حکم شرعی روزه چیست؟

روزه و ماه رمضان

یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ (بقره/183)

اغلب بشر و برخی مؤمنان ضعیف الإیمان خواسته یا ناخواسته و تحت تأثیر عواملی چند، به دنبال توجیهاتی برای فرار از مسؤولیت های الهی خویش هستند. مثلاً برای هرچیزی که به نفس آنان خوش نباشد، به دنبال دلایل و مستندهای قرآنی می باشند و میگویند" آیا در قرآن آمده است؟" لیکن آنها به دنبال پاسخ نیستند چون که خود میدانند که خیلی از مسائل و احکام مسلّم دینی وجود دارد و هر روزه با آنان مؤمنان سر و کار دارند که به وضوح و مبین در کلام شریف خداوند (قرآن کریم) نیامده بلکه در سنت و سیره پیامبر عظیم الشأن اسلام محمد بن عبدالله صلی الله و علیه وآله و اوصیاء ایشان سلام الله علیهم اجمعین آمده است. به طور مثال در هیچ جای قرآن عظیم نیامده که نمازهای یومیه چند رکعت و چگونه اقامه می گردد.

اما درباره روزه آیات احکامی خاص وارد شده که این بهانه را از کسانی که به دنبال فرار از آن نیز هستند را گرفته و به جز افرادی که دارای عذر شرعی، جسمانی و ... دارند، نمی توانند از زیر بار مسؤولیت آن شانه خالی کنند و یا به دنبال توجیه اعمال ناشایست خود باشند.

روزه خواری چند صورت دارد که هر کدام دارای احکام مخصوصی است:

1. اگر کسی برای روزه نگرفتن عذر شرعی دارد؛ مانند این که مسافر است و یا بیماری ای دارد که روزه گرفتن به او ضرر می رساند، در این صورت اگر چه روزه بر او واجب نیست، اما نباید در انظار عمومی روزه خواری کند.
2. اگر کسی بدون عذر شرعی روزه نگیرد، در حالی که بر او روزه واجب است؛ علاوه بر این که گناه کرده، قضا و کفاره هم بر او واجب می شود. و اگر این روزه خواری در انظار عمومی باشد، به محاکم قضایی تحویل داده می شود.
3. اگر کسی روزه نگیرد و واجب بودن روزه را انکار کند، در صورتى که منکر شدن آن؛ به انکار خدا یا پیامبر برگردد، مرتد است. و احکام ارتداد بر او جاری می شود.

جایی که قضا و کفاره واجب است:

مسأله ۱۶۲۸ ـ اگر کسی روزه ماه رمضان را به خوردن یا آشامیدن یا جماع یا استمناء یا باقی ماندن بر جنابت باطل کند، در صورتی که از روی عمد و اختیار باشد و از روی ناچاری و جبر نباشد، اضافه بر قضا، کفاره هم بر او واجب می شود. و احتیاط مستحب آن است که کسی که روزه را به غیر آنچه گفته شد باطل کند، اضافه بر قضا، کفاره هم بدهد.

مسأله ۱۶۲۹ ـ اگر کسی چیزی از آنچه را که گذشت انجام دهد، در حالی که عقیده قطعی داشته که روزه را باطل نمی کند، کفاره بر او واجب نیست. و همچنین است کسی که نمیدانسته روزه بر او واجب است، مانند کودکان در اوایل بلوغ.

کفاره روزه:

مسأله ۱۶۳۰ ـ در کفاره افطار روزه ماه رمضان، باید یک بنده آزاد کند، یا به دستوری که در مسأله بعد گفته می شود دو ماه روزه بگیرد، یا شصت فقیر را سیر کند یا به هرکدام یک مُد که تقریباً «۷۵۰» گرم است، طعام ـ یعنی گندم یا جو یا نان و مانند اینها ـ بدهد، و چنانچه اینها برایش ممکن نباشد، باید به قدر امکان تصدّق دهد، و اگر ممکن نیست، استغفار نماید. و احتیاط واجب آن است که هر وقت بتواند، کفاره را بدهد.

مسأله ۱۶۳۱ ـ کسی که میخواهد دو ماه روزه کفاره ماه رمضان بگیرد، باید یک ماه تمام و یک روز از ماه بعد را پی درپی بگیرد، و همچنین بقیه ماه بعد را باید بنا بر احتیاط واجب پی درپی بیاورد. بله اگر مانعی پیش آید که عرفاً عذر شمرده شود می تواند آن روز را نگیرد و با ارتفاع عذر دوباره ادامه دهد.

مسأله ۱۶۳۲ ـ کسی که میخواهد دو ماه روزه کفاره ماه رمضان بگیرد، نباید موقعی شروع کند که میداند در بین یک ماه و یک روز، روزی باشد که مانند عید قربان، روزه آن حرام است، یا روزه آن واجب است.

حکم شرعی روزه خواری در ملا عام چیست؟