فرصت ها و موانع تعامل صنعت و دانشگاه در ایران

همفزایی دانشگاه ها و مراکز صنعتی و تصمیم سازان و مسئولان در راستای تولید علم نافع می تواند زمینه حمایت حداکثری از نخبگان و سرمایه های فکری و جوانان را فراهم سازد و به این طریق، سرمایه های ارزشمند انسانی و نخبه در خدمت مصالحه عالیه کشور قرار می گیرند.

ساعدنیوز: یکی از مشکلاتی که ما در دانشگاه داریم ضعف ارتباط میان صنعت و دانشگاه است. از منظرهای مختلف می توانیم این مشکل را مورد بررسی قرار دهیم. یکی از منظرهای ممکن برای بررسی این مسأله، اسناد بالادستی است. حضرت آقا بسیار روی بحث علم نافع تأکید دارند و این تأکید ایشان ریشه در آموزه های اسلامی دارد. ایشان معتقد هستند که علمی در جامعه اسلامی ارجح است که تمدن ساز باشد خصوصاً با نظر به بحث استراتژیک "تمدن نوین اسلامی"؛ یعنی علمی را ما نافع می دانیم که زمینه تولید فناوری ها و صنایع مورد نیاز تأسیس تمدن نوین اسلامی را در اختیار جامعه اسلامی قرار بدهد. استقلال کشور منوط به تحکیم صنایع داخلی از طریق استفاده از علم نافع تولید شده در دانشگاه ها است. حضرتعالی به عنوان معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه تبریز و با توجه به سوابق درخشان پژوهشی تان خصوصاً کارهای پژوهشی گسترده در حوزه صنایع کشاورزی و آب، چه دیدگاهی درباره دلایل ضعف رابطه صنعت و دانشگاه و عدم تحقق علم نافع در دانشگاه های کشور دارید؟

دکتر جلال شیری: بسم الله الرحمن الرحیم. عرض سلام و ادب دارم خدمت شما و همکارانتان در ساعدنیوز. هفته پژوهش را به تمام پژوهشگران پرتلاش کشور خصوصاً همکاران عزیز در دانشگاه تبریز تبریک عرض می کنم. مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب اشاره کردند به تعبیر "علم نافع"؛ دیدگاه معظم له در مورد علم نافع دیدگاه وسیع و عمیقی هست که یکی از جنبه های این علم نافع و نافعیت علم ما می توانیم در نافذیت علم ببینیم. به نحوی که علمی که در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی به ویژه عرضه میشود به دانشجویان، دانش پژوهان و پژوهشگران ما، بایستی در سمت و سویی باشد که اولاً، بحث خودسازی فردی، تحکیم بنیه های فرهنگی و اعتقادی، و دوماً، در خصوص به خدمت درآوردن این علم در راستای حل مسائل جامع تحقق یابد. یعنی، علم ما، عالِم ما، دانش ما و دانش پژوه و پژوهشگر ما باید وارد نظام حل المسائلی شود و نقطه زنی کند؛ احصاء مسائل را بلد باشد؛ در احصاء مسائل ورود پیدا کند و در کنارِ احصاء مسائل، این علمی که در دانشگاه ها عرضه می شود و تحقیقاتی که در دانشگاه انجام میشود، بایستی در کنار ورود به نهضت حل المسائلی و احصاء مسائل، فازِ ادراک و احساس مسأله را به خوبی بتواند تبیین کند؛ و بسته اجرایی مبتنی بر دانش بومی را در اختیار نیازمندی های بازار قرار بدهد. اگر ما نتوانیم علم را در خدمت تولید محصول یا حل یکی از معضلات و مشکلات جامعه قرار دهیم، این علم یک علم کتابخانه ای خواهد بود. کاری که دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی و در کنار این، اجرا و بخش صنعت، و جاهایی که به بروندادهای علمی دانشگاه نیاز دارند، باید انجام دهند، این است که یک پروتکل مشترک بین دانشگاهها – وزارت عتف در معنای کلان – و سازمان هایی که به نحوی، برونداد علمی را لازم دارند، در بخش صنعت، در بخش عمران، در بخش پزشکی، در بخش کشاورزی، به نحوی که این دو نهاد را در حالت کلان در نظر بگیریم، از نیازهای همدیگر و پتانسیل های همدیگر، خبر داشته باشند. اگر دانشگاه نداند که صنعت نیازمند چه رخدادهای علمی است؛ اگر دانشگاه نداند که نیازهای تکنولوژیکی و فناورانه صنعت چیست؛ اگر دانشگاه نداند که صنعت چه محصولات مبتنی بر دانش را نیاز دارد؛ قطعاً نمی تواند که تحقیقات، پایننامه ها و رسالاتی که در این دانشگاه تولید می شود را به سمت حل مسائل کشور و صنعت هدایت کند.

