کیست های شکلاتی، کیست های غیرسرطانی و پر از مایعی هستند که عموما در عمق تخمدان ها ایجاد می شوند. به این دلیل به این کیست ها، کیست شکلاتی گفته می شود که ظاهر قهوه ای و قیرمانند دارند و مانند شکلات آب شده به نظر می رسند. به کیست شکلاتی، اندومتریومای تخمدان نیز گفته می شود. رنگ این کیست ناشی از خون و بافت قدیمی قاعدگی است که حفره کیست را پر می کند. کیست های شکلاتی ممکن است در یکی از تخمدان ها هر دوی آن ها ایجاد شوند. همچنین، آن ها ممکن است به صورت منفرد یا چندتایی وجود داشته باشند.
آشنایی با کیست شکلاتی
کیست شکلاتی، کیست های پر خون تخمدانی هستند که به آنها آندومتریوما نیز گفته می شود. آندومتریوم کیست غیر سرطانی است و بیشتر در زنانی بروز می کند که به آندومتریوز مبتلا هستند. همانطور که از اسم آن پیداست کیست شکلاتی در تخمدانها ظاهر شده و محتوی خون قدیمی تیره هستند. گاهی این کیستها از مواد نیمه جامدی پر شده و در این حالت به آن کیست تخمدان پیچیده گفته می شود.آندومتریوز با کیست آندومتریوما فرق دارد. آندومتریوز بیماری است که در آن بافت رحم به بیرون از رحم رشد کرده و اطراف لوله های رحمی و تخمدانها را می گیرد. اما کیست های شکلاتی کیست هایی هستند که در تخمدان ها رشد می کنند و با اندومتریوز تفاوتهایی دارند. 20 تا 40 درصد از زنانی که مبتلا به بیماری آندومتریوز هستند، کیست شکلاتی یا آندومتریوم نیز در آنها بروز می کند.
نحوه تشکیل کیست های شکلاتی
این نوع کیست وقتی به وجود می آید که، بافت آندومتری یعنی همان بافت داخل رحم به شکل غیر طبیعی در تخمدان ها منعقد گردد و تا حدی که ممکن است می تواند با آندومتریوز باشد. تکه های سلول های آندومتریوز، ممکن است باعث ایجاد کیست های کوچک شوند که در زمان تحریک هورمون های قاعدگی ممکن است به کیست های بیشتری تبدیل شوند. در صورت باردار نبودن در اکثر موارد بافت خون آندومتری به طور طبیعی در زمان خونریزی قاعدگی از بدن دفع خواهد شد. اما این موضوع در مورد آندومتریوز اتفاق نخواهد افتاد و خون باعث تحریک بافت اطراف آن خواهد شد.
بافت آندومتری در تخمدان به هورمون های ماهانه پاسخ داده و باعث می شود تا این بافت خونریزی نماید و داخل این کیست را با خون غیر منعقد پر می کند. کیست های شکلاتی به دلیل داشتن خون تیره و قدیمی که دارای رنگ سیاه و سفید و ضخیم که شبیه به شکلات می باشند، با این نام شناخته می شوند. دیگر نام های این کیست، کیست های آندومتری، کیست تخمدان شکلات و کیست آندومتریوم می باشند.
علت بوجود آمدن کیست شکلاتی
وراثت و مسائل ژنتیکی در بروز کیست شکلاتی موثر هستند. این بیماری بیشتر در زنانی بروز می کند که بیماری آندومتریوز در خانواده آنها سابقه دارد. به علاوه موارد زیر از جمله دلایل کیست شکلاتی هستند:
- آسیب به رحم یا ساختارهای تولید مثلی موقع انجام عمل زایمان سزارین
- اختلالات خود ایمنی
- ابتلا به آندومتریوز
- قاعدگی عقب گرد (نفوذ خون پریودی به یک یا دو تخمدان به جای خروج آن از واژن)
کیست شکلاتی به هورمون استروژن وابسته است، سطح این هورمون در زنان نقش کلیدی در بروز کیست شکلات دارد.
