همه چیز راجب تولید فرش های ماشینی

فرش ماشینی ،به فرشی گفته میشود که بدون دخالت انسان وتوسط دستگاهها بافته میشود. انواع فرشهای ماشینی تنها در نقشه های مختلف وبا دستگاههای یکسان بافته میشود. اجزای تشکیل دهنده کلی فرش ماشینی نخ خاب، نخ پود، نخ تار است. فرشهای ماشینی با دست بافت تفاوتشان در این است که فرشهای ماشینی با ماشینهای بافت، بافته میشود. قیمت فرش ماشینی نیز با توجه به ملاک های مختلف از جمله جنس نخ تعیین میشود.

برای تولید فرش ماشینی توسط دستگاه های صنعتی نیز ابتدا تهیه خامه ی مورد نیاز، لازم است. سپس بافتن فرش توسط ماشین و سپس تکمیل بافت و پایان عملیات تولید.

مراحل تولید فرش ماشینی

در قرن 19 میلادی با پیشرفت تکنولوژی و بیشتر شدن قدرت آن در صنعت تغییرات زیاد در وسایل مورد استفاده انسان به وجود آمد کاملا واضح است که صنعت نساجی نیز پیشرفت زیادی در این زمینه کرده است به طوری که امروزه تعداد زیاد از فرش های تولیدی فرش های ماشینی هستند. این فرش ماشینی، به ویژه فرش های ماشینی ایران محبوبیتی جهانی دارند. ما در این مقاله می خواهیم درباره مراحل تولید یک فرش ماشینی از ابتدا تا انتها صحبت کنیم تا بیشتر با روند تولید این فرش ها آشنا شویم.

مرحله طراحی نقشه فرش

وقتی صحبت از الگوها و تولید فرش می شود، اینها اغلب به سه دسته تقسیم می شوند: الگوهای منحنی، هندسی و فیگورها. این الگوها بسیار مورد استفاده قرار گرفته اند، ما به چند مورد از معمول ترین آنها اشاره خواهیم کرد. این الگوها می توانند قسمت کوچکی از یک فرش را تزئین کنند یا در نقوش کلی استفاده شوند.
از الگویی که روی فرش وجود دارد می توان دریافت که فرش چه سبکی و همچنین منشأی دارد. اندازه و رنگ هایی که استفاده می شود نیز در پاسخ به منشا فرش کمک می کند.
الگوی بارزترین و شاید مهمترین ویژگی در یک فرش است. در سطح شهرها و کارگاه های آموزشی، زمان زیادی بر توسعه و پالایش الگوهای سنتی قدیمی که همه آنها ابتدا با دست روی کاغذ کشیده می شوند، تأکید می شود.

مرحله ریسندگی

در این واحد نخ لازم برای بافت فرش تهیه می شود. فرش ماشینی از سه دسته نخ به نامهای نخ تار از جنس پنبه ، پلی استر و نخ پود از جنس جوت و نخ خاب یا ریشه که از جنس آکریلیک یا پلی پروپیلن یا پلی استر و در بعضی موارد ویسکوز بافته می شود . در یک فرش ۱۲متری معمولا” حدود ۸۲% آن نخ خاب ۱۲% نخ پود و ۶% نخ تار می باشد.

ریسندگی مرحله تامین نخ مناسب و آماده برای بافتن فرش ماشینی است. جنس، ضخامت، نوع رنگ، هیت ست شدن نخ مورد استفاده است که کیفیت فرش را تعیین می کند.
در این مرحله برای افزایش مقاومت و رنگ پذیری الیاف رنگ شده، به نخ های هیت ست تبدیل می شوند و برای بافت به واحد بافندگی منتقل می گردند. به طور کلی از نخ 3 تایی استفاده می شود، که نخ های نخ تار، از جنس پنبه و پلی استر ، نخ پود از جنس جوت و نخ خاب یا ریشه که از جنس آکریلیک یا پلی پروپیلن یا پلی استر و در بعضی موارد ویسکوز بافته می شود تولید می شود.
نخ تار حدود ۶ درصد مواد اولیه یک فرش خوب را تشکیل می دهد، نخ پود از جنس جوت که حدود ۱۲ درصد از فرش ماشینی خوب را تشکیل می دهد و نخ خاب که حدود ۸۲ درصد از حجم فرش را تشکیل می دهد.باید بدانیم که قیمت اصلی فرش بستگی زیادی به این مرحله یعنی جنس نخ و عملیاتی که روی آن انجام می شود دارد.

