هائیتی (به فرانسوی: Haïti) (کریؤل هائیتی: Ayiti) با نام رسمی جمهوری هائیتی کشوری است در جزیره هیسپانیولا در دریای کارائیب. پایتخت آن پورتو پرنس است. جمعیت این کشور ۱۱٫۳ میلیون نفر و زبان های رسمی آن فرانسوی و کریؤل هائیتی است. واحد پول آن گورد است. هائیتی از شرق با جمهوری دومینیکن هم مرز است.۹۵ درصد از مردم هائیتی سیاه پوست و ۲٫۵ درصد مولاتو (دورگه سفیدپوست و سیاه) و سفیدپوست هستند. حدود ۸۰ درصد از مردم هائیتی مسیحی کاتولیک و حدود ۱۶ درصد نیز پروتستان هستند. برخی از مردمان هائیتی عناصر باورهای بومی جادو-باور معروف به وودوو را نیز با باورهای کاتولیکی مخلوط می کنند.هائیتی نخستین کشوری بود در آمریکای لاتین و حوزه کارائیب به استقلال رسید و نخستین جمهوری در جهان است که رهبران آن سیاه پوست بودند. هائیتی تنها کشور مستقل در قاره آمریکا است که اکثریت جمعیت آن فرانسوی زبان هستند. امروزه هائیتی با منابع ناچیز و جمعیت زیاد فقیرترین کشور نیمکره غربی است. خشونت های سیاسی نیز در این کشور بارها رخ داده و باعث بی ثباتی دولتی شده است.هرسال چندین هزار نفر از اهالی هائیتی مبادرت به ورود غیرقانونی به ایالات متحده آمریکا می کنند. مهاجران اهل هائیتی که تلاش دارند از فقر موجود کشورشان فرار کنند، در قایق های پوسیده و بسیار شلوغ در دریای کارائیب با وضعیت فلاکت باری مواجه می شوند.اسپانیایی ها از اواخر سده پانزدهم میلادی استعمار سرزمین هائیتی را آغاز کردند، اما در نیمه دوم سده هفدهم، سایر اروپاییان و از جمله فرانسویان وارد این منطقه شدند. حضور نیروهای کشورهای دیگر اروپایی باعث وقوع جنگ هایی بین آنان گردید که در یک مورد آن، جنگ بین نیروهای اسپانیا و فرانسه درگرفت و در بیستم فوریه ۱۶۷۷م، به شکست اسپانیایی ها انجامید. پس از این جنگ فرانسویان موفق شدند بخش هایی از هائیتی را تصرف نمایند و حضور خود را در آن منطقه تحمیل کنند. فرانسویان پس از بیست سال، در سال ۱۶۹۷م با اسپانیا در تقسیم این جزیره به توافق رسیدند و بخش غربی جزیره به فرانسویان واگذار گردید و فرانسوی ها آن را نزدیک به یک صد وسی سال در اشغال خود داشتند. هم زمان با آغاز انقلاب کبیر فرانسه در ۱۷۸۹م، سیاه پوستان و بومیان هائیتی قیام نمودند. شورش سال ۱۸۰۴ به رهبری ژان ژاک دسالین و هانری کریستف آغاز شد و سرانجام این کشور در سال ۱۸۰۴ میلادی به عنوان اولین کشور آمریکای لاتین به استقلال رسید؛ و هر دو رهبر در مقام پادشاه هائیتی سلطنت کردند. در ۱۸۲۰ جمهوری متحدی تشکیل شد. تنش میان سیاه پوستان و دورگه ها، کودتا و بی ثباتی موجب زوال هائیتی شد و مداخله آمریکا (۱۹۱۵ تا ۱۹۲۵) را در پی داشت.روز دوازدهم ژانویه ۲۰۱۰ زمین لرزه ای به قدرت هفت ریشتر در هائیتی روی داد که منجر به کشته شدن حدود ۳۰۰ هزار نفر شد و بر اثر آن تقریباً ۲ میلیون نفر بی سرپناه شدند. این زمین لرزه قوی زندگی چهار میلیون نفر را دگرگون کرد و هم چنان بیش از ۵۰۰ هزار نفر در چادرهای اردوگاه های موقت زندگی می کنند. بیشتر اردوگاه ها به طور خودجوش بنا شده و از امکانات لازم برخوردار نیست. منتقدان به عدم پیشرفت در کار بازسازی هائیتی از سوی دولت و جامعه بین المللی اعتراض کرده اند. شیوع وبا، مشکلات را برای کشور زلزله زده و فقیر هائیتی پیچیده تر کرده است.هائیتی تنها کشور توسعه نیافته ی قارهٔ آمریکاست. همچنین طبق گزارش سال ۲۰۱۹ میلادی سازمان ملل، این کشور دارای پایین ترین شاخص توسعه انسانی یک کشور غیرآفریقایی پس از یمن است.این کشور علاوه بر این بسیار فقیر است و پس از کرانهٔ باختری و غزه (فلسطین)، پایین ترین سرانهٔ ناخالص تولید داخلی را در میان کشورهای غیرآفریقایی داراست (سالانه ۱۸۱۰ دلار).
