فداکاری خلبان هواپیمای اوکراینی چه بود؟

به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از نقل از رکنا، خودروی خانواده ها و بستگان جانباختگان یکی پس از دیگری مقابل در پزشکی قانونی توقف می کرد و زنان و مردان با حالتی مضطرب و پریشان از خودرو پیاده می شدند و به دنبال در ورودی می گشتند. اغلب آنها با وجود انتشار اسامی کشته شدگان این حادثه امیدوار بودند اسم عزیزشان در میان جانباختگان نباشد. از نگهبانی این سازمان که فهرست 176 نفری را روی میزش گذاشته بود می پرسیدند که آیا فلانی هم در بین جانباختگان است و در پاسخ هم نگهبان با مرور لیست و تکان دادن سرش به نشانه تأیید امیدشان را ناامید می کرد.محشری بر پا بود، زنی بچه اش را از خدا می خواست و خواهری آرزو می کرد که کاش برادرش از پرواز جا می ماند و مادربزرگی که تاب ایستادن روی پاهایش را نداشت روی جدول کنار خیابان نشست و مویه کنان دو نوه اش را صدا می کرد. پدری زبانش نمی چرخید تا از بودن پسرش در میان جانباختگان سؤالی بپرسد، همه و همه صحنه ای را به وجود آورده بود تلخ و سراسر ماتم و عزا.

دیگر هیچ کس با دیگری حرفی نمی زد و چشم ها خیس بود و دست ها می لرزید، پاها توان ایستادن نداشت و تنها صدایی که می آمد یا ناله و فغان بود یا مویه های زنان و دختران و تسلیت گفتن های خانواده ها به یکدیگر.

خواهر یکی از قربانیان این حادثه که با هرجمله ای هق هق می کرد، می گفت: کاش خواب بودم و کاش خواب می ماند. برادرم 35 ساله بود و دانشجو. دیشب بر سر رفتن و ماندن با هم بحث می کردیم و چندباری به او گفتم اگر دوست داری پروازت را یک هفته عقب بنداز و نرو اما او با این جمله که چه فرقی می کند و بالاخره باید بروم رفت و دیگر برنگشت. کاش نمی گذاشتم برود. کاش پافشاری می کردم و مانع رفتنش می شدم.مادربزرگی که دو نوه اش را در این سانحه از دست داده بود به سختی از صندلی عقب خودرو پیاده شد و کنار خیابان روی جدول نشست و با زبان آذری گفت که نوه هایم را به من برگردانید. او در ادامه می گفت: کاش نبودم و داغ نوه هایم را نمی دیدم. چرا من با این سن باید باشم و آنها در جوانی باید بروند. مگر چه گناهی کرده بودند.در فاصله چند متری از جلوی در این مرکز چند جوانی که دایی شان را از دست داده بودند در مورد شایعات پیرامون این سانحه با هم حرف می زدند. از آنها پرسیدم چرا فکر می کنید که سقوط این هواپیما سانحه نبوده، یکی از آنها گفت: چرا خلبان پس از بلند شدن از باند پرواز با مشاهده آتش گرفتن موتور هواپیما وضعیت اضطراری اعلام نکرد؟

در کنار خانواده های ایرانی چندین خانواده افغانستانی هم که مسافری در این پرواز داشتند آمده بودند که شاید غم آنها کمی متفاوت تربود. از دست دادن عزیزی در سرزمین غربت. این خانواده ها که معمولاً 7-6 نفره برای پیگیری جانباخته شان آمده بودند در گوشه ای جمع می شدند و یکدیگر را در آغوش می گرفتند و با صدای بلند فرزندشان را صدا می زدند. در مورد وضعیت شان در ایران می پرسم که می گویند ما در ایران زندگی نمی کنیم و ساکن کانادا هستیم و برای تعطیلات به ایران آمده بودیم که پسرمان زودتر حرکت کرد تا ما هم چند روز بعد به او ملحق شویم، حالا او رفت و ما دیگر نمی توانیم او را ببینیم. حالا هم می خواهیم که هرچه زودتر جسد پسر ما را تحویل دهند تا بتوانیم زودتر کارهای بازگشت مان را انجام دهیم.