در کنار این، اگر صنعت از پتانسیل ها و توانمندی های دانشگاه بی خبر باشد، قطعاً راه حل مشکلات و مسائل خودش را در جای دیگری خواهد جست. ممکن است این جای دیگر، نقاطی خارج از مرزهای کشور باد! این رخداد خوب و مناسبی نیست. بنابراین، اطلاع دانشگاه و صنعت از نیازمندی های همدیگر؛ این که صنعت بداند که دانشگاه به لحاظ تولید نیروی انسانی و متخصصین، نیروی علمی و فکری و تولید علم – علم در خدمت محصول و علم در خدمت حل مسأله – صاحب چه ظرفیت هایی است، تا راه حل مشکلات و معضلات خودش را از همین دانشگاه بخواهد نه جای دیگر! اگر چنین نشود، ما شاهد اتلاف نیروی انسانی، اتلاف سرمایه های فکری و ملی خواهیم بود. در مقابل، اگر بتوانیم این پیوند مبارک را برقرار کنیم، به نحوی که این دو در ارتباط کامل با همدیگر باشند، یعنی این دو نهاد دانشگاه و صنعت با همدیگر پیوند عینی داشته باشند؛ نیازمندی ها و پتانسیل ها احصاء شده باشد؛ و سمت گیری طوری باشد که این دو نهاد مکمل هم باشند نه مقابل هم، قطعاً در کنار ارزآوری و صرفه جویی های مالی، استفاده از فکر ایرانی، ایجاد روحیه امید و نشاط در جوانان و حمایت از نخبگان و نخبه پروری را هم شاهد خواهیم بود. بخشی از تأکیدات معظم له درباره تولید علم نافع به همین مسأله حمایت از نخبگان و جذب حداکثری نخبگان بازمی گردد. بنابراین، همفزایی دانشگاه ها و مراکز صنعتی و تصمیم سازان و مسئولان در راستای تولید علم نافع می تواند زمینه حمایت حداکثری از نخبگان و سرمایه های فکری و جوانان – برادران و خواهران عزیز نخبه – را فراهم سازد و به این طریق، سرمایه های ارزشمند انسانی و نخبه در خدمت مصالحه عالیه کشور قرار می گیرند. برونداد این همفزایی و استفاده حداکثری از نخبگان نیز چیزی نیست جز حل مسائل و مشکلات جامعه و پیشرفت، عزت و آبادانی هر چه بیشتر کشور عزیزمان ایران.

در ایام پاندمی کووید 19، یکی از مراکزی که واقعاً در تولید محلولهای ضدعفونی کننده، دستگاه مهپاش و ماسک پیشگام بود و محصولات فرآوانی را روانه بازار کل کشور کرد، مراکز رشد مستقر در دانشگاه تبریز بود.