مرحله بافندگی

فرش های ماشینی و تابلو فرش های سفارشی توسط ماشین آلات مختلف و تخصصی ازجمله تکسیما ، شونهر ، واندویل ، VTR ، ASR ، CRX ، HPC انجام می شود که در تولید انواع فرش اعم از فرش ماشینی ۱۲۰۰ شانه ۱۰ رنگ، فرش ماشینی ۱۲۰۰ شانه ۸ رنگ و فرش ماشینی ۱۰۰۰ شانه ۱۰ رنگ، فرش ماشینی ۱۰۰۰ شانه ۸ رنگ، فرش ماشینی ۷۰۰ شانه ۱۰ رنگ و فرش ماشینی ۷۰۰ شانه ۸ رنگ اشاره کرد؛ که در تولید فرش ماشینی از دو طرف کار استفاده می گردد که در اصطلاح فرش رو و زیربافت گفته می شود.
دو فرش داری خاب مشترک به وسیله تیغ برش که همراه بافت در حال حرکت است برش داده و از هم تفکیک داده می شود.در تولید فرش ماشینی از دو دهنه کار استفاده می شود که در اصطلاح ” فرش رو و زیر بافت ” گفته میشود، دو فرش دارای خاب مشترک توسط تیغه برش که همراه بافت در حال حرکت است برش داده شده و از هم تفکیک می گردد.

مرحله تکمیل فرش

فرش ماشینی پس از خروج از ماشین بافندگی، ایرادات کوچکی دارد که نیاز به رفوگری خواهد داشت، همچنین برای افزایش براقیت و نمای فرش و نیز ارتقای دوام آن، باید مراحل آهارزنی و تکمیل را نیز پشت سر بگذارد. فرش ها در ابتدا به یکدیگر دوخته می شوند و در مرحله بعدی، گردوغبار و پرزهای حاصل از مرحله بافت زدوده می شوند.

در مرحله بعدی از مراحل تولید فرش ماشینی که بسیار مهم است سطح خاب فرش با تیغه هایی مخصوص پرداخته می شود و سطح خاب آن یکنواخت شده و براقیت پیدا می کند. این مرحله که شیرینگ نام دارد در کیفیت نهایی فرش بسیار تاثیرگذار خواهد بود. در مرحله بعدی، نوبت به آهارزنی می رسد. در این مرحله، پشت سطح فرش توسط رزین ها و چسب های مخصوص آغشته می شود تا گره های خاب بافته شده در جای خود مستحکم شود. در آخرین مرحلۀ تکمیل فرش ماشینی نیز عمل برش های طولی و عرضی فرش و همچنین لبه دوزی و ریشه زنی انجام می شود. پس از بافت ، فرشها به سالن تکمیل فرش ماشینی منتقل و در آنجا به ترتیب ، مراحل زیر را پشت سر میگذارند.

برش

پس از شستشوی فرش ، نخ ها زمینه فرش بریده می شوند تا همه ی آن ها هم سطح شوند به این مرحله “شیرینگ” گفته می شود. در اینجا برای اینکه در مرحله بعدی زیگزاگ و ریشه زنی به صورت دقیق و تمیز باشد قسمت های اطراف فرش توسط تیغ دستگاه برش خورده تا آماده مرحله لبه دوزی فرش شود.

لبه دوزی یا زیگزال و بافت ریشه

برای دوام کنارهای فرش در این مرحله توسط ماشین های دوخت ریشه و زیگزاگ می شود که ریشه ها از بهترین جنس نخ و از نوع ابریشم و آماده به ابتدا و انتهای فرش دوخت می خورد و کناره های فرش نیز توسط نخ هم رنگ زمینه فرش، زیگزاگ می شود که ظاهری زیبا، شکیل و همچنین دوام فرش را بیشتر می کند.

برجسته سازی

در تهیه سازی فرش های گل برجسته این فرش ها هنگام خروج از دستگاه بافت مثل سایر فرش ها هستند اما در مرحله تکمیل فرش در معرض دمای بالا قرار گرفته و برخی از الیاف آن دچار ذوب شدگی خواهند شد ، الیافی که میسوزند منجر به فرورفتگی در سطح فرش می کنند و بدین ترتیب پس از گذر از مرحله تکمیل یا پرداخت فرش گل برجسته خواهد شد.

آهار

علاوه بر جنس الیاف و فرآیند تولید فرش ماشینی که در مقاومت فرش بسیار موثر است ولی باز هم امکان پاره شدن و فرسایش آن وجود دارد که با آهار کردن آن می توان درصد آن را تا حد زیادی پایین آورد. همچنین برای جلوگیری از پراکندگی پرزهای سطح فرش سعی می کنند با آهار کردن آن را بخوابانند. در این بخش غلتک آهار داخل یک تشتک همواره در حال چرخیدن است که فرش بعد از این که از دستگاه تولید خارج شد وارد این قسمت شده و از روی این غلتک عبور می کند و در همین حین چسب می خورد که مستقیما به قسمت خشک کن فرستاده می شود، در این مرحله با حرارتی بین 80 تا 120 درجه خشک می شود. در بخش بعدی سیلندری با بخار گرم شده پذیرای فرش خشک شده است که آن را اتو کرده و باعث نرم شدن پشت آن می شود. کار قالی در این قسمت تمام می شود و برای پرداخت دوم فرستاده می شود.