خانواده هایی که جسد قربانی شان قابل شناسایی نبود باید آزمایش دی آن ای می دادند اما اغلب نمی دانستند که باید چه کار کنند و سردرگم شده بودند. بسیاری از خانواده ها بستگان درجه سه و چهار خود را فرستاده بودند تا کار شناسایی و گواهی فوت را دریافت کنند در حالی که نیاز به حضور بستگان درجه یک برای انجام آزمایش بود و مسئولی برایشان توضیح می داد که در سوانحی که اجساد قابل شناسایی نیست تشخیص هویت تنها از طریق آزمایش دی ان ای در مدت زمان 2 تا 5 روز قابل تشخیص است. مسأله ای که باعث شده بود بسیاری از خانواده ها که بستگان درجه یک آنها در ایران نیستند باید پروسه طولانی را طی کنند تا بتوانند جسد بستگانشان را شناسایی کنند و تحویل بگیرند.

بیانیه پزشکی قانونی

​در همین زمینه سازمان پزشکی قانونی کشور نیز اعلام کرد که خانواده های قربانیان سقوط هواپیما برای اخذ نمونه DNA جهت تعیین هویت پیکرهای عزیزانشان به ادارات کل پزشکی قانونی استان محل سکونت خود مراجعه کنند. اولویت مراجعه بستگان به ادارات کل پزشکی قانونی با پدر و مادر(هردو) و در درجه بعدی با پدربزرگ و مادربزرگ(هردو یا هریک که در قید حیات هستند) است. در صورت رحلت همه افراد فوق یا عدم دسترسی به آنان، حضور فرزندان به همراه همسر متوفی و در نهایت در صورت عدم دسترسی به تمامی این افراد، سایر بستگان مانند برادر، خواهر و عمو لازم است.سازمان پزشکی قانونی کشور ضمن عرض تسلیت و ابراز همدردی با بازماندگان محترم درگذشتگان این حادثه، از بستگان درجه یک این عزیزان درخواست می کند تا با اوراق هویتی خود و عزیزان درگذشته شان برای انجام آزمایش های DNA به ادارات کل پزشکی قانونی استان محل سکونت خود مراجعه نمایند و از مراجعه به تهران اجتناب کنند. خانواده های ساکن تهران نیز می توانند با اوراق هویتی به مرکز تشخیصی و آزمایشگاهی استان تهران واقع در منطقه کهریزک مراجعه کنند تا اقدامات لازم در این خصوص صورت پذیرد.

مرجان همایونی

خبرنگار

«یک تکه گوشت اینجاست» امدادگری که با بیل داخل کانال آب شاهدشهر در حال جست و جوی اجساد است این جمله را می گوید و سه امدادگر دیگر درحالی که کیسه برزنتی مخصوص حمل جسد پزشکی قانونی را به همراه دارند به سمت او نزدیک می شوند. بوی مرگ، سوختگی، آتش و دود در محوطه ای که هواپیمای بوئینگ 737 اوکراین سقوط کرده، به مشام می رسد. 176 سرنشین بوئینگ تنها در 6 دقیقه تمام آرزوهایشان را از دست دادند و به کام مرگ رفتند. اما آمار این فاجعه هولناک بی شک بیشتر می شد اگر خلبان هواپیما نمی توانست با مهارت تمام این پرنده غول پیکر افسار گسیخته را هرچند با ناکامی 100 متر آن طرف تر بر زمین بنشاند. آن وقت به جای کانال آب و پارک لاله، بر سر ساکنان شهرک لاله و خانه های کوچک مردم شاهدشهر و خلج آباد آوار می شد. خانه هایی که ساکنان زیادی داشت و آمار قربانیان سر به فلک می زد. دیروز صبح تمام ساکنان خلج آباد برای روح خلبان هواپیما طلب آمرزش می کردند و قدردان او بودند که آنها را از مرگی تلخ نجات داده بود.

یک ساعت قبل از پرواز

ساعت 5:15 دقیقه بامداد 18 دی مسافران پرواز اوکراین در فرودگاه امام خمینی(ره) به انتظار پرواز بودند. اما هواپیما تأخیر داشت و در نهایت ساعت 6 و 12 دقیقه مسافران سوار بر هواپیمای بوئینگ 737 در آسمان تهران به پرواز درآمدند.