تاریخ کشور هائیتی
اسپانیایی ها در سده ۱۷ از این کشور، که در آن زمان هیسپانیولا خوانده می شد و شامل جمهوری دومینیکن کنونی و هائیتی می شد، به عنوان سکویی برای تجارت برده و حمله به دیگر کشورهای منطقه کارائیب و آمریکای جنوبی استفاده می کردند. بعدها فرانسوی ها اقدام به تسخیر سنت دومنیک کرده و با اجیر و برده نمودن مردم بومی و همچنین آوردن برده از آفریقا دست به کشت نیشکر و قهوه زدند و بدین طریق منطقه سنت دومنیک را به یکی از ثروتمندترین مستعمرات فرانسوی تبدیل نمودند.در تاریخ ۱۷۹۱ برده ها با الهام از انقلاب کبیر فرانسه، به رهبری توسیادت لواورتو، ژان ژلک دسالین و هانری کریستوف علیه فرانسوی ها قیام نمودند و کنترل منطقه را به دست گرفتند. در سال ۱۸۰۴ بعد از اینکه ناپلئون لوئیزیانا را به آمریکا فروخت، مردم هائیتی طی شورشی موفقیت آمیز، ارتش ناپلئون را شکست داده و کشور مستقل هائیتی را بنا نمودند. بدین روی می توان گفت که هائیتی قدیمی ترین سیاه پوستان منطقه را دارد و همچنین قدیمی ترین جمهوری در کل منطقه نیم کره جنوبی است.مردم فقیر هائیتی ناامیدانه از کشورهای جهان در آن زمان درخواست می کردند که کشور نوی آن ها را به رسمیت بشناسند اما هیچ کشوری حاضر به این امر نبود. منطقه شرقی جزیره سنت دومنیک، که تحت کنترل اسپانیایی ها قرار داشت در سال ۱۸۲۲ بدست مردم هائیتی افتاد. در همین اثنا دولت فرانسه هائیتی را تهدید به اشغال مجدد و برقراری مجدد برده داری می نمود تا اینکه در سال ۱۸۲۵ دولت فرانسه مقامات این کشور را مجبور به امضای قراردادی نمودند که با امضای آن نه تنها هائیتی استقلال بدست آورده خود را بار دیگر از دست می داد بلکه باید مبلغ ۱۵۰ میلیون فرانک به دولت فرانسه غرامت بپردازد.دولت فرانسه تا وصول آخرین فرانک این غرامت آرام ننشست و آخرین قسط این مبلغ را مردم هائیتی سال های پس از جنگ دوم جهانی پرداخت نمودند.از سال ۱۸۴۴ تا ۱۹۱۹ زمانی که آمریکایی ها این کشور را اشغال نمودند ۲۲ دولت در هائیتی قدرت را در دست داشتند. در سال ۱۹۱۹ ودرو ویلسون با فرستادن نیروهای نظامی به هائیتی این کشور را اشغال نمود و آنجا را به جولانگاه نیروهای آمریکایی تبدیل نمود و سرانجام در سال ۱۹۳۴ قدرت را به ارتشیان تحویل داد.فرانسوا دووالیه («پاپاداک» (Papa Doc)؛ رئیس جمهور از ۱۹۵۶ تا ۱۹۷۱) و پسرش ژان کلود («بِیبی داک»؛ رئیس جمهور از ۱۹۷۱ تا ۱۹۸۶) با کمک نیروی شبه نظامی بدنام و خصوصی خود، موسوم به «تون تون ماکوت» ملت را مرعوب و فرمانبردار ساختند.پس از فرار دووالیه جوان به دنبال شورش خشونت آمیز مردم، نظامیان قدرت را در دست گرفتند. دوره ای از ناآرامی قبل از تنها انتخابات چندحزبی دموکراتیک در ۱۹۹۱ سپری شد. برنده این انتخابات یک روحانی به نام پدر آریستید بود. ارتش تا انتخابات آن سال از او پشتیبانی کرد اما ارتش نتیجه انتخابات دموکراتیک را تحمل نکرد و نظامیان به رهبری ژنرال رائول سدراس ظرف هفت ماه حکومت آریستید را سرنگون کردند و وی را مجبور به ترک کشور نمودند. خشونت و تهدید از سوی تون تون ماکوت همچنان رواج دارد.