ساعد نیوز: بحثی که در سال های اخیر در دانشگاه بسیار مطرح میشود، بحث تجاری سازی علوم است. به طور مثال، در حوزه علوم نانو، یکی از دغدغه های ستاد نانو، همین تجاری سازی است. آیا در دانشگاه تبریز و در بخش پارک های علم و فناوری و استارتاپ هایی که تحت حمایت دانشگاه تبریز هستند، طرح و برنامه ای در زمینه تجاری سازی علوم دنبال می شود؟

دکتر جلال شیری: در دانشگاه تبریز و مشخصاً در معاونت تحقیقات و فناوری، یکی از مراکز مهم ما، مرکز رشد و نوآوری دانشگاه تبریز است. ما در این مرکز، هم شرکت دانش بنیان مستقر داریم، هم مراکز رشد، و هم مراکز نوآوری؛ اعضای این شرکت ها و مراکز نوآوری را عمدتاً جوانان و دانشجویان تحصیلات تکمیلی زیر نظر یکی از اعضای هیئت علمی تشکیل می دهند. واقعاً مأموریتی که این مرکز رشد و نوآوری دانشگاه تبریز دارد، تبدیل علم و محصول است. در این مرکز رشد و نوآوری هیچ مقاله علمی تولید نمی شود یا هیچ طرح دانشگاهی که منجر به تهیه گزارشات قطوری که شاید هیچگاه هم خوانده نشود در دست اجرا نیست؛ بلکه دقیقاً آنها مأموریت محور هستند، هم بر اساس نیازسنجی های انجام شده و هم بر اساس، نیازهایی که مستقیم از بخش صنعت و اجرا اعلام می شود، دنبال حل مسائل هستند. بنابراین، هدف از این مرکز تبدیل ایده به محصول است.

در مرکز رشد و نوآوری دانشگاه تبریز ما شرکت های خیلی خوبی داریم؛ شاید یکی در حوزه محیط زیست کار می کند؛ مراکز رشدی در حوزه روابط بین الملل داریم؛ شرکت هایی در حوزه صنعت و کشاورزی داریم؛ همه اینها در حوزه های علمی مختلف در حال فعالیت هستند. البته شرایط و وضعیت موجود قانع کننده نیست؛ با توجه به این که کمتر از یک ماه است که بنده معاونت تحقیقات و فناوری را تحویل گرفته ام، برنامه ای که برای میان مدت و بلند مدت داریم، معطوف به توسعه چندبرابری مرکز رشد و نوآوری و شرکت های دانش بنیان در دانشگاه تبریز است. به محض معارفه به عنوان معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه تبریز اولین جایی که رفتم، مرکز رشد و نوآوری دانشگاه تبریز بود. دلیل این دیدار، تأکید بر همین اهمیت موضوع رشد و فناوری است. در همین مدت کوتاه، ما درباره ساز و کارهای لازم برای رشد این مرکز تدابیری اندیشیده ایم؛ خصوصاً درباره مکان یابی این شرکت ها؛ برخی از این شرکت ها ممکن است با فضا مواجه باشند. بحمدالله فرایندی را طراحی کردیم که این شرکت ها در کمترین زمان ممکن با استقرار کامل و با امکانات کامل، کار خودشان را در مرکز رشد و نوآوری آغاز کنند. بدون هیچ مانع و پیچیدگی اداری؛ تولید علم به محصول را به معنای عینی کلمه شاهد باشیم.

در ایام پاندمی کووید 19، یکی از مراکزی که واقعاً در تولید محلولهای ضدعفونی کننده، دستگاه مهپاش و ماسک پیشگام بود و محصولات فرآوانی را روانه بازار کل کشور کرد، مراکز رشد مستقر در دانشگاه تبریز بود. فعالیت های زیادی انجام شده است و ما قصد داریم که در امتداد همین فعالیت ها با استفاده از اعتبارات معاونت علمی ریاست جمهوری مراکز را توسعه دهیم. پتانسیل موجود را می خواهیم در برنامه میان مدت، فعلیت ببخشیم و گام عملی در راستای تحقق "تولید علم نافع" برداریم.

یکی از مؤلفه های حمایت از تولید، پشتیبانی از تولید، مانع زدایی از تولید، و رونق تولید که حضرت آقا به عنوان شعار سال برای توسعه و شکوفایی هر چه بیشتر اقتصاد کشور مطرح کرده اند، بحث پشتیبانی علمی و تکنولوژیکی از تولیدکننده و صنعتگر است.

