حکم ازدواج موقت بدون اجازه همسر اول

در قانون مدنی ایران در مواد 900 ،901 و 942، به این موضوع اشاره کرده است که مرد می تواند زنان متعدد بگیرد . چند همسری در قانون به چهار مورد نکاح دائم محدود شده است . این اختیار در مرحله اول توسط عرف و عادت مسلم که ریشه مذهبی نیز دارد به مرد داده شده است . سپس در قانون موادی در این مورد بیان شده است . بعدا به منظور جلوگیری از سوء استفاده مردان و محدود کردن چند زنی و حمایت از زنان جامعه برای نخستین بار ، قانون حمایت از خانواده مصوب 1346 اجازه دادگاه را برای ازدواج مجدد مرد لازم شمرد . ماده 14 این قانون مقرر می دارد: هرگاه مرد بخواهد با داشتن زن ، همسر دیگری اختیار کند باید از دادگاه تحصیل اجازه کند . دادگاه زمانی اجازه ازدواج مجدد را به زوج خواهد داد که با انجام اقدامات ضروری و در صورت امکان تحقیق از زن فعلی دربابد که زندگی در کنار این زن ، مرد را دچار مشقت کرده است و احراز کند که مرد توانایی مالی و این قدرت را دارد که با اجرای عدالت دو زن را در کنار خودش داشته باشد. قانون گذار در جهت ضمانت اجرای این ماده ، ضمانت اجرایی مطابق با ماده5 قانون ازدواج مصوب 1316-1310 در نظر گرفته است که در انتهای همین ماده آمده است ، هرگاه مردی بدون تحصیل اجازه از دادگاه اقدام به عقد ازدواج مجدد نماید به مجازات شش ماه تا دو سال حبس تأدیبی محکوم خواهد شد. با توجه به تعریفی که از مجازات ازدواج مجدد بدون اجازه همسر کردیم این سوال مطرح می شود که اگر ازدواج دوم مرد به صورت عقد موقت یا صیغه باشد هم این شرایط و مجازات برایش وجود دارد ؟ در این محتوا ضمن تعریف ازدواج موقت بدون اجازه همسر به بیان عواقب این نوع از ازدواج برای مرد خواهیم پرداخت و خواهیم گفت که شرایط طلاق زن به دلیل ازدواج موقت چیست .

ازدواج موقت بدون اجازه همسر

مرد برای ازدواج مجدد از نوع دائم و ثبت آن به اجازه همسر اول خود احتیاج دارد و در صورت انجام ندادن این کار ، او مطابق با ماده ۴۹ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ مرتکب جرم شده و مجازات آن جزای نقدی درجه ۵ یا حبس تعزیری درجه ۷ است . زوجه در صورت اثبات ازدواج مجدد همسرش می تواند از دادگاه تقاضای طلاق کند ، البته باید توجه داشته باشیم اگر ازدواج مجدد مرد ناشی از امتناع زوجه در ایفای وظایف زناشویی باشد ، این اقدام از مصادیق شروط ضمن عقد و ایجاد حق تقاضای طلاق نیست. اما در مورد ازدواج موقت یا صیغه این موارد مصداقی ندارد و ازدواج موقت بدون اجازه همسر اول جرم نیست . در ازدواج مجدد مرد اعم از عقد دائم یا موقت باید شرایط قانونی رعایت شود اگر مرد شرایط قانونی را رعایت نکند ، زن می تواند با توجه به موارد ضمن عقد اقدام قانونی انجام دهد یعنی اگر مرد شرط ضمن عقد را امضا کرده باشد و همسر دیگری اختیار کند حتی به عقد موقت و زن این امر را در دادگاه به اثبات برساند حق طلاق خواهد داشت یا اینکه به واسطه عسر و حرج خواهد توانست از شوهرش طلاق بگیرد .

