حدیث وصایت چیست؟

حدیث وصایت:

علی بن ابیطالب (علیه السلام) وصی و جاشین پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) است.

روایات این باب را اهل سنت هم ذکر کرده اند و این مطلب سند بسیار مهمی بر جانشینی و ولایت آن حضرت است.

ده ها دلیل نقلی موجود است که پیامبر اکرم -صلی الله علیه و آله - امیرمؤمنان علی -علیه السلام -

و بعد از آن حضرت یازده فرزند معصومش را به عنوان جانشینان بعد از خود معرفی کرده است.

محتوا

محتوای حدیث وصایت، مسئله جانشینی و خلافت امام علی(ع) است.

علمای شیعه آن را از دلایل امامت علی بن ابی طالب می دانند؛ آنان وصایت را به معنای جانشینی دانسته و بر این باورند که پیامبر بر اساس این حدیث حضرت علی(ع) را به عنوان جانشین

خود معرفی کرده است؛اما برخی از علمای اهل سنت گفته اند وصایت در این حدیث به معنای خلافت نیست؛ بلکه پیامبر سفارش خانواده اش را به علی(ع) کرده است.

در پاسخ آنان گفته اند که پیامبر امام علی(ع) را به صورت مطلق وصی خود قرار داده و شاهدی بر این ادعا که وصایت را به امور خانواده اش مقید کرده باشد، وجود ندارد.

حمدی بن عبدالمجید سلفی در نسخه تحقیقی المعجم الکبیر گفته است اگر سند حدیث صحیح می بود بر مسئله خلافت و جانشینی دلالت داشت.

روایت انس بن مالک:

احمد حنبل از آقای انس بن مالک، که صحابی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و خادم آن حضرت است نقل می کند که پیامبر اکرم فرمود:

«وصیی و وارثی یقضی دینی و ینجز موعودی علی بن أبی طالب» (وصی و وارث من و کسی دین مرا ادا می کند و شخصی که وعده های مرا حتمی می کند، علی بن ابیطالب است)

(فضائل الصحابة لابن حنبل، ج ۲، ص ۶۱۵)

روایت سلمان:

طبرانی با سند خودش از سلمان فارسی اینگونه نقل می کند:

«قلت یا رَسُولَ اللَّهِ لِکُلِّ نَبِیٍّ وَصِیٌّ فَمَنْ وَصِیُّکَ؟ قال فإن وصیی وَ مَوْضِعُ سِرِّی وَ خَیْرُ من أَتْرُکُ بَعْدِی وَ یُنْجِزُ عِدَتِی وَ یَقْضِی دَیْنِی عَلِیُّ بن أبی طَالِبٍ.» (عرض کردم یا رسول الله! برای هر پیامبری وصی و جانشینی است.

وصی و جانشین شما کیست؟ پیامبر اکرم فرمودند: همانا وصی من و محل اسرار من و بهترین کسی که بعد از من باقی می ماند و آن کس که وعده های مرا عملی می کند و دیون مرا پرداخت می کند، علی بن ابیطالب است)

(المعجم الکبیر، ج ۶، ص ۲۲۱ و فضائل الصحابة لابن حنبل، ج ۲، ص ۶۱۵ و مجمع الزوائد، ج ۹، ص ۱۱۳)

روایت بریده:

ابن عساکر از بریده چنین نقل می کند:

«;لکل نبی وصی و وارث و ان علیا وصیی و وارثی»; (برای هر پیامبری وصی و وارثی است. وصی و وارث من هم علی بن ابیطالب است)

(الکامل فی ضعفاء الرجال، ج ۴، ص ۱۴ و تاریخ مدینة دمشق، ج ۴۲، ص ۳۹۲ و المناقب، الموفق الخوارزمی، ص ۸۵ و مناقب علی بن أبی طالب (علیه السلام)، ابن المغازلی، ص ۱۶۷ و ذخائر العقبی فی مناقب ذوی القربی، ج ۱، ص ۷۱)

سند

حدیث وصایت با سندهای مختلفی از بریده، سلمان،ابوایوب انصاری و انس بن مالک در منابع اهل سنت روایت شده است.

سبط بن جوزی (نویسنده تذکرة الخواص) روایت سلمان را به دو سند نقل کرده است او سندی را که در فضائل الصحابه ابن حنبل آمده، صحیح می داند.

برخی علمای اهل سنت مانند ابن جوزی جلال الدین سیوطی و هیثمی به دلیل قرارگرفتن محمد بن حمید رازی یا علی بن مجاهد در سند حدیث، در اعتبار آن تشکیک کرده و آن را

نپذیرفته اند در حالی که به گفته سید علی میلانی، محمد بن حمید از راویان صحاح سته بوده و برخی از رجالیان از جمله یحیی بن معین او را توثیق کرده اند.

همچنین گفته شده ترمذی نویسنده سنن ترمذی از صحاح سته اهل سنت و احمد بن حنبل از علی بن مجاهد روایت نقل کرده اند.

حدیث قرب نوافل چیست؟