ساعدنیوز: با توجه به سوابق درخشان پژوهشی حضرتعالی و قرار گرفتن نام حضرتعالی در زمره یک درصد دانشمندان پراستناد کشور، و کارهای پژوهشی گسترده با دانشجویان تحصیلات تکمیلی؛ همان طور که می دانید، دانشجویان تحصیلات تکمیلی قلب پژوهشی دانشگاه هستند و این پژوهش ها وقتی هدایت شده است، می تواند مسائل بسیاری را حل کند؛ دانشگاه مأموریت محور دقیقاً بر محور همین ظرفیت علمی پژوهشی دانشجویان تحصیلات تکمیلی تعریف می شود؛ چرا در اکثر مواقع دانشجوی تحصیلات تکمیلی محور پژوهش خودش را حل مسائل موجود کشور قرار نمی دهد؟ خصوصاً در مورد دانشگاه تبریز، با توجه به توسعه مقطع پسادکتری چقدر این موضوع مد نظر مسئولین است؟

دکتر جلال شیری: بحمدالله در حوزه پژوهشگران پسادکتری برنامه های هدفمندی در دانشگاه وجود دارد. این پژوهشگران در دو دسته پژوهشگران پسادکتری پژوهشی و پژوهشگران پسادکتری صنعتی طبقه بندی می شوند. پژوهشگران پسادکتری صنعتی که دوره شان بین یک تا دو سال است، مأموریت شان شرکت در حل یک مسأله است. مأموریت محوری اساساً مبنای ماهیت و رسالت این عزیزانی است که به عنوان پژوهشگر پسادکتری صنعتی در دانشگاه تبریز در خدمت شان هستیم. من و همکارانم در معاونت تحقیقات و فناوری تلاشمان این است که این مأموریت محوری با حداکثر شتاب در این حوزه دنبال شود. حداقل انتظار ما این است که پژوهشگران پسادکتری به صورت عملی با مسائل مبتلابه جامعه درگیر شوند. در خصوص پایننامه ها و رساله های فوق لیسانس و دکتری، یکی از مواردی که جزء مواردی است که قدری تفسیر متعدد می شود داشت، بحث الزاماتی هست که خصوصاً درباره رساله های دوره دکتری وجود دارد. مثلاً بحث انتشار یک مقاله با کیفیت مشخصی بر اساس رساله، به عنوان شرط دفاع از رساله؛ این فی نفسه برای مطرح شدن دانشگاه تبریز در سطح بین المللی بسیار خوب است، ولی با توجه به این که موضوعات مسأله محور و مأموریت گرا شاید قابلیت یا حتی فرصت لازم برای تألیف یک مقاله در این قالب مشخص برای چاپ در یک مجله با رنکینگ بالا را نداشته باشند، طبیعتاً دانشجو ترجیح خواهد داد که موضوعی را انتخاب کند که زمینه چاپ مقاله و دفاع از رساله دکتری خودش را داشته باشد. یادم است که چند سال قبل، پیش از شیوع بیماری کرونا، در مراسم افطاری اعضای هیئت علمی در محضر مقام معظم رهبری، بنده افتخار حضور داشتم؛ حضرت آقا فرمودند که "من نمی گویم مقاله خوب نیست؛ خصوصاً مقالاتی که استناداتی در سطح دنیا به آنها می شود، و جایگاه و رتبه علمی ایران را بالا می آورد، افتخاری است؛ ولی به این معنی نیست که ما همه کارها اعم از حل مسائل جامعه را فراموش کنیم و متمرکز بشویم بر روی چاپ مقالات علمی!"

