هر خودرویی برای حرکت نیاز به یک عامل تولید کننده نیرو و یک عامل انتقال دهنده آن دارد. تولید کننده نیرو در آن موتور یا پیشرانه است. انتقال دهنده هم سیستمی متشکل از بخش های مختلف است که عمل انتقال نیرو را در کنار هم و به صورت پیوسته انجام می دهند. در حقیقت نیروی تولید شده توسط پیشرانه، باید توسط یک سیستم انتقال دهنده، به چرخ ها منتقل شود. سه بخش اصلی این سیستم انتقال دهنده شامل کلاچ، جعبه دنده و دیفرانسیل هستند که در میان آنها جعبه دنده از اهمیت ویژه ای برخوردار است. جعبه دنده را اصطلاحا گیربکس هم می گویند.اهمیت این بخش از خودرو می تواند در حد موتور یا مولد نیرو محسوب شود. تعمیرات آن نیاز به تخصص بالایی دارد و توجه به حفظ سلامت آن نیز در اولویت های نگهداری اصولی از خودرو است. برای این که در طولانی مدت مجبور به پرداخت هزینه های اضافی نباشید، بهتری راه حل این است که روش های نگهداری و تقویت گیربکس را بشناسید.
آشنایی با انواع گیربکس
بهتر است قبل از این که سراغ روش های تقویت گیربکس برویم، با انواع آنها آشنا شوید. گیربکس ها را به طور کلی به دو دسته اتوماتیک و دستی تقسیم می کنند و شاید بتوان ادعا کرد که این روزها گیربکس های اتوماتیک محبوبیت بیشتری دارند. البته هنوز هم گیربکس های دستی در بین طرفداران دنیای خودرو جایگاه خاص خود را داشته و در واقع بسیاری معتقدند یک راننده واقعی هرگز به سراغ گیربکس اتوماتیک نمی رود.
روش های تقویت گیربکس
روش هایی که برای تقویت گیربکس با شما در میان می گذاریم، صرفاً برای انواع گیربکس اتوماتیک و دستی قابل تایید و انجام هستند. در بخش های بعدی روش ها را با هم مورد بررسی قرار می دهیم.
1- بررسی وضعیت گیربکس اتوماتیک
یکی از روش های مهم که تمامی افراد متخصص تعمیرگاه گیربکس اتوماتیک به دارندگان خودروهای امروزی توصیه می کنند، بررسی به موقع تمام وسایل و مواد مورد نیاز برای عملکرد بهتر گیربکس است. به عنوان مثال بررسی میزان روغن گیربکس به شما اجازه می دهد تا همیشه مطمئن باشید کیفیت روغن و اندازه آن در حالت مناسبی قرار دارد.در بعضی از خودروها دریچه های بالای سیستم گیربکس وجود دارد که با باز کردن آن می توانید میزان و وضعیت روغن را به شکل دقیق تری بررسی نمایید. علاوه بر این با رانندگی در محیطی امن می توانید با دقت به شرایط کاری گیربکس توجه کنید و ببینید که آیا روند تعویض دنده به درستی انجام می شود یا خیر. در صورتی که همه این موارد در وضعیت خوبی قرار داشتند، روند کاری گیربکس اتوماتیک یا دستی نیز خوب است و روند انتقال قدرت به بهترین شکل انجام می شود.
