مجسمه چیست ؟
یکی از ماندگارترین انواع هنرهای تجسمی، مجسمه است که نقش بسیار پر اهمیتی در تکامل و رشد فرهنگ جهانیان ایفا می کند. به طوری که نه تنها نمی توان منکر نقش آن در هنر کلاسیک شد بلکه نمی شود آنرا در توسعه و پیشرفت هنر رنسانس ایتالیا نادیده گرفت. همزمانی کاربرد آن در معماری نیز در رشد و پیدایش هنر مذهبی بسیار مورد توجه بوده است.
مجسمه سازی چیست؟
مجسمه سازی شاخه ای از هنرهای تجسمی است که به شکل دادن اشیا با مصالح مختلف میپردازد. در واقع هنر مجسمه سازی فرایندی است که به خلق یک پیکر سه بعدی می انجامد؛ این حجم سه بعدی تندیس، پیکره و یا مجسمه نامیده می شود. در گذشته مجسمه سازی، تراشیدن و یا حجم دهی مصالحی مانند سنگ، فلز، چوب و گل بود اما امروزه با فرایندهای گوناگون و مصالح مختلفی اجرا میگردد.
انواع روش های ساخت در مجسمه سازی
افزایشی (شکل دهی): در این روش هنرمند با اضافه کردن تدریجی موادی چون گل، گچ، موم و مواد مشابه و با شکل دادن به آن، به فرم و حجم مورد نظر دست می یابد.
روش کاهشی (کنده کاری و حجاری): در این روش مجسمه ساز ابتدا توده سنگ یا چوب یا ماده دیگر را آماده کرده و بعد از طراحی شکل مورد نظر روی توده خام، شروع به تراشیدن و کاستن زواید بطور همزمان از جهات مختلف می کند تا به شکل نهایی و مطلوب برسد.
جفت کاری (چسباندن): هنرمند با کنارهم قرار دادن اجزا و قطعات مختلف و انتخابی خود، فرم و حجم مورد نظر را کامل می سازد. مانند کلاژ یا جفت و جورکاری فلزات و اشیای مختلف و ترکیب آنها با یکدیگر.
عناصر طراحی مجسمه (Sculptural Design)
دو عنصر اساسی مجسمه را می توان در فضا و ماده (جرم) خلاصه کرد.
ماده یا جرم به توده مواد گفته می شود. که مجسمه را شامل می شوند و هوای اطراف آن توده را فضا می نامند. این فضای اطراف چه بسا توسط خود مجسمه شکل می گیرد تا تهی بودن را القا کند.
عنصر بسیار مهم دیگر مجسمه ها (سطح) است.
استفاده از سطح می تواند تاثیرات بصری متفاوتی از جمله محدب بودن، مقعر بودن، مسطح بودن، رنگی یا غیر رنگی بودن را ایجاد کند. برای مثال، سطوح محدب (Convex Surfaces) القا کننده و رضایت، فشار درونی و لبریز بودن هستند این در حالیست که سطوح مقعر (Concave) نشانه فشار بیرونی، غیر واقعی بودن و سقوط هستند.
انواع تکنیک های مجسمه سازی
مجسمه سازی با گل
مجسمه سازی با گل را میتوان ساده ترین تکنیک مجسمه سازی دانست. شکل پذیری گل نسبت به سایر مصالح ساخت بیشتر است و از آنجا که دیرتر خشک میشود و امکان اصلاح کار وجود دارد، برای شروع مجسمه سازی ایده آل است. رایج ترین ماده برای مجسمه سازی با گل خاک رس است؛ معمولا از ابزار پلاستیکی و چوبی و کاردک های مختلف برای مجسمه سازی با گل استفاده میشود.
مجسمه سازی با چوب
مجسمه سازی با چوب در گذشته بسیار مورد استفاده واقع شده است، اما بسیار کمتر از سایر مواد مثل سنگ یا برنز اثر به جای مانده دارد، چرا که در برابر پوسیدگی، آسیب حشرات و آتش سوزی آسیب پذیر میباشد. بنابراین چوب یک عنصر مهم پنهان را در تاریخ هنر بسیاری از فرهنگ ها تشکیل می دهد. مجسمه های چوبی در فضاهای باز دوامی ندارد، و هنوز مشخص نیست که مجسمه های چوبی قطب تونم چگونه به وچود آمده است. شاید بسیاری از مجسمه های چین و ژاپن از چوب هستند و مجسمه سازی با چوب در این کشورها رواج بیشتری داشته باشد.
