معرفی شهر زیبای فراهان

بخش مرکزی شهرستان فَراهان یکی از دو بخش شهرستان فراهان در استان مرکزی ایران است. کل این بخش در سال ۱۳۸۹ به شهرستان تبدیل و بخش مرکزی فراهان امروزه قسمتی از محدوده سابق بخش فراهان و شهرستان کنونی است.فراهان یکی از بخشهای استان مرکزی است اما در اصل بزرگتر بوده و منطقهٔ وسیعی از شمالِ شهر اراک تا مناطقی از شهرستان آشتیان و تفرش را در بر می گیرد. بیش از دویست روستای کوچک و بزرگ در فراهانِ بزرگ وجود دارد که در دشت فراهان و کوههای اطراف پراکنده اند. شهر کوچک فرمهین در مرکز فراهان و درسه راهی اراک - تفرش - فراهان قرار گرفته است و چند کارگاه صنعتی نیز دارد.واژه فراهان به طور قطع مرکب از دو عضو است که خوشبختانه هر دو عضو زنده و در اسماء امکنه متداول می باشند.

• «فره» به فتح اول و ثانی به معنی شکوه است عضو دوم یعنی «آن» یکمن علامت جمع باشد.» جمع دو واژه به معنای سرزمین مجد و عظمت یا جایگاه گزیدگان و آزادگان است.
• دیدگاهی دیگر آن است که فراه در زبان پهلوی به معنی شهر است و نمونه آن نیز شهر فراه در ولایت فراه افغانستان است. فراهان نیز جمع آن و به معنی شهرها است.
• دیدگاه دیگر این است که فراهان به جم فرای هامون و منظور آنچه فرای کویر میقان است بوده است.
• فراهان را در قدیم مدیا می نامیدند جغرافی دانان اسلامی آن را جزو بلاد جبال می دانستند
• همچنین دیدگاهی دیگر بر آن است که فراهان، مشتق از ریشۀ «گَر» به معنی کوه در زبان اوستایی است که در زبان فارسی نو به صورت «وَر» به کار می رود. تجمع و کثرت نام های مشتق از ریشۀ اوستایی گر/ ور در سرزمین عراق عجم از قبیل ورکانه، گرکان، وروان و فرمهین، این گمانه را تقویت می کند. عراق عجم، سرزمینی کوهستانی است و در عصر سلجوقیان نیز ایالت جبال (کوهستان) خوانده می شد و منطقی است که اجزای آن نیز با نام های مشتق از گر/ ور (کوهستان) خوانده شوند. بر این اساس، فراهان یعنی منسوب به کوه و در مجموع به معنی سرزمین کوهستانی است.

پیشینه ی شهر فراهان

نام یکی از دهستانهای بخش فرمهین شهرستان اراک است. این دهستان در شمال شهر اراک و کویر نمک میغان واقع و هوای آن سرد و سالم و آب کلیه قراء آن از قنوات است که طول اکثر آنها به ۶هزار گز میرسد. فراهان از سه قسمت به نام بالا و پائین و سادات تشکیل میگردد. جمع قراء دهستان فراهان ۱۲۹ قریه و دارای ۶۱هزار تن سکنه است. محصولاتش غلات، بنشن و میوه جات است. گله داری یکی از کارهای عمده سکنه بخش و پوست بره این حدود به خوبی معروف است و خریدار زیاد دارد. صنایع دستی زنان این دهستان قالی و قالیچه بافی با نقشه است. قراء مهم دهستان عبارتند از هزاوه که یکی از قراء خوش آب وهوای فراهان سادات بوده مولد مردان بزرگی مانند امیرکبیر، میرزا بزرگ فراهانی و میرزا ابوالقاسم قائم مقام است و فعلاً در حدود هفتصد تن سکنه دارد. جلوس اباقاخان بن هلاکوخان بعد از پدر در تاریخ ۱۳ رمضان ۶۶۳ ه'.ق. در این قصبه بوده است و ابنیه باستانی به صورت خرابه در آن دیده میشود. قصبه ساروق یکی دیگر از قراء مهم فراهان است که دارای ۲۵۰۰ تن سکنه است و حمداللّه مستوفی نسبت بنای آن را به شاه طهمورث میدهد. سابقاً بسیار آباد و کرسی ولایت و مرکز حکمرانی بوده است. چند بقعه به نام ۷۲ تن از قرن هفتم هجری در این قصبه ملاحظه میگردد. قالیچه های مرغوبی در این قصبه بافته میشود. دیگر از قراء قدیمی فراهان زلف آباد است که روزگاری شهر مهم و پرجمعیتی بوده است. قصبه فرمهین در مرکز دهستان فراهان واقع و فعلاً مرکز بخش است. قراء مهم دیگر فراهان عبارتند از واشقان، دستجان، نظام آباد، مرزجران، تلخ آب، فشک، ماستر، مشهدزلف آباد، فارسیجان، مشهدالکوبه، میغان. به واسطه مسطح بودن اراضی در فصل خشکی به اکثر قراء فراهان اتومبیل میتوان برد. فعلاً همه روزه بین فرمهین مرکز فراهان و شهر اراک اتومبیل رفت وآمد مینماید. کویر نمک میغان در قسمت جنوبی دهستان فراهان واقع است و قراء نزدیک به کویر به واسطه مجاورت با کویر دارای هوای ناسالم و آب شورند.

