هرآنچه باید برای شروع مکرومه بافی بدانید + ویدیوی آموزشی 

هنر بافت به هر شکلی زیبا است و تنوع آن سبب شده تا شاخه های مختلفی از این هنر خلق شوند. ترکیب خلاقانه ی نخ و گره در این هنر، به آثار چشمگیری منتهی می شوند که نمی توان از آن چشم برداشت. یکی از جذاب ترین این هنرها، هنر «مکرومه» یا به عبارت درست تر «مکرمه» (Macrame) است که از گذشته تا امروز طرفداران بسیاری داشته است. مکرومه بافی در هر دهه بنا به نیاز و سلیقه ی مردم زمان خود، برای خلق آثار هنری و اکسسوری های جذاب دکوراسیون، کاربرد فراوانی داشته است. در این مطلب قصد داریم که از این هنر برایتان بگوییم و نکاتی مهم از آموزش مکرومه بافی را در اختیارتان قرار دهیم.

مکرومه چیست؟

ساده ترین تعریفی که از مکرومه می توان داشت، هنر تبدیل نخ به کمک تکنیک گره زدن، به منسوجات تزیینی است. در واقع نخ های مخصوص مکرومه بافی با کمک دست به ردیف هایی از گره های مختلف تبدیل می شوند و در نهایت می توانند بنا به کاربرد، به عنوان یکی از اکسسوری های دکوراسیون خانه یا استایل شخصی استفاده شوند. مکرومه اثری هنری است که هنرمند با گره زدن طناب یا بندهای مخصوص دور یک فریم یا چهارچوب خلق می کند. می توان از این هنر برای ساخت آویز دیوار، حاشیه و آویز آینه، آویز گلدان، رانر میز، صندلی آویز (هاموک)، تاب، جواهرات دست ساز مانند دست بند و گردن بند، بوکمارک برای کتاب، کیف، صندل، جاسوییچی و تابلو استفاده کرد.

دانستنی های از تاریخچه ی مکرومه بافی در جهان

اولین استفاده های ثبت شده از گره های به سبک مکرومه در حکاکی های تزیینی به جا مانده از بابلیان و آشوریان است. بافت حاشیه ی لباس های آن زمان در مجسمه های سنگی، یادآور شمایل گره های مکرومه بافی است. اسپانیا بعد از فتح شمال آفریقا هنر مکرومه بافی را به اروپاییان معرفی کرد. «مکرمه» از اصطلاحات بافندگان عرب در قرن سیزدهم بود و به معنی حاشیه است. بافندگان عرب، نخ اضافی در حاشیه ی پارچه های دست باف، همچون حوله یا شال را به گره های تزیینی تبدیل می کردند. در واقع گفته می شود که مکرمه از کلمه ی عربی «مکرمیه» گرفته شده است که به معنای حاشیه ی تزیینی است. البته به عقیده ی دیگر این کلمه می تواند ریشه ی ترکی داشته باشد.

گفته می شود که «ویکتوریا ماری» ملکه ی انگلستان، برای اولین بار در قرن هفدهم این هنر را در این سرزمین رواج داد. علاوه بر ویکتوریا ماری، این هنر توسط ملوانان نیز در انگلستان معرفی شد. ملوانان باکمک گره های مکرومه بافی، دست سازهایی مانند تخت آویز سفری، کمربند و… خلق می کردند و آن ها را در بنادر می فروختند. بنابراین مکرومه بافی در دوران ویکتوریا بیشترین محبوبیت را داشت و مردم خانه ی خودشان را با کمک منسوجات این هنر مانند رومیزی، روتختی و پرده تزیین می کردند.

محبوبیت مکرومه با گذشت زمان کم شد و سپس دهه ی هفتاد میلادی، به ‍ عنوان یکی از دیوارپوش های تزئینی، رومیزی، روتختی، آویز گلدان، اکسسوری های استایل شخصی و… استفاده از آن مجدد رواج پیدا کرد. همچنین استفاده از زیورآلات تهیه شده از هنر مکرومه بافی نیز در آمریکا رواج پیدا کرد. گردنبند، دستبند و خلخال از نمونه های این جواهرات بود. این جواهرت تلفیقی از گره های مربعی با سنگ های شیشه ای مصنوعی، استخوان و پوسته های صدف دریایی بود.