خود بنده، بیشتر وقت خودم را صرف همین مسأله مقاله و پژوهش کرده ام و کمتر در حوزه فناوری ورود داشته ام. در دو سال اخیر تصمیم گرفته ام که بخشی از فعالیت هایم را به حوزه فناوری اختصاص دهم. اما واقعاً یک سری آئین نامه ها و پروسه های اداری وجود دارد که در کنار الزام به چاپ مقاله با کیفیت مشخص، دست استاد راهنما را می بندد. ارتقای اساتید و الزامات آن هم مشکلات خاص خودش را به همراه دارد. در مجموع، این ها زمینه برای مقاله محوری و غفلت از بحث حل مسأله و تولید ایده به محصول و مأموریت گرایی را فراهم می کنند.

البته نباید از نقش صنعت در دامن زدن به این موضوع فراموش کرد. صنعت باید به دانشگاه ها به عنوان مراکز نخبگانی کشور اعتماد کند؛ مسائل و مشکلات خودش را باید در اختیار دانشگاه قرار بدهد. این مشکلات باید احصاء شود؛ کمیته های مشترک صنعت و دانشگاه باید تشکیل شود. من از همینجا اعلام آمادگی میکنم برای همکاری با تمامی صنایع استان؛ دانشگاه تبریز 800 نفر عضو فعال هیئت علمی دارد؛ تقریباً هیچ موضوع علمی را پیدا نمی کنید که در این دانشگاه وجود نداشته باشد. چندین مرکز تحقیقاتی مجهز و معتبر داریم؛ آزمایشگاه های پیشرفته داریم. آزمایشگاه مرکزی دانشگاه تبریز واقعاً مجهز به تکنولوژی های روز دنیا است. این تجهیزات در شمالغرب کشور بینظیر است. امکانات و پتانسیل بسیار خوبی در دانشگاه تبریز برای ورود به نظام احصاء و حل مسائل جامعه وجود دارد. هم برای استان خودمان و حتی برای کل کشور. از صنعتگران و صاحبان ایده و تولیدگران عزیزمان دعوت می کنم که با دانشگاه تبریز وارد تعامل شوند. واقعاً یکی از مؤلفه های حمایت از تولید، پشتیبانی از تولید، مانع زدایی از تولید، و رونق تولید که حضرت آقا به عنوان شعار سال برای توسعه و شکوفایی هر چه بیشتر اقتصاد کشور مطرح کرده اند، بحث پشتیبانی علمی و تکنولوژیکی از تولیدکننده و صنعتگر است. اگر صنعتگر ما بداند که فناوری لازم برای تولید محصولش یا برای ارتقای کیفیت محصولاتش – مخصوصاً برای کالاهای تحریمی یا کالاهایی که به دلیل گران بودن فرایند تولید و نبودن صرفه اقتصادی – می تواند توسط دانشگاه های کشور در اختیارش قرار بگیرد با توجه به ظرفیت بسیار بالای علمی دانشگاه های ما، حتماً وارد تعامل خواهد شد.

بنده به عنوان معاونت تحقیقاتی و فناوری دانشگاه تبریز از همینجا به صنعتگران عزیز اعلام می کنم که با توجه به نیروی انسانی نخبه، اساتید برجسته، دانشجویان و پژوهشگران برتر پسادکتری، می توانند مسائل و مشکلاتشان را در دانشگاه طرح کنند و پاسخ لازم را دریافت کنند. در جهت شکوفایی اقتصاد مقاومتی؛ تحقق شعار سال؛ حمایت از کار و کارگر ایرانی؛ حمایت از کالای ایران؛ امیدواریم صاحبان صنایع بزرگ و کوچک به دانشگاه تبریز اعتماد کنند؛ اطمینان می دهم که با فراغ بال در خدمت این عزیزان خواهیم بود و تمام تلاش خودمان را برای حمایت حداکثری علمی و فنی خواهیم کرد.

هدف اصلی مان ارتقای مرکز رشد و نوآوری دانشگاه تبریز از طریق ادغام برخی مدیریت ها است.