جغرافیای شهر فراهان

فراهان یکی از شهرستان های استان مرکزی و پاره ای از سرزمین تاریخی فراهان بزرگ است که منطقهٔ وسیعی از شمالِ شهر اراک تا مناطقی از شهرستان های کمیجان آشتیان و تفرش را در بر می گرفت و روستای خوش آب و هوای کسرآصف در آن قرار دارد.بیش از دویست روستای کوچک و بزرگ در فراهانِ بزرگ وجود دارد که در دشت فراهان و کوه های اطراف پراکنده اند. شهر کوچک فرمهین در مرکز فراهان و در سه راهی اراک - تفرش - کمیجان قرار گرفته است و یک شهرک صنعتی در شهر فرمهین نیز دارد.

مردم شهر فراهان

بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت بخش فراهان شهرستان تفرش در سال ۱۳۸۵ برابر با ۲۳۰۸۴ نفر بوده است کشاورزی و دامداری کار اصلی مردم فراهان است. آب قنات یکی از منابع اصلی آبیاری به شمار می آید. کشت غلات بخصوص گندم و نیز باغداری (از جمله انگور، بادام و گردو) در فراهان رواج دارد. فرش مهمترین صنایع دستی این بخش است.اکثریت مردم بخش فراهان ترک زبانند. در بخشهایی از فراهان به زبان فارسی نیز صحبت می کنند. در روستاهای فارس زبان نیز لهجه های خاصی وجود دارد. خلجی از دیگر زبانهای فراهان است و در تلخاب و خلجستان صحبت می شود.

جاذبه های گردشگری شهر فراهان

این شهرستان آب و هوایی مناسب، طبیعتی بسیار زیبا و کم یاب دارد و با داشتن جاذبه های گردشگری طبیعی گوناگون، همه ساله پذیرای گردشگرانی از سراسر استان و کشور می باشد.

شهر زیر زمینی ذلف آباد

شهر زیرزمینی ذلف آباد از مهمترین آثار تاریخی شهرستان فراهان است که در سال ۱۳۸۸ در جریان حفاری باستان شناسی از دل خاک نمایان شد و از عظمت و آرایه های ارزشمندی در زمینه معماری، مردم شناسی و باستان شناسی برخوردار است.این شهر یکی از سکونتگاه های مهم و کانون های جمعیتی در دوران ایلخانان بوده است که در پنج کیلومتری شمال شهر فرمهین واقع شده و توسط میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به یک سایت- موزه برای بازدید گردشگران تبدیل شده است.