آیا عقد موقت بدون اجازه همسر جرم است؟

زن و مرد با عقد ازدواج در برابر یکدیگر متعهد می شوند و وفاداری جزو ارکان مهم تشکیل یک خانواده است. متاسفانه دلایل مختلفی باعث می شود مرد رابطه با زنی به غیر از همسر خود را آغاز کند. اختلافاتی که میان زوجین وجود دارد و کدورت هایی که به مرور زمان روی هم جمع می شود زوجین را از هم دور می کند. اما مشکلات خانوادگی باید در بستر مناسب خود حل شود و عقد موقت بدون اجازه همسر راهکار مناسبی نخواهد بود. برخی مردان به دلیل بوالهوسی و تنوع طلبی به سراغ صیغه موقت می روند و بسیار نادر است که مردی برای حمایت از زنان بی سرپرست عقد موقت را انتخاب کند. در عرف ایران تعدد زوجات پذیرفته شده نیست هر چند در فقه اجازه چند همسری داده شده است و ماده ۹۰۰، ۹۰۱ و ۹۴۲ با پرداختن به سهم الارث زوجات تلویحا به چند همسری اشاره کرده است. پرسشی که به وجود می آید این است که آیا صیغه بدون اجازه همسر جرم است؟ در قانون حمایت از خانواده درباره ی عقد دائم همسر دوم قوانینی به تصویب رسیده است. از جمله آنکه مرد باید برای عقد دائم همسر دوم رضایت همسر اول را دریافت کند و دفترخانه های ازدواج حق ندارند بدون رویت اجازه نامه دادگاه ازدواج دوم را به ثبت برسانند. از طرفی اگر کشف شود مرد ازدواج دوم خود را به ثبت نرسانده مجازات های حبس و جزای نقدی را انتظار مرد خواهد بود. در قوانین گفته شده درباره عقد موقت سخنی به میان نیامده است، بنابراین عقد موقت جرم نیست و مجازات قانونی برای آن در نظر گرفته نشده است.

آیا عقد موقت بدون اجازه همسر باطل است؟

همانطور که گفته شد عقد موقت بدون اجازه همسر جرم نیست و در مباحث فقهی اجازه چند همسری به مرد داده شده است. در قانون صریحا به این موضوع پرداخته نشده اما در قوانین مربوط به ارث درباره زوجات مرد سخن به میان آمده، بنابراین صیغه بدون اجازه همسر صحیح است. به طور کلی عقد موقت و عقد دائم بدون اجازه همسر باطل نیست، تنها در صورت کشف عقد دائم بدون اجازه همسر اول مجازات قانونی برای مرد در نظر گرفته شده و مرد بدون اجازه همسر خود نمی تواند ازدواج دائم خود را به ثبت برساند. برای دریافت اجازه نامه ازدواج مجدد و دائم مرد باید دادخواستی به طرفیت همسر خود به دادگاه ارائه نماید و دادگاه با شنیدن اظهارات طرفین اجازه را صادر یا دادخواست را رد خواهد کرد. باید توجه داشت بدون رسیدگی به موضوع اجازه زوجه اول، زوج و زوجه دوم نمی توانند برای ثبت ازدواج دائم دوم به دادگاه تقاضا صدور اجازه نامه دهند.

آیا در صورت عقد موقت شوهر، زن می تواند طلاق بگیرد؟

با توجه به آنچه گفته شد عقد موقت بدون اجازه همسر صحیح است و در قانون مجازاتی برای آن پیش بینی نشده است. اما در صورتی که همسر اول از صیغه همسر دوم مطلع شود می تواند با راهنمایی وکیل خانواده درباره ی این موضوع اقدامات حقوقی انجام دهد. با توجه به شروط دوازده گانه دفتر نکاح در صورتی که مرد بدون اجازه همسر اول ازدواج نماید برای زن حق طلاق ایجاد می شود. شرطی که در دفتر نکاح آمده مطلق است و اشاره ای به موقت یا دائم بدون عقد دوم ندارد. بنابراین در صورتی که مرد این شرط را امضا کرده باشد زن میتواند تقاضا طلاق بدهد و با توجه به داشتن حق طلاق پروسه طلاق با سرعت بیشتری طی خواهد شد. اگر زن نتواند از شروط دوازده گانه دفتر نکاح استفاده کند با کمک بند ده ماده ۸ قانون حمایت از خانواده امکان ارائه دادخواست طلاق برای زن وجود دارد. در این بند آمده: هرگاه زوج همسر دیگری اختیار کند یا به تشخیص دادگاه نسبت به همسران خود اجرای عدالت ننماید. طلاق همیشه آخرین راه حل خواهد بود. اگر زن توانایی نجات زندگی خود را دارد و راهی برای برگشتن مرد باقی مانده زن می تواند تلاش کند که زندگی مشترک خود را حفظ نماید. به خصوص اگر فرزندانی مشترک وجود داشته باشند که مطمئناً طلاق مادر و پدر پیامد های منفی برای زندگی فرزندان خواهد داشت.