ساعدنیوز: مقاله های حضرتعالی در سطح بین المللی نزدیک به 5 هزار بار مورد استناد قرار گرفته اند؛ این مقالات طبیعتاً هدفشان تولید فناوری است. دانشگاه تبریز یکی از دانشگاه های برتر در سطح کشور است. در زمینه تولید فناوری های نوین، دانشگاه تبریز چه دستاوردهایی داشته است؟

دکتر جلال شیری: با توجه به این که معاونت فناوری و نوآوری در وزارت علوم تشکیل شده است، بنا بر این داریم که با یک سری اصلاح ساختاری و تشکیلاتی، مدیریت مشابهی را در دانشگاه تبریز راه اندازی کنیم. هدف اصلی مان ارتقای مرکز رشد و نوآوری دانشگاه از طریق ادغام برخی مدیریت ها است. جزو برنامه هایمان است که یک مدیریت جدید با این عنوان در دانشگاه تبریز تشکیل دهیم. البته باید روال قانونی خودش را طی کند. حداقل در سطح مدیریت این برنامه بنده است. اما در مورد دستاوردهای فناورانه ای که دانشگاه تبریز داشته است باید به تولید محصولات نو در حوزه نانو اشاره کنم. هم اعضای هیئت علمی و هم شرکت های نوآور مستقر در دانشگاه؛ در زمینه کشاورزی؛ در زمینه عمران؛ در زمینه مهندسی پزشکی؛ هوا فضا؛ ارتقای کیفیت هوا؛ مراکز رشدی در دانشگاه تبریز وجود دارد که میتوانند به نیروگاه ها در زمینه کاهش آلاینده ها کمک کنند. در مجموع، جوان های ما خوب تلاش می کنند و این وظیفه ما است که از این جوانان با استعداد و خلاق حمایت کنیم. خوشبختانه مقام محترم ریاست دانشگاه هم توجه بسیار ویژه ای به مسأله پژوهش و فناوری دارند. امیدواریم که ماحصل این توجه ویژه ایشان، رونق پژوهش و فناوری در دانشگاه باشد. در زمینه علوم زیستی، زیست فناوری و علوم نانو، دانشگاه تبریز، دانشگاه پیشرو در کشور و حتی در سطح بین الملل است.

عده ای مواضع مشکوکی نسبت به نخبگان دارند؛ چه در دانشگاه ها و چه در دستگاه ها! این مواضع مشکوک باید شفاف سازی شود.

ساعدنیوز: در سخنرانی اخیر حضرت آقا، موضوع مهاجرت نخبگان و لزوم توجه ویژه مسئولان کشور به مسأله حمایت حداکثری از نخبگان و تلاش برای جلوگیری از خروج استعدادهای درخشان از کشور را مطرح کردند. در هفته پژوهش، باید به نقش نخبگان کلیدی و حیاتی نخبگان در میدان پژوهش و تولید فناوری در کشور توجه کنیم. به عنوان یک استاد برجسته دانشگاه و تجربیات عدیده تحقیقاتی، حتماً شاهد رشد استعدادهای برجسته و چه بسا، خروج این نخبگان از کشور بوده اید. چه عواملی خروج نخبگان از کشور را تسریع می بخشد و چه اقدامی باید شود؟