امام زاده احمد ابن علی(ع) زلف آباد

قدمت این امامزاده به دوره ایلخانی بازمی گردد. در ۳ کیلومتری شمال شرق فرمهین– کنار محوطه ذلف آباد وجاده ارتباطی فرمهین به تفرش و آشتیان قرار دارد و از جاهای دیدنی فراهان می باشد.علاوه بر اهمیت زیارتگاهی و مجاورت با محوطه تاریخی و شهر زیر زمینی ذلف آباد، هر سال در اول تیرماه آیین باستانی جشن تیرگان با آبپاشان با حضور چند هزار نفر در آن برگزار می شود.این جشن باعنوان میراث معنوی در سال ۱۳۸۹ به ثبت ملی رسیده است.‏

امامزاده زینب خاتون آهنگران از جاهای دیدنی فراهان

بقعه این امامزاده، در ۱۲ کیلومترى جنوب فرمهین، پس از سه راهى جادّه ساروق و در میان روستاى آهنگران واقع شده و به «شاهزاده زینب خاتون» مشهور است.بناى بقعه امامزاده را در حدود ۲۰ سال قبل با حفظ شکل قدیم آن تعمیر کرده و فقط گنبد آن جدید ساخته شده است. بر روى یک قطعه کاشى (۱۸×۳۰) سانتى مترى به رنگ لاجوردى بر زمینه سفید، تاریخ اتمام بناى گنبد قدیم چنین نوشته شده است: «غره شهر ذى القعده سنه ۱۰۶۲ توفیق آثار حاجى بابا میر به صورت اتمام رسانید، عمل نور على اللَّه مرد قمّى مبارک باد» که مطابق با حکومت شاه عبّاس دوّم صفوى (۱۰۵۲ـ۱۰۷۷ هـ. ق) مى‏باشد. فضاى داخلى بقعه، به شکل دایره بود که در وسط آن، صندوقى چوبى به ابعاد ۱۳۷×۱۳۷×۳۰۰ سانتى متر با تزیینات مشبک قرار دارد که قسمت هایى از آن آسیب دیده است.

آتشکده فردقان

بقایای آتشکده فردقان مربوط به دوره ساسانیان که در بخش خنجین و در روستای فردقان فراهان واقع شده از دیگر آثار دیدنی خطه فراهان است. این اثر در سال ۱۳۸۷ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و از نمونه های خاص آتشکده های به جا مانده در ایران در دوران پیش از اسلام محسوب می شود. روستای کوچک “فردجان” در شمال غربی فراهان قرار دارد و آتشکده بر روی تپه ای مجاور فراهان دیده می شود.تمام آتشکده و بخشی از دیوار های قلعه خراب شده است. ارتفاع دیوار اصلی باقی مانده حدود نه متر، قطر پی های آن حدود پنج متر و همه از سنگ و ساروج است.در وسط قلعه، تعدادی پی های سنگی به قطر پنج متر وجود دارد که می تواند بازمانده تالار های متعدد و آتشگاه و نیایشگاه باشد. پایه های آن بر ستون هایی قرار گرفته و در پای یکی از این ستون ها سردابی به چشم می خورد که بر اساس بعضی روایات محل زندان بوعلی سینا بوده است.

کاروانسرای مجدالملک

کاروانسرای مجدالملک روستای دولت آباد فراهان یکی از بناهای تاریخی و مذهبی منطقه فراهان در استان مرکزی است که در بیش از یک قرن پیش ساخته شده است و از جاهای دیدنی فراهان می باشداین کاروانسرا در مسیر راه کربلا ۱۱۶ سال پیش توسط مرحوم «میرزا حسین خان تفرشی» در پنج هزار مترمربع زمین و چهار هزار متر مربع بنا ساخته شده و یکی از آثار ارزشمند دیدنی منطقه فراهان است.بانی این کاروانسرا این مکان را برای جهت رفاه حال زائران کربلا ساخت و به این ترتیب مردم روستای دولت آّباد از زائران پذیرایی می کردند.مصالح اصلی این کاروانسرا آجر و ساروج است و در آن اتاق های کوچکی با بخاری آتشی و یک اصطبل برای نگهداری اسب و شتر با انباری علوفه وغلات که با معماری زیبای آن زمان ساخته شده است، وجود دارد.