نشانه ها و علائم وجود کیست های شکلاتی
بروز این کیست دارای علائم مختلفی می باشد. بعضی از علائم شایع بروز این کیست شامل موارد زیر می شوند:
- گرفتگی در شکم و تورم آن در دوران قاعدگی
- خونریزی های غیر طبیعی و لکه بینی
- عادت ماهانه دردناک
- خونریزی واژینال بیش از اندازه
- تخلیه تیره رنگ واژن
- داشتن ادرار و مدفوع دردناک
- داشتن درد حین رابطه جنسی
- درد در حین تمرینات مختلف ورزشی مانند دراز و نشت
- درد زیاد و چرخنده که امکان دارد نشان دهنده کیست در تخمدان باشد. وجود کیست باعث چرخش و قطع جریان خون می شود.
- در برخی موارد پاره شدن این کیست ها می تواند منبع درد شدید باشد.
- در صورت داشتن علائمی مثل خونریزی بیش از حد، تب، استفراق و درد شدید سریعا به پزشک متخصص مراجعه نمایید.
علائم پارگی کیست شکلاتی
با پاره شدن کیست شکلاتی محتویات آن روی تخمدانها و اندام های لگنی ریخته می شود. این ترشحات می توانند باعث بروز علائم پارگی کیست شکلات در زنان شوند. این علائم عبارتند از:
- ایجاد چسبندگی یا زخم
- عفونت
- دردهای شدید در ناحیه شکم
- دردهای شدید لگنی
با مشاهده این علائم، فرد باید هر چه سریعتر به پزشک متخصص مراجعه کند.
تاثیرات کیست های شکلاتی بر باروری
در برخی موارد امکان دارد بارداری بدون از بین رفتن این کیست اتفاق بیافتد، در صورتی که فقط یک کیست شکلاتی کوچک وجود داشته باشد امکان بارداری بهتر خواهد بود. در صورت وجود کیست های بیشتر که ممکن است برخی از آنها بیشتر از چند اینچ قطر داشته باشند امکان دارد بارداری تحت تاثیر قرار گیرد. برخی از مواردی که کیست آندومتریوم می تواند بارداری را تحت تاثیر قرار دهد عبارتند از:
- وجود کیست آندومتریوم در حال رشد در تخمدان ها، ممکن است باعث جلوگیری از تخمک گذاری تخمک ها گردد که باید تحمل شود.
- در بعضی موارد امکان دارد تخمک از تخمدان فرد دارای کیست آزاد گردد، ولی اسپرم نتواند به دیوارهای تخمک آزاد شده نفوذ کند.
- در بعضی موارد وجود این کیست ممکن است در لوله های فالوپ ایجاد زخم نماید، این موضوع امکان دارد با حمل تخمک و اسپرم تداخل ایجاد نماید.
- کیست آندومتریوم امکان دارد خطر ابتلا به حاملگی خارج رحمی را افزایش دهد.
- این کیست در موارد زیادی امکان دارد از لقاح تخمکی پیشگیری نماید.
- این نوع کیست ها تحت تاثیر هورمون های تولید مثل قرار می گیرند به همین دلیل اماکن دارد باعث بر هم خوردن عدم تعادل شوند، این موضوع نیز ممکن است باعث جلوگیری از جایگزینی تخمک لقاح داده شده روی دیواره رحم شود که این قضیه سقط جنین را به همراه دارد.
تشخیص کیست شکلاتی
ممکن است پزشک، در موارد زیر برای شما انجام سونوگرافی لگن را تجویز کند:
- هنگام انجام معاینه ی لگن، کیستی را احساس کند.
- بر اساس علائم بالینی، به وجود اندومتریوز در بدن شما مشکوک شود.
- شما بدون علت خاصی دچار ناباروری شده باشید.
سونوگرافی می تواند وجود کیست را تشخیص دهد اما لزوماً نمی تواند نوع آن را تعیین کند. جهت تشخیص قطعی یک کیست شکلاتی، پزشک مایع داخل کیست را خارج می کند. این کار معمولاً به وسیله ی بیوپسی سوزنی انجام می شود.