دکتر جلال شیری: بله، ایشان بسیار دقیق و هوشمندانه به این مسأله اشاره کردند. یادم است که در یکی از مصاحبه هام با یکی از رسانه های استان به این مسأله نخبگانی اشاره کرده بود و به خاطر همین مسأله، مورد هجمه های فرآوان قرار گرفتم. عده ای مواضع مشکوکی نسبت به نخبگان دارند؛ چه در دانشگاه ها و چه در دستگاه ها! این مواضع مشکوک باید شفاف سازی شود؛ برابر با منویات مقام معظم رهبری و برابرِ سیاست های کلان نظام؛ و نیز آن چیزی که مد نظر رئیس جمهور محترم دولت سیزدهم است؛ کسی حق دلسرد کردن نخبگان را ندارد. اگر کسی به هر دلیلی نخبه را تشویق می کند به مهاجرت، و خروج از کشور، باید در اولین فرصت راه و خط خودش را از دشمنان جدا کند. دلسرد کردن نخبگان، مانع ایجاد کردن برای نخبگان، و تشویق نخبگان به خروج از کشور و مهاجرت، کاملاً مخالف منویات رهبری و سیاست های کلی نظام است. الان در اینجا چندین دستگاه باید ایفای نقش کنند. یک بخش، دانشگاه است؛ بخش دیگر، صنعت است؛ بخش دیگر سازمان های متولی امور نخبگان است که وظیفه احصاء نخبگان، شناسایی نخبگان، ایجاد بستر لازم برای حمایت حداکثری از نخبگان را دارند؛ شاید در مقیاس دانشگاه تبریز، کارهایی که می توانیم بکنیم، ایجاد شرایط برای جذب این افراد به عنوان هیئت علمی؛ جذب به عنوان پژوهشگر؛ وارد چرخه آزمایشگاهی و تحقیقاتی بکنیم این افراد را؛ بنده در دانشگاه جزو مأموریت هایم است. هدفم برگزاری جلساتی با پارک علم و فناوری و بنیاد نخبگان استان برای جلوگیری از خروج نخبگان و جذب حداکثری این عزیزان در بدنه علمی و دانشگاهی و تحقیقاتی کشور است.

الان هم کسانی که شرایط سرباز نخبه را دارند؛ دانشگاه تبریز این عزیزان را جذب می کند. انشالا مقدمه ای باشد برای آشنایی این عزیزان با فضای دانشگاه و در صورت امکان ادامه همکاری، تداوم حضور این افراد در دانشگاه. ریاست محترم دانشگاه تبریز اهتمام ویژه ای به این موضوع دارند و بنده با جلساتی که با ایشان خواهم داشت تلاش دارم تا پروتکل عملیاتی حمایت از نخبگان را در استان خودمان تهیه شود. دانشگاه تبریز دانشگاه مادر در استان است و طبیعتاً هر اقدامی در جهت حمایت از نخبگان توسط دانشگاه تبریز در کل استان اجرایی خواهد شد. سعی ما این است که تا حد وسع خودمان؛ تا جایی که ممکن است، حداکثر جذب را داشته باشیم. شاید جایی نیاز به اصلاح آئین نامه باشد؛ یا جایی نیازمند وضع یک آئین نامه جدید باشیم. شاید نیاز به اخذ مجوزهایی باشد. بنده به تازگی معاونت را تحویل گرفته ام و فارغ از نقد و تأئید فعالیت های همکاران پیشین، که مطمئنانه زحمات فرآوانی کشیده اند، هدفم انجام هر کار ممکن برای حداکثری سازی جذب نخبگان در دانشگاه و حمایت از این عزیزان است. این علاوه بر وظیفه سازمانی، وظیفه شرعی و اخلاقی من است. در جایگاه هیئت علمی نیز همیشه در اتاق من به روی دانشجویان عزیز باز بوده و هست. من دانشجویان را قلباً دوست دارم؛ نسبت به آینده شغلی دانشجویانم حساس بودم و هنوز هم هستم. امروز برادر معنوی تمام دانشجویان دانشگاه تبریز هستم و همین احساس را نسبت به همه این عزیزان دارم. مطمئن باشید در ماه های آتی انشالا گزارش هایی از اقداماتمان در معاونت ارائه خواهیم داد که مایه دلگرمی بیشتر نخبگان عزیز در استان خواهد بود.

نهاد دومی که میتواند در کنار پژوهشکده ها درآمدزا باشد؛ حل مسأله کند؛ و در میدان عمل کارایی واقعی داشته باشد، نهاد مهمی به نام اندیشکده است. اندیشکده واقعاً مورد غفلت قرار گرفته است.