2- سرویس دهی به موقع و مناسب گیربکس اتوماتیک
یکی از فعالیت هایی که باعث تقویت گیربکس و کاهش هزینه های تعمیر گیربکس در طولانی مدت می شود، سرویس دهی این قسمت است. برای انجام این کار به صورت اصولی باید ابتدا آن را روی یک سطح محکم و صاف قرار دهید. برای خودروهایی که دارای گیربکس اتوماتیک هستند، باید آنها را روی حالت پارک و برای خودروهایی با گیربکس دستی باید آنها را در دنده 1 قرار دهید. برای انجام این سرویس دهی ها باید با استفاده از قطعات مخصوص که در تعمیرگاه گیربکس اتوماتیک موجود هستند، تایرهای عقب را از حرکت باز دارید. بعد از آن با جک خودرو را از روی سطح زمین به طور کامل بلند کنید. بعد از آن قسمت زیرین خودرو را مورد بررسی قرار دهید تا محل مربوط به روغن گیربکس را پیدا کنید. بعد از آن یک ظرف نسبتا بزرگ که متناسب با حجم روغن گیربکس باشد را زیر آن قرار دهید و دریچه مربوطه را باز کنید تا روغن گیربکس به طور کامل تخلیه شود.
برای انجام این کار نیز می توانید به یک تعمیرگاه گیربکس اتوماتیک مراجعه نمایید تا با تعویض فیلتر روغن گیربکس، به بهتر شدن روند کاری این قسمت کمک کنید. یکی دیگر از فعالیت هایی که در زمان سرویس دهی به تقویت گیربکس کمک زیادی خواهد کرد، آچارکشی اصولی بخش های مختلف است.همچنین این کار باعث می شود تا بتوانید در طولانی مدت شاهد افزایش عمر مفید خودروی خود باشید. در ضمن بهتر است کلیه فعالیت های مربوط به سرویس دهی زیر نظر فرد متخصص تعمیر گیربکس اتوماتیک انجام شود تا آسیب بیشتری به سایر قسمت ها وارد نگردد.
3- عاداتی که زمان رانندگی دارید را تغییر دهید
در بسیاری از موارد مشاهده شده است مشکلاتی که یک عده به گیربکس اتوماتیک خودروی خود نسبت می دهند، به دلیل رانندگی نامناسب آنها بوجود آمده است. استفاده از مانیتور کمکی در خودروهای خارجی این اجازه را به شما می دهد که بتوانید فواصل بین دنده های مختلف را در زمان رانندگی اندازه گیری کنید.در این مانیتور ها دنده و دور موتور را نمایش می دهند (البته در بیشتر خودروها آمپر دور موتور نیز وجود دارد) و دقیقا به شما می گوید که کدام دنده در کدام دور موتور تعویض می شود. در چنین شرایطی باید سرعت دقیق تعویض دنده را نیز یادداشت کنید. بعد از این که انجام تست در زمان رانندگی به اتمام رسید، نوبت آنالیز اطلاعات به دست آمده است.
در صورتی که خودتان در این زمینه تخصص کافی ندارید، بهتر است سراغ تعمیرگاه گیربکس اتوماتیک بروید تا افراد متخصص بتوانند روند تقویت گیربکس با استفاده از این آزمایش ها را انجام دهند. چرا که در بسیاری موارد افراد معمولی به دلیل نداشتن اطلاعات کافی ممکن است اطلاعات بدون دقت به دست آورند و به اشتباه آنها را آنالیز کنند. وجود این اشتباهات باعث میشود تا نتیجه نهایی اقدامات لازم برای تقویت گیربکس تحت تاثیر قرار بگیرد.
سایر روش های تقویت گیربکس
در ادامه این بخش سایر روش هایی که به تقویت گیربکس شما کمک می کنند، اشاره خواهیم کرد.
● گیربکس های اتوماتیک معمولا دارای تنظیمات خاص برای مسیرهای شهری و برون شهری (یا جاده ای) هستند. از همین رو انتخاب تنظیمات سازگار با شرایط به تقویت گیربکس در زمان رانندگی کمک می کند.
● به بهبود عملکرد موتور خودرو نیز توجه داشته باشید. از یاد نبرید که خودرو طی یک فرآیند پیچیده تولید و تبدیل نیروهای مختلف فعالیت می کند. از همین رو اگر روند کاری موتور خودرو درست نباشد، شاهد اختلال در عملکرد گیربکس نیز خواهید بود. تعمیر و سرویس دهی به موقع، تامین لوازم یدکی و اقلام مصرفی مورد نیاز و… به بهبود عملکرد گیربکس و عملکرد کلی خودرو منجر می شود.
