بسیاری از مادرانی که در دوران بارداری هستند با جنین خود صحبت می کنند. برخی معتقدند جنین زمانی که در شکم مادر خود است صداها را نمی شنود و حرف زدن با او کاری بیهوده است. این باور کاملا اشتباه می باشد. تحقیقات نشان می دهد دستگاه شنوایی نوزاد از هفته 18 ام کم کم تشکیل می شود و رشد آن تا 5 یا 6 ماهگی جنین ادامه دارد. در ابتدا گوش ها به صورت چین های ریزی در دو طرف سر ایجاد می شوند و تا 18 هفتگی گوش ها تقریبا شکل می گیرند. بعد از 18 هفتگی جنین همه ی صداها را می شنود. مهم ترین زمان برای رشد شنوایی هفته ی 25 یعنی 5 ماهگی است. تکامل شنوایی نوزاد تا 5 یا 6 ماه پس تولد نیز ادامه دارد.
افت شنوایی مادرزادی
کم شنوایی مادرزادی، از جمله شایع ترین و با اهمیت ترین مشکلات شنوایی در نوزادان نارس است. کم شنوایی مادرزادی در نوزاد نارس، نوعی اختلال شنوایی است که در زمان تولد نوزاد وجود دارد و ممکن است یک یا هر دو گوش، دارای کری کامل یا نیمه کری باشند. کم شنوایی اغلب به دلیل اختلالات ژنتیکی بروز می یابد. البته خطر ابتلا به مشکلات شنوایی در نوزادانی که مادر ایشان در دوران بارداری، به عفونت مبتلا شده باشد؛ بیشتر است. عفونت هایی مانند:
- سرخک
- سرخجه
- سیفلیس
- سیتومگالوویروس
- توکسوپلاسموز ( نوعی بیماری عفونی انگلی )
بر پایۀ تحقیقات، احتمال بروز کم شنوایی به عنوان یکی از مشکلات شنوایی در نوزادان نارس، 2 الی 4 درصد است.
غیرطبیعی بودن فیزیک گوش
غیرطبیعی بودن گوش، به اندازه کم شنوایی در نوزادان نارس شایع نیست. اما امکان بروز آن وجود دارد. تمامی مشکلات شنوایی در نوزاد نارس، ممکن است نشات گرفته از مشکلات اساسی در سلامت آن ها باشد. اما به ندرت تجویز دارو در دوران بارداری، سبب غیرطبیعی شدن ظاهر گوش در نوزاد می شود.تنها عارضۀ غیرطبیعی بودن ظاهر گوش در نوزادان نارس، زیبا نبودن گوش ها نیست. عوارض دیگری نیز سبب غیرطبیعی خواندن فیزیک گوش در نوزادان نارس می شود. مانند:
- فرورفتگی سطحی در اطراف گوش
- لکه های پوستی که ممکن است داخل یا بیرون گوش باشند.
- بدشکلی گوش که معمولا در اثر مشکلات کروموزومی پدید می آید.
شنوایی سنجی نوزادان نارس
نوزادانی که تقریبا سه ماه زودتر از زمان مقرر متولد می شوند معمولا دچار مشکل شنوایی هستند. مغز نوزادان نارس در قسمت شنوایی مشکل دارد و کامل نشده است. دانشمندان طی آزمایش های انجام شده دریافتند نوزادانی که زودتر از 9 ماه و به صورت نارس متولد می شوند دچار اختلالات شنوایی و گفتاری هستند. دلیل این اختلالات تشکیل نشدن بخش های ظریفی از مغز است. کم شنوایی نوزادان در بدو تولد معمولا با تست غربالگری شنوایی نوزادان مشخص می شود. تست غربالگری شنوایی نوزادان شامل OAE و ABR می باشد. امروزه تست شنوایی سنجی برای همه ی نوزادان در بیمارستان و بعد از تولد انجام می شود. کم شنوایی یا نا شنوایی نوزاد قبل از 3 ماهگی باید تشخیص داده شود. اقدامات درمانی نیز تا 6 ماهگی باید انجام شود.