مجسمه سازی با پاپیه
پاپیه ماشه زیباترین و جذاب ترین نوع بازیافت کاغذ باطله است که تا کنون دیده اید. در واقع این تکنیک را می توان از طریق کاغذهای باطله عملی ساخت. مجسمه سازی با پاپیه ماشه در انواع ظروف کوچک، جعبه ها، قلمدان ها و دیگر کارها می تواند مورد استفاده قرار گیرد. مواد اصلی در این تکنیک هنری، کاغذ باطله مثلاً روزنامه و چسب چوب می باشد. که هم ارزان و هم در دسترس همگان قرار دارد و برخلاف برخی از کارهای هنری نیازی به صرف هزینه های هنگفت نمی باشد.
مجسمه سازی با سنگ
برای مجسمه سازی با سنگ باید سنگ مناسب انتخاب نکمود و این اصلا کار ساده ای نیس. همانطور که گفته شد بهترین سنگ برای مجسمه سازی سنگ تراورتن و سنگ مرمریت می باشد. این سنگ ها حالتی آهکی دارند که کار را ساده تر میکند. از این سنگ ها علاوه بر مجسمه سازی برای تزئین بناها نیز استفاده میشود. ایتالیایی ها از اولین افرادی بودند که با استفاده از سنگ هنر مجسمه سازی را انجام دادند.
مجسمه سازی با گچ
در روش مجسمه سازی با گچ مخلوطی از گچ، سیلیس و آب تهیه میشود؛ طرح اولیه مدلسازی شده و با گچ قالب گیری میشود. هنگامی که مجسمه از قالب خارج شد با ابزار مناسب قطعات اضافه را جدا مینمایند و پس از سنباده کاری و پرداخت مجسمه آماده میشود. مجسمه سازی با گچ برای ساخت پیکره، تندیس و احجام کاربرد زیادی دارد. شیوه مجسمه سازی با گچ مشابه شمع سازی و دیگر فرآیندهای قالب گیری است و به ابزار پیچیده ای نیاز ندارد.
مراحل ساخت مجسمه گچی
طرز تهیه گچ مجسمه سازی :
پودر گچ و سیلیکا را به خوبی با هم دیگر ترکیب کنید . آب تمیز و ولرم را در یک ظرف مناسب و انعطاف پذیر بریزید. یک سطل بزرگ با گنجایش 7.5 لیتر می تواند یک ظرف مناسب برای این منظور باشد. مخلوط پودر گچ و سیلیکا را به تدریج مشت کرده و از لابه لای انگشتان خود الک کرده و به آب ولرم موجود در ظرف اضافه کنید. این کار سبب می شود که توده های به هم چسبیده پودر گچ و سیلیکا توسط دست از هم جدا شوند. پودر گچ و سیلیکا به آرامی درون آب فرو می روند تا زمانی که دیگر آبی برای مخلوط شدن وجود نداشته باشد باید این کار را ادامه دهید. در پایان باید سطح مخلوط حاصل به رنگ خاکستری دیده شود.
مراحل مجسمه سازی با گچ: .
درست کردن مجسمه با کمک گچ یکی از ساده ترین روش های مجسمه سازی است.
ابتدا گچ مورد نظر خود با توجه به روش بالا تهیه گچ آماده کنید. گچ آماده شده را در قالب مورد نظر ریخته و یک ساعت صبر کنید تا گچ شکل قالب را گرفته. سپس آن را از قالب خارج کرده و 24 ساعت صبر کنید تا هوا بخورد و بافتش خشک شود. در مرحله آخر با وسایل رنگ آمیزی مجسمه گچی خود را رنگ آمیزی کنید.
معرفی مخمل و همه چیزهایی که باید درباره آن بدانید