روش های درمان پزشکی کیست های شکلاتی
حذف این نوع کیست به ندرت مورد نیاز می باشد. حذف آنها فقط باید در موارد شک به سرطان و یا به وجود آمدن کیست های متعدد باشد.برخی از داروهای و روش های درمانی این کیست ها شامل موارد زیر می شود.
- قرص های ضد بارداری خوراکی OCP، تزریق پروژسترون، آنالوگهای دانازول و GnRH، که در این میان قرص های ضد بارداری ارزانترین و آنالوگ های GnRH گرانترین داروی تجویزی می باشد.
- در رابطه با کیست های بزرگ از روش جراحی چسبندگی یا سیستکتومی استفاده می شود.
- جراحی به روش لاپاراسکوپی یا لاپاراتومی، که روش لاپاروسکوپی یک درمان استاندارد خیلی مناسب برای آندومتریوز می باشد که تخصص بالایی نیاز دارد.
- در صورتی که روش های گفته شده نتواند به بینار کمک کند و فرد بالای ۳۵ سال سن داشته باشد و نیاز به بارداری نداشته باشد از روش برداشتن تخمدان و رحم استفاده می شود.
روش های درمان طبیعی کیست های شکلاتی
استفاده از درمان های طبیعی روش های مناسبی برای حذف کیست های ریز و کوچک می باشند، همچنین این روش ها باعث نمی شوند تا سلامت تخمدان به خطر بیافتد. در ادامه با روش های طبیعی و گیاهی درمان کیست شکلاتی اشنا می شویم:
- حرارت و گرما: استفاده از گرما برای کاهش کیست های تخمدانی و دردهای شکمی در قسمت کیست موثر می باشد.
- روغن گرچک: استفاده از روغن کرچک یکی از روش های قدیمی به منظور درمان کیست تخمدان می باشد. این روغن باعث می شود تا بافت آلوده و سموم بدن دفع شوند. همچنین باعث می شود تا سیستم های لنفاوی و گردش خون تحریک شوند که این موضوع باعث کمتر شدن کیست خواهد شد. از این روغن در دوران قاعدگی استفاده نکنید.
- حمام نمکی اپسوم: این روش شدیدا باعث کاهش درد و علائم در ارتباط با کیست می شود. وجود سولفات منیزیم بالا در نمک اسپوم مثل یک آرام بخش عضلانی عمل کرده و باعث کاهش درد می شود.
- چای بابونه: استفاده از چای بابونه روشی برای درمان و دردهای به وجود آمده از کیست شکلاتی و تخمدان است. بابونه دارای اثر آرامبخشی است که باعث کاهش درد و ایجاد آرامش می شود. این چای دارای ماهیت گرم می باشد که برای عادی کردن دوره های نامنظم پریودی کاربرد دارد.
- سرکه سیب: سرکه سیب باعث کاهش و دفع کیست های ناشی از پتاسیم می شود. رژیم دارای پتاسیم بالا برای اینمنظور بسیار مفید است و توصیه می شود. سرکه سیب باعث کاهش نفخ در دوران بارداری و گرفتگی در این دوره می شود.
- چغندر قند: این ماده دارای ترکیبی به نام بتایسانیین می باشد که توانیی کبد را در حذف سموم بالا می برد. ماهیت قلیایی این چغندر برای حفظ تعادل اسیدی در بدن مناسب است که باعث می شود تا نشانه های کیست تخمدان کمتر شود.
- فرمول گیاهی ضد میکروبی: بعضی از گیاهان باعث کاهش التهاب می شوند. گیاهانی مثل گلدانزال، سگ های دریایی جامائیکا، تمشک قرمز، بنفشه وحشی و … می توانند برای حذف کیست مفید باشند.
- یوگا: ورزش یوگا و آروماتراپی یکی از درمان های خانگی مفید برای کیست تخمدان می باشند.
- مصرف بیشتر مایعات: استفاده از مایعات در فواصل زمانی معین در این مورد می تواند مفید باشد. مصرف آب قلیایی و یا آب های فیلتر شده بسیار مناسب اند. آب باعث خروج سموم از بدن می شود و درد و تورم در شکم را برطرف خواهد کرد.
علت ترکیدن کیست تخمدان چیست؟