آموزش انواع گره های مکرومه بافی

همان طور که گفتیم، هنر مکرومه هنر گره زدن است و منسوجات حاصل از این هنر، بافتی از ردیف های گره هستند. تنوع گره های مکرومه سبب شده تا بتوانید طرح های متنوعی از این هنر خلق کنید و با استفاده از تنوع رنگ الیاف، اکسسوری های چشم نواز ایجاد کنید. در ادامه ی این مطلب قصد داریم که شما را با گره های اصلی مکرومه بافی آشنا کنیم.

۱. گره سر انداختن عمودی

این گره برای اتصال نخ مکرومه به لوله ی فلزی یا چوبی استفاده می شود. ابتدا نخ را از وسط تا کنید تا یک حلقه ایجاد شود. حلقه ی ایجاد شده را از بالا به پشت لوله ببرید. دو انتهای نخ باید در جلوی لوله بماند. سپس دو سر نخ را از حلقه در پشت لوله عبور دهید تا یک گره ی محکم ایجاد شود.

۲. گره ی مربعی

با کمک دو رشته نخ تا شده، دو گره سر بندازید تا در نهایت چهار رشته نخ داشته باشید. برای ایجاد این گره شما فقط باید دو رشته نخ کناری را حرکت دهید. اولین رشته ی نخ سمت راست را از روی دو نخ وسط و زیر نخ سمت چپ عبور دهید. نخ سمت چپ را از زیر دو نخ میانی عبور دهید و به حلقه ی ایجاد شده توسط نخ اول وارد کنید. با کشیدن نخ یک گره ی نیمه مربع خواهید داشت. اکنون نخ سمت چپ را از روی دو نخ وسطی عبور دهید و زیر نخ سمت راست ببرید. نخ سمت راست از زیر دو نخ میانی عبور دهید و به سمت حلقه ی ایجاد شده توسط نخ سمت چپ هدایت کنید. با کشیدن رشته ی نخ یک گره ی مربع کامل ایجاد خواهید کرد.

۳. گره مربعی متناوب

برای داشتن بافت مشبک باید از گره های مربع متناوب استفاده کنید. به این شکل که پس از ایجاد دو گره ی مربع حاصل از ۸ رشته ی نخ، کارتان به شکل ردیفی ادامه می دهید و در ردیف دوم، دو رشته نخ میانی را به عنوان دو رشته ی ثابت وسطی در نظر بگیرید و با دو نخ سمت راست و چپ این نخ های میانی، گره را ایجاد کنید. با تکرار این روند، بافتی مشبک از نخ مکرومه بافی ایجاد خواهید کرد.

۴. گره دو برابر نیمه

با دو گره ی سر و چهار رشته نخ شروع می کنید. نخ سمت چپ را به صورت اریب نگهدارید و از سمت چپ به ترتیب هر نخ را به نخ اریب گره زنید و این کار را برای هر نخ دوبار تکرار کنید. برای ایجاد هر گره باید هر رشته نخ را از روی نخ اریب رد کرده و سپس از زیر نخ اریب وارد حلقه تشکیل شده از این دو نخ می کنیم و آن را محکم می کشیم.

۵. گره نیمه عمودی

با چهار رشته ی نخ و دو گره ی سر انداخته شروع کنید. دو نخ سمت چپ را روی دو نخ سمت راست بیاورید و زیر آن ها رد کنید تا به دور دو نخ سمت راستی پیچیده شود. با سفت و شل کردن گره، ارتفاع آن را تنظیم کنید. این گره را می توانید با تعداد زوج رشته های نخ یا رشته های سه تایی نیز ایجاد کنید.

۶. گره مارپیچ

با گره سر شروع می کنید تا ۴ رشته نخ داشته باشید. توجه داشته باشید که دو رشته ی میانی کوتاه تر از دو رشته ی کناری در سمت راست و چپ است. زیرا دو رشته ی سمت راست و چپ مدام گره می خورند و باید بلندتر از نخ های میانی باشند. این گره به شکل گره مربعی زده می شود، اما با این تفاوت که کار را یا یکی از دو نخ راست یا چپ شروع می کنیم و با همان نخ ادامه می دهیم تا حالت پیچ خوردگی پیدا کند.