تکیه فرمهین

‏ ساخت این تکیه به دوره قاجاریه برمی گردد و از نظر معماری بناهای اسلامی دارای ویژگی های ممتاز است. کاربری آن برای برگزاری آیین های سوگواری حضرت سیدالشهدا(ع) و برگزاری تعزیه بوده است. آیین تعزیه در فصول سرد درون تکیه برگزار می شد و طبقه پایین ویژه مردان و نیم طبقه دوم ویژه زنان بوده است. این آیین در فصول گرم در محوطه باز حیاط و بر روی سکویی که در وسط حیاط تعبیه شده بود برگزار می شد. دور تا دور حیاط سکوهایی جانمایی شده که بر زیبایی بنا می افزاید.‏

جشن تیرگان

در این جشن باستانی مردم فراهان، روستاها و شهرهای اطراف آن در جوار امامزاده احمد بن علی (ع) منطقه تاریخی ذلف آباد جمع شده و با اجرای برنامه های فرهنگی، هنری و سرگرم کننده از نعمت های خداوند در فصل درو گندم و اولین روز تابستان شکرگزاری میکنند.جشن تیرگان به معنای آب پاشان، شکرگزاری برداشت گندم یکی از جشن های ملی و دارای وجاهت و هویت اصیل ایرانی است. این جشن به معنای بزرگداشت و ادای احترام به طبیعت و مردم است و در مناطق مختلف ایران برگزار می گردد.

حمام قدیمی خنجین

از اماکن تاریخی بخش خنجین می توان به حمام قدیمی خنجین اشاره کرد که بنا به گفته برخی محققین ، مهندسان این حمام اصفهانی ها بوده و در شهر اصفهان نیز حمامی شبیه به این بنا وجود دارد. این اثر مربوط به دوره قاجار است که در سال ۸۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و از جاهای دیدنی فراهان می باشد

امامزاده افطس اسفین

امامزاده حسن الافطس از دیگر جاذبه های تاریخی و گردشگری شهرستان فراهان که قدمت آن به قرن ۹ و ۱۰ و دوره اسلامی برمی گردد و در حریم روستای اسفین این شهرستان قرار گرفته است.بقعه این امامزاده در ۱۱ کیلومتری شمال غرب فرمهین است و به شاهزاده حسن افطس شهرت دارد. بنای این اثر شامل ایوان ورودی، کف شکن، حرم، نمازخانه و گنبد است که در محوطه وسیعی واقع شده است.

امامزاده شاهزاده حسین

امامزاده شاهزاده حسین مربوط به دوره سلجوقیان می باشد. امامزاده شاهزاده حسین در جوار روستای نظام آباد و در عرض جغرافیایی ۳۴ درجه و یاتزده دقیقه و ۵۰ درجه طول جغرافیایی قرار گرفته است، و از سطح دریا ۱۶۸۰ متر ارتفاع دارد. این بنا مدفن یکی از نوادگان امام موسی کاظم (ع) است و در حدود ۴۰ کیلومتری شمال اراک و در کنار جاده آسفالت فعلی، در کنار تپه باستانی احمدآباد قرار دارد که بنا به گفته قدیمیان روستا ساختمانی ۷ طبقه بوده است که یکی از مراکز حکومتی سلسله های پیشین بوده (که تا به حال چندین بار مورد کند و کاو سودجویان قرار گرفته است) و در شرق روستای نظام آباد واقع می باشد. این مکان مقدس دارای سه ایوان بزرگ، یک حسینیه و گنبدخانه های دو پوشه بر فراز بخش اصلی است که ارتفاع هر یک از گنبدها ۱۱ متر و قطر آنها ۵/۶ و ۵/۷ متر است.

و در پایان...

فراهان شهرستانی ست که از پیچ و خم های تاریخ و طبیعت نشانه ها و آثار زیادی در خود جای داده است که هر انسان متفکر و کنجکاوی را به خود فرا می خواند. شهرستان فراهان نیز از دیرباز دارای جاذبه های طبیعی و تاریخی بسیاری بوده است. این روزها که طبیعت جان تازه ای گرفته است مناطق بکر طبیعی استان بیش از پیش جلوه نمایی می کند. از سویی جاذبه های مذهبی-تاریخی نیز در ایام نوروز مهمانان خاص خود را دارد.امیدواریم از خواندن این مطالب لذت ببرید با ساعد نیوز همراه باشید.

معرفی شهر زیبای نائین