3 دقیقه بعد موتور هواپیما آتش گرفت، ترس و دلهره به جان مسافران و خدمه افتاد. خلبان تصمیم گرفت به سمت فرودگاه برگردد، به همین دلیل تغییر مسیر می دهد. این موضوع را شاهدان عینی می گویند که حادثه تلخ سقوط بوئینگ را دیده اند.

اظهارات شاهدان

مرد میانسالی که خانه اش چند کوچه پایین تر از پارک لاله است، می گوید: حدود ساعت 6 که برای نماز بیدار شدم نوری از آسمان رد شد و همراه نور، صدای مهیبی آمد. نور داخل پارک لاله در کانال آب شاهدشهر فرود آمد. کمی آن طرف تر از پارک لاله و در انتهای زمین های خاکی، باتری سازی صنایع دفاع است. هواپیما با یک بال روی زمین افتاد. آنچه ما دیدیم این بود که موتور هواپیما داخل پارک افتاد و تنه اش در زمین فوتبال و کانال آب، مابقی بدنه هواپیما هم در نزدیکی باتری سازی وزارت دفاع افتاد. هواپیما تکه تکه شد و آنچه می دیدم دست و پا بود، صحنه به قدری دردناک بود که دلم نیامد عکس و فیلم بگیرم.

همسایه روبه روی پارک لاله در خصوص حادثه ای که چند ساعت قبل باعث پریشانی و ناراحتی اهالی محل شان شده بود به خبرنگار «ایران» می گوید: داخل خانه بودیم که ناگهان صدای لرزیدن را شنیدم. از پنجره که به بیرون نگاه کردم آسمان سرخ شده بود. اول فکر کردم شهاب سنگ یا بمب است، اما هواپیما بود به نظرم موتورش خاموش شده بود چون صدایی نشنیده بودم. مرد جوانی که شیشه های خانه اش به خاطر سقوط هواپیما شکسته می گوید: ساعت 6:15 بود که دیدم یک گلوله آتش روی هواست. گلوله آتش که در حقیقت همان هواپیما بود در هوا دور زد و به سمت فرودگاه امام خمینی رفت. اما شدت آتش سوزی زیاد بود، به قدری که از آسمان تکه های آتش به پایین ریخته می شد. حتی داخل خانه های ما هم تکه های آتش ریخته شد. وقتی هواپیما سقوط کرد ناگهان از آسمان اجسامی پایین می آمد، دقت که کردم تکه های هواپیما و وسایل مسافران بود که به زمین می ریخت. 30 ثانیه هم نشد ولی موجش آنقدر زیاد بود که شیشه های خانه ما شکسته شد.

فداکاری خلبان

تمام اهالی معتقدند که اگر اقدام بموقع خلبان نبود، بی شک برای خیلی از اهالی حادثه تلخ و ناگواری رخ می داد. زن میانسالی که هنوز در شوک این حادثه است،می گوید: قبل از اینکه زمین بیفتد در آسمان آتش گرفت و همین آتش گرفتنش یک صدایی داد. خلبان خیلی تلاش کرده که هواپیما روی خانه ها نیفتد. یک تکه از صندلی داخل حیاط ما افتاده است. خیلی وحشتناک بود، تنها هم بودم فکر کردم که زمین لرزه است. شیشه های ما شکست و لرزش شدید داشت.

هواپیما سعی داشت که برگردد اما نتوانست. پسر جوانی که در کنار پیرزن ایستاده صحبت های او را ادامه می دهد: وقتی هواپیما سقوط کرد سریع با ماشین و موتور خودمان را به محل رساندیم و جزو 10 یا 15 نفر اولی بودیم که به محل رسیدیم. عکس و کارت پستال، آلبوم های عکس، کیف هایشان، تکه های اجساد، پاسپورت ها و کارت بانکی های ایرانی و پاسپورت های کانادایی، در شوک این بودیم که هواپیما ایرانی است یا خارجی. واقعاً دلخراش بود. جسد یک بچه زیر دیوار ویلا افتاده بود که فکر کنم تنها کسی که جسدش سالم مانده بود همین بچه بود. سرایدار خانه ویلایی یکی دیگر از شاهدان ماجراست. مرد میانسالی که از سرما، شال را دور گردنش پیچانده است، می گوید: 6:15 بود، داشتم صبحانه می خوردم صدای مهیبی آمد و کل اینجا آتش می بارید. مأموران دیر آمدند، تقریباً یک ساعت بعد آمدند. من سرایدار ویلای پشت پارک هستم. دست و پای مسافران و خدمه هواپیما افتاده بود. هواپیما از روی خانه ما رد شد. آتش گرفته بود و داشت همین طوری می رفت یک دفعه سقوط کرد.