۷. گره ی مارپیچ نیمه

مشابه همان گره مارپیچ است اما با این تفاوت که نخ سمت چپ یا راست را برای شروع انتخاب می کنید و آن را به صورت مربعی یک طرفه به ۳ رشته نخ دیگر گره بزنید. در واقع در مارپیچ ساده دو نخ راست و چپ درگیر بودند و دو رشته ی میانی ثابت بودند. اما در این حالت یک نخ کناری درگیر است و سه نخ دیگر ثابت هستند.

۸. گره ی سر انداختن افقی

گره ی سر انداختن افقی از دیگر گره های مکرومه بافی است که همان ظاهر گره ی قلابی سر انداختن اصلی را در راستای افقی ایجاد می کند. برای شروع با سه گره ی سر انداخته ی عمودی و ۲ رشته ی نخ کار را شروع می کنید. کار را با دو رشته میانی گره ی وسط ادامه می دهید. اول رشته ی چپی حاصل از گره ی سر وسطی را از روی دو رشته ی گره ی سر سمت چپ رد کنید و به زیر آن بیاورید. سپس امتداد نخ روی حلقه قرار می گیرد و سپس از روی دو رشته نخ عبور می کند و به زیر آن ها هدایت و در نهایت از داخل حلقه ی ایجاد شده بیرون می آید. امتداد نخ را بنا به طرح دلخواه با کشیدن شل یا سفت کنید. این گره را در جهت دیگر با دو رشته نخ گره ی سر سمت راست نیز تکرار کنید.

تکنیک های بافت با تلفیق الیاف پشمی

یکی از تکنیک های جذاب در مکرومه بافی، تلفیق آن با رشته های پشمی تابیده شده ی رنگی است و به آن ظاهری خیالی می بخشد. برای این کار الیاف را به دو رشته تقسیم کنید و با کشیدن دست روی آن ها، پرزهای اضافی را حذف کنید. یکی از بافت های تلفیقی، به صورت شطرنجی انجام می شود؛ به این صورت که الیاف پشمی را از میان نخ های مکرومه به صورت شطرنجی باید عبور دهید. در نوعی دیگر می توانید دو رشته از الیاف پشمی را آماده کنید و کار را با دو نخ مکرومه شروع کنید. از سمت چپ الیاف پشمی را به وسط دو رشته ی نخ مکرومه بیاورید و سر سمت راست الیاف از جهت راست به میان دو نخ مکرومه هدایت کنید و در نهایت دو رشته ی الیاف را بکشید تا محکم شود. تکرار هر کدام از این بافت ها می تواند ظاهری زیباتر به مکرومه بافی شما دهد.

از کجا شروع کنیم؟

یادگیری مکرومه بافی واقعا آسان است و فقط باید چند مدل گره را بلد باشید. باقی کار فقط به خلاقیت و هنر خودتان بستگی دارد. لوازم اولیه آن هم چند مورد بیشتر نیست. پیشنهاد می کنیم در ابتدای کار از پروژه های کوچک و ساده مانند کیف، آویز دیواری کوچک یا جواهرات شروع کنید و بعد به آویزهای بزرگ، آویز گلدان و صندلی یا قالیچه برسید.

لوازم اولیهٔ موردنیاز برای مکرومه بافی

وسایلی که برای مکرومه بافی نیاز دارید عبارت اند از:

۱. طناب یا نخ مکرومه

طناب های مخصوص مکرومه انواع مختلفی دارند. طناب ها می توانند از جنس پنبه، کتان، کنف و کنف هندی (جوت) باشند. بااینکه ترجیح ما مواد طبیعی است، باز هم همه چیز به سلیقهٔ خودتان بستگی دارد. بندهایی از ریون، تریکو و موادمصنوعی هم برای مکرومه وجود دارند که اگر دوست داشته باشید می توانید از آنها استفاده کنید. این طناب های در رنگ ها و اندازه های متفاوتی موجودند.