کنترل کیفیت

فرش ماشینی بلافاصله پس از بافته شدن و خروج از ماشین بافندگی،توسط رفوگران ماهر مورد بازرسی و کنترل قرار می گیرد و تا حد ممکن عیوب آن برطرف می شود. با این وجود، یک مرحله کنترل کیفیت نهایی پس از عملیات آهار و تکمیل فرش ماشینی ضروری به نظر می رسد. دو دلیل برای این امر وجود دارد: اولاً عیوبی هستند که احتمالاً رفوگر نتوانسته در مرحله قبل از تکمیل آنها ر یافته و رفع نماید. چنین عیوبی پس از تکمیل فرش (به دلیل عبور فرش از مراحل پشت پاک کنی و تمیز کردن)خود را نمایان می سازند.ضمناً در برخی مواقع، عیوب فرش آن قدر کوچک هستند که رفوگر نمی تواند به دلیل پرزآلود و یا ناهموار بودن سطح فرش خام،به راحتی آنها را در مرحله قبل از تکمیل پیدا کند. این موارد به ویژه در آن دسته از فرش های زیر که دارای نخ خاب مرده شناور هستند،بیشتر به چشم می خورد. ثانیاً ممکن است در مرحله آهار و تکمیل، عیوب جدیدی در فرش به وجود آمده باشد که ناشی از عملکرد نامناسب آن مراحل باشد.بنابراین انجام عملیات کنترل کیفیت، رفوگری و رفع عیب پس از مرحله آهار و تکمیل ، ضروری است.
بنا به دلایل فوق، کارگان بخش کنترل نهایی ، با دقت تمام فرش های آهار و تکمیل شده را بازبینی و کنترل می کنند. به این منظور ، هریک از فرش های آهار شده بر روی میز و یا زمین پهن شده و فرد متخصص با مشاهده چشمی و گاه با لمس کردن و دست کشیدن بر روی سطح فرش تلاش می کند تا حتی کوچک ترین عیوب احتمالی را یافته و برطرف نماید. پس از مشاهده روی فرش، آن را برگردانده، پشت فرش را نیز به دقت بررسی می کند. به جهت حساسیت بالای این بخش، نور کافی برای قسمت کنترل نهایی فرش در نظر گرفته می شود تا کنترل کنندگان بتوانند به راحتی عیوب احتمالی را بیابند.

بسته بندی

در این مرحله انواع محصولات فرش روز که از واحد تکمیل و آهار کارخانه فرش روز تحویل قسمت رول و بسته بندی شده تا تمامی محصولات اعم از انواع فرش های ماشینی که شامل فرش ماشینی ۱۲۰۰ شانه ، فرش ماشینی ۱۰۰۰ شانه و فرش ماشینی ۷۰۰ شانه می باشد.
که محصولات فانتزی شامل فرش شگی ، فرش فانتزی ، فرش شنل و گلیم فرش و حتی تمامی تابلو فرشها که تابلو فرش منظره ، تابلو فرش آیه ، تابلو فرش چهره می باشد که حتی شامل سفارشات خاص مشتریان که اعم از نقشه های خاص فرش ماشینی و تابلو فرش های سفارشی هستند را به انبار فرش ارسال نموده تا آماده تحویل به دست مشتریان و مصرف کنندگان باشد .

پارامترهای فنی موثر بر کیفیت فرش ماشینی

غیر از عوامل کلی نظیر مدل ماشین بافندگی، تکنولوژی بافت، نوع نخ های مصرفی برای تار و پود، تراکم تاری و پودی و تنظیمات عمومی ماشین ها، سه عامل فنی مهم دیگر نیز وجود دارد که می تواند کیفیت نهایی فرش ماشینی را تحت تاثیر قرار دهد:

تناسب و یکنواختی مشخصات فیزیکی نخ خاب: کیفیت و یکنواختی ویژگی های فیزیکی نخ خاب مصرفی بسیار مهم است. نایکنواختی در خواص فیزیکی نخ خاب (از قبیل درصد ازدیاد طول، درصد جمع شدگی و یا تجعد آن) می تواند باعث ایجاد رگه های طولی در سطح فرش شود.

کیفیت تیغه برش: تیغه برش فرش نیز از عواملی است که می تواند کیفیت نهایی را تحت تاثیر قرار دهد. این تیغه ها باید کیفیت بسیار خوبی داشته باشند و به موقع تعویض شوند، والا باعث بروز مشکل خاب سوختگی خواهد شد.

مرحله شیرینگ: یکنواخت کردن سطح خاب فرش که اصطلاحاً شیرینگ نامیده می شود، در کیفیت نهایی فرش تاثیر بسزایی دارد.

راجب فرش ماشینی و ویژگی های آن چه می دانید؟