آیا زن می تواند با اثبات ازدواج مجدد شوهر بدون رضایت او و با وجود مخالفت شوهر طلاق بگیرد ؟ آیا ازدواج مجدد شوهر شامل ازدواج موقت (صیغه) می شود ؟ در این مورد رویه دادگاه ها با هم متفاوت است ، به طور قطعی نمی توان جواب صحیح داد و آراء متناقضی در این مورد صادر شده است ولی به چند نکته باید توجه کرد :

• اثبات ازدواج موقت مرد به دلیل عدم ثبت در اداره ثبت احوال دشوار است . چون گفتیم اگر اثبات کند با توجه به بند 12 عقد نامه می تواند حق طلاق همراه با وصول مهریه داشته باشد .
• اگر هم مدت آن تمام شده باشد باز هم در فرض اثبات طلاق دشوار است . اگر مدت تمام شده باشد دیگر از نظر بعضا دادگاه ها دلیلی جدایی زن و اتفاق افتادن شرط 12 عقد نامه منتفی شده است .
• اما اگر زن بتواند ازدواج موقت شوهر را که ثبت شده است یا ثبت نشده اما با دلیل محکم توانسته نزد دادگاه خانواده ثابت کند ، می تواند با استناد به شرط 12 عقد نامه طلاق بگیرد البته اگر مرد آن شرط را امضا کرده باشد در غیر این صورت اگر امضا نکرده باشد اما زن بتواند ازدواج موقت یا صیغه را ثابت کند بر مبنای عسر و حرج می تواند از دادگاه تقاضای طلاق کند .

عواقب ازدواج موقت بدون اجازه همسر برای مرد

مطابق ماده ۴۹ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ عدم ثبت ازدواج دائم جرم بوده و مجازات آن جزای نقدی درجه پنج یا حبس تعزیری درجه هفت می باشد . بنابراین این ماده به این نتیجه می رسیم عدم ثبت ازدواج موقت بدون اجازه همسر و بدون ثبت هم جرم نیست زیرا لزومی به ثبت این واقعه مانند ازدواج دائم نیست . فارغ از بحث کیفری اما زن اول با اثبات ازدواج مجدد شوهر بدون اجازه خود می تواند به استناد بند ۱۲ شروط عقد نامه تقاضای طلاق کند. چون شرط مندرج در بند ۱۲ سند نکاحیه مطلق است بنابراین نوع ازدواج مجدد از حیث دائم یا موقت و نیز علت ازدواج مجدد مرد از حیث عدم تمکین زن که مصداق همان نشوز زوجه است یا نا باروری زن و غیره … تأثیری در استفاده از مشروط له یا همان همسر اول در استفاده از شرط مندرج در بند ۱۲ قباله ازدواج ندارد . همسر اول در صورت تمایل علاوه بر طلاق می تواند مهریه را هم وصول نماید . زیرا با تحقق این بند از شروط ضمن عقد ، زن وکیل زوج در طلاق می گردد اما اگر شوهر شرط مذکور را امضاء نکرده باشد زوجه می تواند از طریق اثبات عسر و حرج و البته استناد به بند ۱۰ ماده ۸ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۵۳ از دادگاه تقاضای طلاق کند . اگر مرد متاهلی بخواهد با زن دیگری به عقد موقت یا صیغه ازدواج کند ، آیا اجازه دادگاه برای ازدواج مجدد لازم است ؟

رای اصراری هیئت عمومی دیوان عالی کشور مصوب1346، اذن دادگاه را در ازدواج موقت لازم دانسته است : ( هر مردی که بدون تحصیل اجازه از دادگاه اقدام به ازدواج مجدد کند به مجازات مقرر در ماده 5 قانون ازدواج محکوم خواهد شد و نظر به اینکه همسر با نکاح دائم یا موقت اختیار می شود و اطلاق ازدواج به هرمورد اطلاق صحیحی است و قانون مدنی نیز عقد موقت را در فصل ششم از کتاب هفتم تصریح کرده و آن را از اقسام نکاح دانسته است ، توجیه و استدلال دادگاه مبنی بر حصر اختیار شوهر در ازدواج مجدد با نکاح دائم و عدم شمول نکاح منقطع ،با عموم و اطلاق ماده مزبور موافق نبوده و پشتوانه منطقی ندارد . لذا ازدواج مجدد چه به صورت دائم و چه منقطع ، باید با تحصیل اجازه از دادگاه باشد )

امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .

حکم ازدواج در زمان عده چگونه است؟