حضور خانواده قربانیان در محل سقوط

صدای فریاد زن میانسال از پشت دیوارهای بتنی پارک و فضای محوطه 5 هکتاری به گوش می رسد. زن میانسال، اولین عضو از خانواده کشته شدگان حادثه سقوط بوئینگ است. زن میانسال می گوید: پسرم 27 ساله بود، دکتر بود می خواست از اوکراین به کانادا برود. مرا بکشید نمی توانم این داغ را تحمل کنم.

زن جوان دیگری که پسر 15 ساله اش در این پرواز جان باخت، گفت: «همه شان سوختند، همه شان مردند.» گریه امانش را بریده است. عکس پسرش را که داخل گوشی تلفن همراهش است نگاه می کند و ادامه می دهد: پارسا را می خواهم. بچه ام داشت می رفت درس بخواند و برگردد. می گفت می خواهم دامپزشک شود. بچه ام می خواست درس بخواند و بگردد به حیوانات کمک کند. می گفت زندگی خیلی قشنگ است. زندگی خیلی راحت است. عین 30 ساله ها حرف می زد. شاید بچه ام زنده باشد.

سفر بی بازگشت

داخل محوطه که تکه های هواپیما و اجساد افتاده روی سکوی بتنی نشسته و گریه می کند: 18 سالش بود، پسر برادرم بود. از سوئد آمده بود می خواست برگردد سوئد. ما افغان هستیم. علیرضا نوروزی، 15 روز ایران بود. از طریق این گوشی ها متوجه شدم. خبر سقوط هواپیما در کانال ها آمد. خانواده اش هم خارج از کشور هستند.

آخرین عکس

نقیبی، عموی زن جوانی است که به همراه همسرش محمد، مسافر این پرواز بوده است. مرد میانسال هم مانند تمام خانواده هایی که برای یافتن عزیزانشان خودشان را به آنجا رسانده گریه می کند. او به خبرنگار ما می گوید: دختر برادرم به همراه شوهرش برای ژانویه به ایران آمده بود. او دو سالی می شود برای اینکه دکترای مهندسی اش را بخواند به اوکراین رفته بود. پدرش زنگ زد به من که هواپیمای اوکراین سقوط کرده است. تا ساعت 3 تا سه و نیم در فرودگاه بودیم، قبل از اینکه از او جدا شویم عکس سلفی گرفتیم و بعد او به سمت سالن خروجی پرواز رفت و این آخرین تصویری است که از برادرزاده ام دارم.

پاسپورتی که جا ماند

رضا نیکنام، یکی از مسافران بوئینگ مرگ بود. برادرش با چشمانی گریان به خودروی پلیس تکیه داده و در انتظار خبر است. در دل خدا خدا می کند که برادرش زنده باشد و تمام آنچه می بیند کابوسی تلخ باشد. او به خبرنگار «ایران» می گوید: از سه سال قبل برادرم در کانادا زندگی می کرد، خانه اش، زن و بچه اش آنجا بودند. او هر چند وقت یک بار به تهران می آمد تا بیمارانش را درمان کند و دوباره به کانادا برمی گشت. این بار 20 روز قبل بود که به تهران آمده بود. صبح خبر سقوط هواپیما را در رسانه ها خواندم. در همین لحظه یکی از مأموران پلیس گفت: پاسپورت برادرت را پیدا کرده ام. فردا برای رسیدگی به کارهای برادرت به آگاهی شهریار مراجعه کنید.

