قرارداد آتی سبد سهام چیست؟

به گزارش سایت خبری ساعد نیوز،

قرارداد آتی چیست؟

قرارداد آتی (future contract یا futures یا آتی) توافقنامه ای مبتنی بر خرید یا فروش دارایی در زمان معین در آینده و با قیمت مشخص است. قراردادهای آتی را معمولا به دو گروه اصلی طبقه بندی می ­نمایند: قراردادهای آتی کالا و قراردادهای آتی مالی. دارایی پایه موضوع قرارداد در قراردادهای آتی کالا شامل محصولات کشاورزی، فلزات و مواد نفتی است. قراردادهای آتی مالی ابزارهایی نظیر سهام، اوراق قرضه و ارز را در بر می­ گیرد. قراردادهای آتی برای نخستین بار بر پایه محصولات کشاورزی و بعدها بر پایه منابع طبیعی مانند نفت معامله می شدند. قراردادهای آتی مالی در سال ۱۹۷۲ وارد بازار شدند. در سال­ های اخیر، قرارداد بر پایه های دیگر مانند ارز، نرخ بهره و شاخص های بازار سهام بسیار متداول شده اند و نقش مهمی در کنترل ریسک بازی می کنند. کالای تحویلی قرارداد آتی باید دارای استاندارد کیفیت و کمیت باشد و زمان تحویل و محل تحویل آن نیز مشخص باشد. تنها متغیر در معاملات آتی “قیمت” است که در مرحله معامله کشف می شود.

قرارداد آتی سبد سهام چیست؟

با توضیحاتی که ذکر کردیم با مفهوم قرارداد آتی به طور کامل آشنا شدید. حال نیاز است با مفهوم قرارداد آتی سبد سهام آشنا شوید که یکی از ابزارهای جدید بورس ایران است.

در قرارداد آتی سبد سهام دارایی که مورد معامله قرار می گیرد از ۳۰ شرکت بزرگ بازار تشکیل شده است. همچنین می توانید در تصویر زیر نام سهام این شرکت ها را مشاهده کنید.

سبد پایه به دارایی پایه قرارداد از سبد سهام می گویند که در قرارداد آتی سبد سهام قرار دارد.

در جدول بالا قیمت سهام هر شرکت در بازار به طور کامل مشخص است. همچنین ارزش روز آن ها نیز به راحتی قابل محاسبه است. به طوری که با چند معادله ساده می توانید پرتفوی آن را به دست آورید.

تغییرات قیمتی جسی ۷۱۲ که همان نماد قرارداد آتی سبد است با تغییرات میانگین سهام این سبد متناسب است.

با فهمیدن این مفهوم واضح است که اگر ارزش این سبد افزایش یابد نماد جسی نیز افزایش می یابد. در مقابل نیز اگر کاهش یابد جسی ۷۱۲ نیز باید کاهش یابد، چون نماد جسی ۷۱۲ با تغییرات میانگین سهام سبد رابطه مستقیم دارد.

سرمایه گذارانی که بازار را تا حدودی پیش بینی می کنند، می توانند با فراگیری این مفهوم و استفاده ابزاری از آن به سود قابل ملاحظه ای دست یابند.

مهم ترین مزیت قرارداد آتی دوطرفه بودن آن است. این مفهوم به این معناست که ابتدا شما پیش بینی می کنید نماد جسی ۷۱۲ رشد قیمت دارد و همانند دیگر معاملات عادی، در ابتدا آن را خریداری سپس به فروش می رساند.

در مقابل اگر شما افت ارزش قیمت سهام موجود در سبد را پیش بینی کرده اید، می توانید از این قضیه به نفع خود استفاده کنید. به این صورت که سهام خود را بفروشید و آن را دوباره زمانی که سهام در پایین ترین قیمت قرار گرفت خریداری کنید. اختلاف قیمت این دو سود حاصله برای شما منظور می شود.

یکی دیگر از مزیت های قرارداد آتی این است که می توانید در زمان پیش بینی افت قیمت آن را ابتدا بفروشید. سپس در کمترین ارزش خریداری کنید. با این کار می توانید به سود قابل ملاحظه ای دست یابید.

خریدوفروش قرارداد آتی سبد سهام چگونه است؟

اولین نماد از ابزار قرارداد آتی سبد سهام همین معاملات نماد جسی ۷۱۲ است که به عنوان بر خط در تاریخ بورس سهام ایران شناخته می شود و معاملات آن به صورت آنلاین انجام می پذیرد.

شما باید در زمانی که کاهش ارزش جسی ۷۱۲ را پیش بینی کرده اید، پوزیشن فروش (short) بگیرید. این بدان معناست که باید ابتدا سهام خود را بفروشید سپس همان مقدار را خریداری کنید با این کار تعهد خود را ببندید.

در زمانی که افزایش ارزش نماد جسی ۷۱۲ را پیش بینی کرده اید باید برعکس پوزیشن فروش سهام خریداری کنید که به آن موقعیت خرید (long) می گویند. در این صورت با افزایش قیمت شما سود خواهید کرد.