● از تایرهای متعادل برای خودرو خود استفاده کنید. ایجاد تعادل بین چرخ های خودرو باعث می شود تا تمامی قسمت های خودرو و بخصوص گیربکس عملکرد بهتری داشته باشند. برای گرفتن نتیجه بهتر باید به متخصصین بالانس چرخ در تعمیرگاه های معتبر مراجعه کنید. در ضمن سایز تایرها نیز تاثیر زیادی روی عملکرد گیربکس خواهند داشت
مراقبت از گیربکس دستی
مراقبت از گیربکس های دستی نسبت به گیربکس های اتوماتیک بسیار ساده تر است و فقط با رعایت چند نکته ساده می توانیم از گیربکس خودروی خود مراقبت کنیم.
- هنگام گیر کردن در ترافیک بهتر است دنده را خلاص کنیم و از نگه داشتن پدال کلاچ خودداری کنیم، زیرا با فشار دادن پدال کلاچ، بلبرینگ کلاچ درگیر می شود.اگر در ترافیک ها برای قطع کردن انتقال قدرت میان میل لنگ و گیربکس از عمل کلاچ گیری استفاده کنیم، در طولانی مدت روغن درون بلبرینگ کلاچ از بین می رود و هنگامی که روغن درون آن خاصیت روانکاری خود را از دست بدهد، بلبرینگ خشک کار می کند و هنگام کلاچ گرفتن صدایی از خود تولید می کند.
- زمان مناسب تعویض روغن گیربکس را به خاطر داشته باشیم و در زمان مقرر نسبت به تعویض آن اقدام کنیم.
- هنگام تعویض دنده به آرامی دسته دنده (Lever) را جا به جا کنیم زیرا در جا به جایی سریع احتمال شکستن شیفتر زیر دنده بالا می رود.
- هنگامی که عمر دیسک و صفحه کلاچ تمام شد نسبت به تعویض آن اقدام کنیم، زیرا هنگامی که صفحه کلاچ تقریباً تمام شده باشد خودرو دیگر شتاب سابق را ندارد و از سربالایی ها نمی تواند عبور کند به همین جهت مصرف سوخت خودرو بالا می رود. راه دیگر تشخیص عمر صفحه کلاچ این است که با دنده ۴ یا ۳ شروع به حرکت کنیم، اگر با رها کردن آهسته کلاچ، خودرو حرکت کرد و خاموش نشد، معلوم می شود که عمر صفحه کلاچ تمام شده است اما اگر خاموش شد، صفحه کلاچ سالم است.
مراقبت از گیربکس اتوماتیک
در گیربکس های اتوماتیک باید با حساسیت بیش تری نسبت به گیربکس های دستی رفتار کنیم و در زمان مناسب قطعات تعویضی آن را تعویض کنیم.
- زمان و کارکرد مناسب برای تعویض روغن گیربکس، به نوع خودرو و شرایط رنندگی بستگی دارد که این مقدار حدود ۵۰ تا ۶۰ هزار کیلومتر است، اما ابتدا بهتر است به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه کنید تا از مقدار دقیق آن اطلاع یابید.
- هنگام قرارگیری در سرازیری نباید دنده را خلاص (N) کنیم، زیرا این عمل به گیربکس فشار وارد می کند. بهتر است با قرار دادن دنده در حالت دستی و انتخاب دنده های سنگین تر، از افزایش سرعت خودرو جلوگیری کنیم، با این کار عمل ترمزگیری کم تر انجام می شود و سایش لنت ترمز نیز کم تر می شود، البته باید توجه داشت که دورموتور نباید زیاد بالا برود زیرا با بالا رفتن بیش از اندازه دورموتور به کلاچ ها و باندهای گیربکس فشار وارد می شود.برخی از راننده ها فکر می کنند با خلاص کردن دنده (N) در سرازیری از مصرف سوخت کاسته می شود، در صورتی که این چنین نیست، زیرا ECU پس از مدتی تشخیص می دهد که موتور نیازی به تولید قدرت ندارد و به انژکتور دستور می دهد تا پاشش سوخت را قطع کند.