ساعد نیوز: حضرتعالی مؤسس پژوهشکده آب در دانشگاه تبریز هستید؛ پژوهشکده ها نقش بسیار قابل توجهی در جذب حداکثری نخبگان دارند. طبیعتاً پتانسیل آموزشی دانشگاه محدود است ولی پتانسیل پژوهشی بسیار بالاست و حتی با همکاری صنایع و بخش خصوصی این بخش ها قابل توسعه است. متأسفانه اکثر دانشگاه ها، پژوهشکده ها را یک بار مالی اضافی می دانند و توجهی به این موضوع ظرفیت عظیم پژوهشکده ها برای جذب حداکثری نخبگان ندارند. نظر حضرتعالی چیست؟

دکتر جلال شیری: عمده پژوهشکده ها و مراکز تحقیقاتی که تأسیس میشوند برابر قانون، تقاضامحور هستند. اگر شرایط هیئت علمی مهیا باشد و اعضایی که می خواهند این مرکز یا پژوهشکده را تأسیس کنند، به لحاظ امتیازات پژوهشی و فناوری حدنصاب لازم را داشته باشند، مجوز تأسیس داده می شود. پژوهشکده ما هم به همین نحو تأسیس شده است. بار مالی ندارد؛ تقاضا محور است؛ طرح های فناورانه را از بیرون جذب می کنیم و در آنجا در خدمت دانشجویان عزیز هستیم. بنده باز بر روی این مسأله دو تعلیقه داریم.

چیزی که ما در دانشگاه به آن نیاز داریم، دو نهاد است. متأسفانه ما از نهاد دوم غفلت کردیم. یکی پژوهشکده ها است که باید گسترش پیدا کنند. حتی اگر قانون به دلیل بار مالی اجازه تأسیس نداد؛ تأسیس پژوهشکده های تقاضامحور باید در دستور کار قرار بگیرد. پژوهشکده هایی که مأموریت گرا و متمرکز بر حل مسأله هستند؛ این پژوهشکده ها به راحتی می توانند منابع لازم برای تأسیس و اداره خودشان را جذب کنند. دانشجو در پروژه عملی درگیر می شود. نهاد دومی که میتواند درآمدزا باشد؛ حل مسأله کند؛ و در میدان عمل کارایی واقعی داشته باشد، نهاد مهمی به نام اندیشکده است. اندیشکده واقعاً مورد غفلت قرار گرفته است. دانشگاه یک سازمان اجرایی است؛ خیلی وقت ها برونداد گزارش علمی دانشگاه – هرچند قابل اجرا است ولی لازم الاجرا نیست. اندیشکده یک نهاد واسط است. خیلی راحت می تواند با سازمان های تقنینی، اجرایی و قضایی و حوزه سیاست گذاری کلان کشور ارتباط برقرار کند و این مشکل را در میان بگذارد و راه حلی برای این مشکل بیابد. برونداد کار اندیشکده هم محصول کار نخبگانی است. ساختمان اندیشکده که تولید محتوا نمی کند بلکه تیم نخبه جوان زیر نظر چند نفر با تجربه؛ این افراد با تجربه نخبه کسانی هستند که با سیاست های کلان داخلی و خارجی در حوزه های مختلف آشنایی دارند؛ مثل سیاست های حوزه سلامت؛ یا سیاست های آب؛ برونداد اندیشکده محصول کار مشترک اساتید با تجربه بیرون از دانشگاه و نخبگان جوان با استعداد است. یکی از برنامه هایی که بنده دارم توسعه شبکه های اندیشکده ای است؛ ما می خواهیم مجموعه اندیشکده ها را به اندیشگاه تبدیل کنیم. امیدوارم که یک روز در کشور شبکه اندیشگاهی داشته باشیم. خوشبختانه نگاه مثبت به این شبکه اندیشگاهی در کشور در بدنه وزارت و در دانشگاه تبریز وجود دارد. انشاالله با این حرکت با این سمت و سو، هم تولید فکر کنیم و هم از خروج این سرمایه های فکری جلوگیری کنیم. باید از جوانان حمایت کنیم. حمایت از نخبگان و جوانان مورد تأکید رهبر انقلاب است.

آسیب شناسی عدالتخواهی در جنبش دانشجویی