قراردادهای آتی تا یک تاریخ معینی اعتبار دارند که به آن تاریخ سر رسید می گویند . به عنوان مثال اگر اعتبار در نماد جسی ۷۱۲ تا تاریخ ۲۰ اسفندماه ۱۳۹۷ باشد؛ باید سرمایه گذار به تعهدی که بسته عمل کند؛ ولی اگر سرمایه گذار تا این تاریخ موقعیت تعهدی بازداشته باشد به این معنا که سهامی فروخته ولی خریداری نکرده و یا خرید کرده ولی نفروخته است.

باید تا تاریخ مشخص شده تعهد خود را ببندید. اگر سرمایه گذار تا تاریخ سررسید به تعهد خود عمل نکند باید خریدار پول خود را به فروشنده و در مقابل فروشنده باید سهام خود را تحویل دهد.

به طورکلی به ندرت این مورد در قرارداد آتی سهام به چشم می خورد و کمتر سرمایه گذاری وجود دارد که تا تاریخ سررسید قرارداد خود را باز نگه دارد و معمولاً سرمایه گذاران تعهد خود را می بندند.

زمانی که شما به تعداد یک قرارداد به فروش می رسانید و یا آن را خریداری می کنید، در واقع یک پرتفوی تشکیل شده از سهام جدولی که در بالا آورده ایم معامله کرده اید. با انتخاب پوزیشن خود که ممکن است خرید و یا فروش باشد می توانید سود یا زیان خود را به صورت روزانه دریافت کنید.

محاسبه سود و زیان قرارداد آتی سبد سهام

برای اینکه بتوانید سود و زیان قرارداد آتی سبد سهام را حساب کنید باید با چند اصطلاح رایج آشنا شوید.

در قرارداد آتی سبد سهام هر قرارداد شامل چند سبد است. در نماد جسی ۷۱۲ این عدد به ۸۰۰۰ سبد سهام پایه می رسد، یعنی هر قرارداد آن شامل ۸۰۰۰ است.

اگر شما ۱ سفارش را وارد سامانه معاملات کنید و قیمت جسی ۷۱۲ را در سایت TSETMC برابر با ۸۶۰۰ در نظر بگیریم، درنتیجه ارزش معاملات به این شکل می شود:

68.8 میلیون ریال = ۸۰۰۰*۸۶۰۰

بااین حال اگر شما نماد جسی ۷۱۲ را به صورت بر خط خریداری کرده باشید به 68.8 میلیون ریال پول برای معامله احتیاج دارید.

اهرمی بودن قراردادهای آتی یکی دیگر از مزیت های اساس آن است. این بدان معناست که شما با موجودی حساب ۲۰% از ارزش معامله را با انتخاب پوزیشن خرید و یا فروش مشخص کنید.

اصطلاح وجه تضمین به اهرمی بودن قرارداد آتی اشاره دارد. وجه تضمین در نماد جسی ۷۱۲، بیست درصد است. به این معنی که باید در حساب شما ۲۰% ارزش بازار آن قرارداد موجودی داشته باشید.

همان طور که قبلاً محاسبه کردیم یک قرارداد جسی ۷۱۲ به قیمت 68.8 میلیون ریال است در نتیجه، باید شما ۲۰% این مبلغ که 13.760 میلیون ریال است را در حساب خود داشته باشید.

با فهمیدن اهرمی بودن قراردادهای آتی، سهم سود و زیان خریدوفروش قرارداد آتی سبد با وجه تضمین ۲۰% نیز ۵ برابر می شود. این بدان معناست که با یک پنجم مبلغ می توانید معاملات خود را انجام دهید.

قیمت جسی ۷۱۲ با نوسانات موجود در بازار به دو صورت به دست می اید:

۱) اگر شما دارای پوزیشن فروش هستید قیمت جسی ۷۱۲ افت پیدا می کند و به مبلغ ۷۱۰۰ ریال می رسد، در نتیجه سود حاصله شما به صورت زیر محاسبه می شود:

۱۲ میلیون ریال = ۸۰۰۰عدد*(۷۱۰۰-۸۶۰۰)

با این حال شما با سرمایه اولیه 13.760 میلیون ریال می توانید ۱۲ میلیون ریال سود کسب کنید که بازده این معامله ۸۷ درصد است. اهرمی بودن قرارداد آتی سبد سهام در اینجا به طور کامل ملموس است.

۲) حال اگر قیمت جسی ۷۱۲ به ۹۵۰۰ ریال افزایش یابد در این حالت شما باید موقعیت فروش را اتخاذ کنید، در نتیجه سود شما به صورت زیر محاسبه می شود:

۷۲۰۰۰۰۰ ریال = ۸۰۰۰*(۹۵۰۰ – ۸۶۰۰)

با یک تفریق ساده (۷۲۰۰۰۰۰ – ۱۳۷۶۰۰۰۰) متوجه خواهید شد که ۵۲ درصد زیان کرده اید.

بورس برای اینکه بیش ازاندازه زیان نکنید حداقل وجه تضمین را در قراردادهای آتی سبد سهام خود تعریف کرده است.

با این کار هر فردی مجاز به تحمل زیان تا حد تعریف شده است. اگر از وجه تضمین تعیین شده بیشتر زیان کرده اید باید حساب خود را به آن برسانید.