شنوایی نوزادان در بخش ان آی سی یو
طی تحقیقات انجام شده احتمال آسیب شنوایی نوزادان نارس در بخش NICU بسیار زیاد است. فرزند مادرانی که دچار زایمان زودرس می شوند در بخش مراقبت های ویژه نوزادان NICU نگهداری می شوند. غالبا در برابر نورهای شدید اتاق، چشم هایشان را می بندند، اما امکان بستن گوش هایشان را در مقابل صداهای بلند و آزاردهنده ندارند. این مساله با توجه به انتقال بسیار سریع نوزاد از رحم مادر به محیط بسیار شلوغ واحد مراقبت های اولیه نوزادان (NICU)، احتمال آسیب پذیری نوزادان در معرض خطر را افزایش می دهد. شواهد علمی فزاینده ای وجود دارد که نشان می دهد نویز زیاد از حد بخش مراقبت های ویژه نوزادان، بر رشد و تکامل نوزادان اثرات منفی دارد و آنها را در معرض ناتوانی های شنوایی، زبانی و شناختی قرار می دهد. از سوی دیگر، نوزادان نارس نسبت به صدای زیاد، حساسیت ویژه ای دارند زیرا دستگاه شنوایی آنها در مراحل حساس رشد عصبی قرار دارد و آنها دیگراز طریق بافت و پوشش رحم مادر، محافظت نمی شوند.
بهبود تجربه شنوایی اولیه نوزاد
اولین تجربه شنوایی نوزادان نارس در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان NICU دریافت می شود پس تردیدی نیست که تجربه حضور طولانی مدت در این بخش بر روند رشد و تکامل نوزادان زودرس تاثیر دارد. این امر موضوعی است که نباید از آن غافل شد یا دست کم گرفته شود. چراکه می توان NICU را به محیطی مساعد و غنی برای تجارب شنوایی مفید، تبدیل کرد. آنچه باید انجام شود، حفاظت نوزادان در مقابل اصوات آسیب زننده و ارائه تحریک صوتی مناسب با استفاده از صداهای شبیه اصوات قابل شنیدن در رحم مادر برای جبران نشنیدن صداهای گفتاری و صدای ضربان قلب مادر است.
بهبود محیط صوتی بخش مراقبت های ویژه نوزادان
کارهای بسیاری وجود دارد که می توان برای بهبود محیط صوتی بخش مراقبت های ویژه نوزادان انجام داد:
- تغییر طراحی NICU از فضای باز و بزرگ به اتاق های خصوصی با تاکید بر مراقبت های خانواده محور
- اصلاح، جایگزینی یا تعمیر تجهیزات دستگاه های هشداردهنده در NICU که در حد غیرضروری، بالاست.
- استفاده از دستگاه های هشداردهنده با صدای آرام
- آموزش اعضای NICU شامل پزشکان، پرستاران، درمانگران تنفسی و والدین درباره تاثیرات منفی نویز بر رشد کودکان
- مراقبت از نوزاد به شیوه کانگورویی
- پخش صدای مادر در محفظه نگهداری نوزاد نارس
- قرار دادن نوزادان در معرض موسیقی های باکلام، مانند لالایی های مادرانه
نحوه درمان مشکلات شنوایی در نوزاد نارس
یکی از روش های مقابله با مشکل کم شنوایی، قراردادن حلزون مصنوعی درون گوش می باشد. حلزون مصنوعی قطعه ای الکترونیکی است که درون گوش آسیب دیده قرار می گیرد؛ تا شنوایی را توسط سیگنال های صوتی مغز تقویت کند. اما پیوند حلزون برای انواع مختلف کم شنوایی انجام نمی شود و پزشک متخصص در این مورد تصمیم گیری می کند. ممکن است پزشک پیشنهاداتی مانند موارد زیر را نیز پیشنهاد دهد:
- سمعک
- لب خوانی
- زبان اشاره
- گفتار درمانی
- در برخی موارد، جراحی جهت ترمیم مشکلاتی که مربوط به شکل فیزیکی گوش می باشد؛ انجام می گیرد.