جغرافیا کشور هائیتی
هائیتی از کشورهای آمریکای مرکزی است که از شمال به اقیانوس اطلس، از مشرق به جمهوری دومینیکن، از جنوب به دریای کارائیب و از مغرب به گذرگاه ویندوارد محدود می شود.هائیتی بخش غربی جزیره هیسپانیولا است. رشته کوه هایی از شرق تا غرب کشور امتداد دارد و در میان آن ها دره ها و جلگه های پرجمعیت قرار دارد. مهم ترین رود هائیتی آرتیبونیت و بلندترین نقطه کشور قله سل با ارتفاع ۲۶۸۰ متر است.آب و هوای استوایی هائیتی به واسطه ارتفاع و دریا معتدل است.شهرهای مهم هائیتی لس کایس، کاپ هایتین، گونایوس و سنت رافائل هستند. سنت مارک، له کایه و کاپ هایتین از بندرهای مهم گوناو، تورتو، گراند کائی میت، واش و آروبا از جزیره های مهم هستند.عوارض جغرافیایی مهم این کشور شامل دماغه فوکس (در شمال غربی)، خلیج سنت مارک (در مغرب) و دریاچه آزوتی (در مرز با جمهوری دومینیکن) هستند.
اقتصاد کشور هائیتی
دو سوم نیروی کاری کشور هائیتی در بخش کشاورزی اشتغال دارند، و فراورده هایشان عمدتاً در بازار داخلی مصرف می شود. قهوه کالای اصلی ارز آور این کشور است. هائیتی با منابع ناچیز و جمعیت زیاد فقیرترین کشور نیمکره غربی است.واردات این کشور مواد غذایی، ماشین آلات و وسایل نقلیه و صادرات آن محصولات صنایع سبک، شامل منسوجات، لوازم برقی، وسایل ورزشی و قهوه است.
جاذبه های گردشگری کشور هائیتی
هائیتی با سواحلی زیبا، قلعه هایی بر فراز قله ها، طبیعتی بکر و جادوگری به عنوان یکی از مذاهبش، هنوز ناشناخته است.هائیتی یک سوم خاک هیسپانیولا، دومین جزیره بزرگ در کارائیب، را در برگرفته است، دو سوم بقیه این جزیره بزرگ متعلق به جمهوری ثروتمند دومینیکن است.
لابادی
لابادی یکی از مهم ترین منطقه های گردشگری در هائیتی می باشد که در طول سال افراد زیادی از آن دیدن می کنند. این شهر ساحلی که در شمال کشور قرار دارد، دارای هتل ها و مراکز تفریحی فراوانی می باشد. این منطقه شلوغ ترین قسمت در کشور یاد می شود که توریست های زیادی از سراسر دنیا در آن اقامت دارند. همین موضوع باعث شده تا آمار جرم و جنایت، مخصوصا دزدی در این شهر به شدت بالا باشد. کمپانی Royal Caribbean Cruises Ltd نیز در این شهر چند نمایندگی دارد. این بدان معنی است که شما می توانید از سفر های کروز بی نظیر این شرکت نیز استفاده کنید.
قلعه Laferrière
یکی از قدیمی ترین سازه های این کشور که در زمان حکمرانی اسپانیایی ها ساخته شده است، قلعه Laferrière می باشد که بر روی کوهی قرار دارد. شما می توانید با قلعه Laferrière در شهر نورد در غرب کشور آشنا شوید. هنوز هم در بخش هایی از این قلعه می توانید با توپ های به جامانده از قرن 18 میلادی آشنا شوید. از سال 1955 این قلعه به صورت یک منطقه گردشگری درآمده است که شما می توانید به راحتی با پرداخت میزان ناچیزی از آن دیدن کنید. مسلما بازدید از قلعه Laferrière می تواند یک تجربه به یادماندنی را برای شما رقم بزند.
پانتئون ملی هائیتی
از دیگر دیدنی های مهم این کشور می توان به پانتئون ملی هائیتی اشاره کرد. این مجموعه یه یک موزه است که در آن به معرفی قهرمان های کشور هائیتی در طول تاریخ پرداخته شده است. این موزه که در سال 1983 افتتاح شده است، یکی از پربازدید ترین مکان های این کشور محسوب می شود. پانتئون ملی هائیتی که عده ای به آن خانه پدران نیز می گویند، می تواند شما را برای ساعت ها سرگرم کند. بدون شک بازدید از پانتئون ملی هائیتی برای هر کسی که از پورتو پرنس بازدید می کند، توصیه می شود.
و در پایان...
هائیتی یکی از کشور های نسبتا کوچک آمریکایی است که شما می توانید با آن در جزیره هیسپانیولا آشنا شوید. سرشماری هایی که در سال های اخیر صورت گرفته نشان می دهد که این کشور جمعیتی در حدود 10 میلیون نفر دارد. از پورتو پرنس به عنوان پایتخت و بزرگترین شهر این کشور یاد می شود. واحد پول رسمی هائیتی گورد بوده و مردمش به زبان فرانسوی صحبت می کنند. از هائیتی به عنوان یکی از اولین کشور های مستقل در قاره آمریکا یاد می شود.امیدواریم از خواندن این مطالب لذت ببرید با ساعد نیوز همراه باشید.