مرگ خانوادگی

«زندگی ام نابود شد» در میان گریه هایش مدام این جمله را تکرار می کند. برادر راحله سلمانی زاده فقه که با شنیدن خبر سقوط هواپیما خودش را به محل حادثه رسانده بود، می گوید: خواهرم، خواهرزاده هایمان و دامادمان در هواپیما بودند. خواهرم حدود 18 سال قبل ازدواج کرد و از آنجایی که شوهرش سوئدی بود به آنجا رفت. راحله دو پسر کوچک داشت که مثل دسته گل بودند. آنها برای تعطیلات ژانویه آمده بودند تهران، دو هفته ای تهران بودند و صبح برای رفتن به سوئد ایران را ترک کردند. خواهرم در سوئد ماما بود و شوهرس مهندس بود. برادر راحله، عکس خودش را با یکی از پسرهای خواهرش نشان می دهد و ادامه می دهد: دیروز این عکس را انداختم. صبح دامادمان زنگ زد که هواپیمای اوکراین افتاده است. زنگ زدم فرودگاه گفتند نمی دانیم. زنگ زدم آتش نشانی شهریار گفتند در راه هستیم. نمی دانم خودم را چطوری به اینجا رساندم.

پیدا شدن دو جعبه سیاه

دادستان تهران از رسیدگی ویژه و سریع به پرونده سانحه هوایی خبر داد. علی القاصی مهر به خبرنگار «ایران» گفت: اجساد سرنشینان هواپیما جمع آوری و تحویل پزشکی قانونی تهران شده است تا پس از انجام آزمایش های لازم تحویل خانواده ها بشوند. در این هواپیما که متعلق به خطوط هوایی اوکراین بود 176 سرنشین شامل 9 خدمه و167 مسافر حضور داشتند که از این تعداد 70 نفر مرد، 81 زن، 15 کودک و یک نوزاد بوده است ولی هویت بیشتر آنها مشخص نیست و پس از آزمایش های لازم اسامی آنها اعلام می شود.

او ادامه داد: دو جعبه سیاه پیدا شده و در اختیار تیم حفاظت قرار دارد و پس از بررسی های لازم و تحقیقات ویژه علت حادثه اعلام خواهد شد. آتش گرفتن هواپیما در آسمان نیز موضوعی است که پس از بررسی های فنی توسط کارشناسان متخصص مطرح می شود.

جمع آوری اجساد قربانیان

وی درباره زمان تحویل بقایای اجساد به خانواده هایشان گفت: باتوجه به تعداد زیاد اجساد تلاش می شود در اولین فرصت اجساد به خانواده هایشان تحویل داده شود. محمد شهریاری معاون دادستان و سرپرست دادسرای جنایی تهران نیز گفت: به محض اطلاع از سقوط هواپیما در محل حاضر شدم و با بررسی موضوع دستور جمع آوری اجساد و انتقال آن به پزشکی قانونی تهران صادر شد. وی ادامه داد: بعضی اجساد قابل شناسایی و برخی دیگر به دلیل سوختگی نیاز به تعیین هویت و انجام آزمایش دی ان ای دارند که در اسرع وقت انجام خواهد شد و اجساد برای تحویل به خانواده ها آماده می شود.

بررسی جعبه سیاه هواپیما

علی عابدزاده- رئیس سازمان هواپیمایی کشوری- گفت: جعبه سیاه هواپیمای سقوط کرده اوکراینی را به کشور سازنده آن ارائه نخواهیم داد. براساس قوانین ایکائو (سازمان جهانی هواپیمایی) رسیدگی به سوانح هوایی در کشور مورد سانحه و توسط سازمان هواپیمایی همان کشور انجام می شود که این سانحه نیز توسط سازمان هواپیمایی کشوری مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت اما اوکراینی ها نیز می توانند در هنگام بررسی سانحه حضور داشته باشند. البته هنوز معلوم نیست جعبه سیاه برای بازخوانی به کدام کشور می رود. تا زمانی که جعبه سیاه این هواپیما تجزیه و تحلیل نشود علت وقوع سانحه کشف و اعلام نخواهد شد. وی یادآور شد: اطلاعی از نقص فنی احتمالی نداشته ایم و خلبان این هواپیما نیز تماسی با برج مراقبت یا اپروچ نداشته است. رئیس سازمان هواپیمایی کشوری تصریح کرد: هواپیمای سقوط کرده هواپیمای ۷۳۷ مکس نبوده چون این تایپ هواپیما اجازه پرواز در دنیا ندارد و ما اجازه پرواز این نوع هواپیما را از آسمان ایران نداده ایم.

به گفته عابدزاده خلبان پیش از وقوع سانحه تماسی با برج نداشت و اعلام سانحه نکرد. اطلاعات جعبه سیاه این هواپیما پس از بازخوانی به سازمان هواپیمایی کشوری داده می شود.