- قبل از قرار دادن دنده در حالت پارک باید ترمزدستی را بکشیم تا از درگیر شدن دنده پارک جلوگیری کنیم.زیرا اگر دنده پارک درگیر شود به دنده انتهای گیربکس (Parking Pawl) تنش وارد شده و موجب خرد شدن آن می شود. از سویی اگر دنده پارک درگیر باشد و خودرو توسط خودرویی دیگر مورد اصابت قرار گیرد تنش واردشده به دنده پارک بسیار بیش تر از حالت قبل است (توجه داشته باشید که درگیر نشدن دنده پارک به معنای این نیست که دسته دنده در حالت پارک نباشد، بلکه منظور این است که دنده انتهایی گیربکس به علت این که ترمزدستی کشیده شده است تحت تنش نباشد).
- باید توجه داشته باشید که هنگام تعویض روغن گیربکس در این مدل از گیربکس ها، نباید کاملاً روغن گیربکس را تخلیه کنیم زیرا تخلیه کامل موجب می شود کامپیوتر گیربکس دچار خطا شود. بدین گونه که گیربکس با روغن کهنه آداپته شده است و هنگامی که روغن کاملاً تخلیه می شود، گیربکس باتوجه به داده هایی که از قبل داشته است نمی تواند درست کار کند و مشکلاتی از قبیل تقه زدن و گاز هرز را به دنبال دارد. برای تعویض روغن گیربکس بهتر است روغن درون کارتل گیربکس را تخلیه کنیم و به مقدار روغنی که درون گیربکس مانده است دست نزنیم، زیرا این عمل موجب می شود روغن تازه با روغن کهنه مخلوط شود و آلودگی روغن باقی مانده، بین روغن تمیز و کهنه تقسیم شود تا از درصد آلودگی درون کل روغن کاسته شود.
- بهتر است در ترافیک هایی که احتمال می دهیم حدود ۴۰ ثانیه و یا کم تر طول می کشد، از ترمز برای متوقف نگه داشتن خودرو استفاده کنیم، در غیر این صورت بهتر است دنده را خلاص (N) کنیم تا از داغ شدن روغن گیربکس جلوگیری کنیم.
- برای تغییر وضعیت دنده از حالت D به R و یا برعکس حتماً خودرو را به طور کامل متوقف و سپس اقدام به تعویض حالت دسته دنده کنیم، زیرا برای مثال وقتی در حالت D درحال حرکت هستیم جهت کوپلینگ در یک جهت مشخص است و وقتی ناگهان به R تغییر وضعیت می دهیم جهت چرخش برعکس می شود و این تغییر جهت در کوپلینگ برای گیربکس مضر است.
- بلافاصله پس از روشن کردن خودرو و درحالی که خودرو در حالت درجا (Idle) کار می کند، دور موتور از حالت نرمال بالاتر است، در این حالت بهتر است صبر کنیم تا دور موتور به حالت نرمال برسد و سپس دسته دنده را از حالت P یا N به حالت D یا R تغییر دهیم، زیرا هنگامی که دور موتور بالاست و دنده را درگیر می کنیم تنش زیادی به کلاچ و باندها وارد می شود، این تنش بر دیگر قسمت های محرک نیز تأثیر می گذارد، بنابراین بهتر است چند لحظه صبر کنیم تا دور موتور به حالت نرمال برسد سپس دنده را در حالت D یا R قرار دهیم.
گیربکس AT چه فرقی با گیربکسCVT دارد؟
