتیم که افراد با کدملی برای ثبت نام کارگزاری ها اقدام میکنند پس اگر از چند کارگزاری برای خرید سهام استفاده کنید ممکن است تمام درخواست های شما لغو شود.