۲. فریم مکرومه

برای مکرومه بافی به چیزی نیاز دارید که نخ ها را به آن گره بزنید. البته این طور نیست که همهٔ محصولات به فریم نیاز داشته باشند اما بیشتر آنها را باید روی فریم سوار کنید. حلقه، مربع، شاخه، میله از جنس چوب یا فلز، پرکاربردترین فریم های مکرومه بافی هستند.

۳. صفحه مکرومه

صفحه یا برد مکرومه سطحی است که برای پروژه های کوچک می توانید از آن استفاده کنید. این سطح باید سفت و محکم باشد و ضخامت آن طوری باشد که سنجاق یا پین را به راحتی در آن فرو کنید بدون اینکه از طرف دیگر خارج شود. اگر صفحهٔ آماده نمی خواهید از چوب پنبه، پلی اورتان یا دو تکه مقوای محکم که به هم متصل شده اند به جای آن استفاده کنید. سطح برد تقریبا باید به اندازهٔ ۱۲ اینچ مربع (معادل ۷۷ سانتی متر مربع) باشد. برد باید و به اندازه کافی ضخیم باشد تا بتوان یک پین یا سنجاق به شکل تی را بدون اینکه از طرف دیگر خارج شود روی آن محکم کنید.

۴. قیچی

به جز این سه مورد، به قیچی برای چیدن بندها، برس برای ریش کردن و ایجاد حالت کرکی در حاشیه ها و متر اندازه گیری هم نیاز دارید.

اصطلاحات مهم در مکرومه بافی

قبل از شروع برای راحتی کار چند اصطلاح مهم را یاد بگیرید که هرگاه از آنها استفاده کردیم بدانید منظورمان چیست:

• طناب اصلی: همان رشته ای است که با آن کار می کنید و در گره ها آن را حرکت می دهید.
• طناب فرعی: آن رشته هایی را که مستقیم می مانند و فقط نقش پرکردن طرح را دارند طناب فرعی می نامیم. رشته های اصلی دور همین رشته ها گره می خورند.
• سِنیت (sennit): گره یا مجموعه ای از گره ها که تکرار می شوند.

اکسسوری هایی که با مکرومه می توانید خلق کنید

هنر مکرومه بافی امروزه با ایده های مختلفی، گسترش پیدا کرده است و از آن می توان برای خلق اکسسوری های مختلفی استفاده کرد. اکسسوری هایی که برای تزیین دکوراسیون خانه و استایل شخصی کاربرد دارد. دیوار کوب های دکوراتیو با طرح های متنوع و خلاقانه از به روزترین انواع اکسسوری های تزیینی در خانه هستند که در رنگ ها و سبک های گوناگون بافته می شوند و برای تکمیل دکوراسیون های مدرن بسیار کاربرد دارند. همچنین رومیزی، روتختی، آویز گلدان، رویه ی کوسن، پرده های تزیینی، کاور های تزیینی شیشه، صندلی تابی های معلق، روکش صندلی های پاف، لوستر و دیوار کوب های دریم کچر از دیگر اکسسوری های تزیینی برای استفاده در دکوراسیون خانه است. شاید برایتان جالب باشد که بدانید با کمک هنر مکرومه بافی و استفاده از چارچوب چوبی، پارتیشن نیز می توان ساخت. دستبند های مارپیچ و ساده، گردنبندهای مرکب با صدف و استخوان، کیف و… از کاربردهای هنر مکرومه بافی در استایل شخصی است.

برای تجربه هنر مکرومه بافی و ساخت یک اکسسوری کاربردی و زیبا ویدیوی زیر را تماشا کنید. در این ویدیو آموزش بافت یک توت بگ (Tote bag) را خواهید دید:

هنر مکرومه بافی از دنیای کلاسیک تا مدرن را پوشش می دهد و می تواند انتخابی جذاب برای همه ی سلیقه ها باشد. تزیین خانه با هنر دست خودتان، حس صمیمیت بیشتری به حال وهوای خانه می بخشد و مکرومه بافی می تواند ابزار خوبی برای داشتن خانه ای به سبک وسیاق خودتان باشد. همچنین استفاده از جواهرات دست ساز مکرومه بافی نیز می تواند استایلی منحصربه فرد برایتان خلق کند.