ساعدنیوز
ساعدنیوز

همه آنچه که باید درباره سلب تابعیت بدانید

  چهارشنبه، 20 دی 1402   زمان مطالعه 6 دقیقه
همه آنچه که باید درباره سلب تابعیت بدانید
اولین مسئله ای که برای هر دولتی مطرح است اشخاصی را که در محدوده سرزمین آن ها زندگی می نمایند و یا وابستگی خاصی، به آن کشور دارند را، از افراد دیگر کشورها جدا سازد.این امر به شکل اعطای تابعیت به یک فرد یا سلب تابعیت بصورت غیرارادی یا ارادی مطرح است.برای آشنایی بیشار در این باره با ساعدنیوز همراه باشید.

در پاسخ به این پرسش که سلب تابعیت چیست، می توان بیان نمود که سلب تابعیت، به معنی از بین رفتن رابطه سیاسی و معنوی یک تبعه با دولت متبوع خود می باشد. رسیدن به سن 25 سال تمام، از جمله شرایط ترک تابعیت ارادی است که آثار و عواقب حقوقی را برای فرد ایجاد می‌نماید.

سلب تابعیت چیست


در پاسخ به این پرسش که سلب تابعیت چیست و ماهیت آن چه می باشد؛ در ابتدا، لازم است که مقدمه ای در رابطه با مفهوم تابعیت و ماهیت آن بیان شود. با این که در مواد مختلف قانون مدنی و قانون تابعیت مصوب سال 1308، موارد اخذ تابعیت بیان گردیده، اما هیچ تعریفی از این که تابعیت چیست و چه ماهیتی دارد، ارائه نشده است.

با این حال، می توان تابعیت را رابطه سیاسی و معنوی تعریف نمود که شخصی را به دولت معینی مرتبط می سازد. منظور از برقراری رابطه سیاسی آن است که یک دولت به دلیل، قدرت و حاکمیت خود، شخصی را متعلق به خود می داند و معنوی بودن رابطه تابعیت نیز به این معنی است که تابعیت، وابسته به مکان نیست و هر شخص، در هر نقطه ای از جهان که زندگی نماید، همیشه ارتباطش را با کشورش حفظ می‌کند.

به شخصی که دارای تابعیت کشور معینی است، تبعه گفته می‌شود. یکی از اصول مهم و پذیرفته شده جهانی، در رابطه با مفهوم تابعیت، اصل لزوم داشتن تابعیت می‌باشد. بنابر این اصل، هر فردی باید تابعیت داشته باشد. با وجود این اصل، مواردی وجود دارد که دولت اقدام به سلب تابعیت از افراد تبعه خود می‌نماید یا افراد به طور ارادی از تابعیت کشور خود، صرف نظر می‌کنند. یکی از سوالات متداولی که در این میان مطرح می‌شود این است که سلب تابعیت چیست و به چه منظوری استفاده می‌شود.

در یک تعریف کلی؛ می‌توان بیان نمود که سلب تابعیت یا ترک تابعیت، به معنی از بین رفتن رابطه تابعیت، بین یک فرد و یک دولت می‌باشد. این امر به این معنی است که دولت مزبور به اعمال حمایت های خود، به ویژه حمایت دیپلماتیک، به فرد، خاتمه داده و از طرفی، شخص نیز نه از حقوق اتباع یک کشور بهره مند می‌گردد و نه موظف به انجام تکالیف خود در قبال دولت مزبور می‌باشد.

بررسی موضوع سلب تابعیت


شرایط و موارد سلب تابعیت


در قسمت گذشته، پیرامون تعریف و ماهیت سلب تابعیت توضیح داده و بیان نمودیم که سلب تابعیت، به معنی از بین رفتن رابطه تابعیت بین یک فرد و دولت می باشد که آثار حقوقی را از خود به جای می گذارد. در این قسمت از مقاله، قصد داریم به بیان شرایط و موارد سلب تابعیت پرداخته و ضوابط آن را در حقوق مدنی بیان نماییم.

ماده 981 قانون مدنی پیش از سال 70، در این خصوص بیان می دارد: «اگر در ظرف مدت پنج سال از تاریخ صدور سند تابعیت، معلوم شود شخصی که به تبعیت ایران قبول شده، فراری از خدمت نظام بوده و هم چنین هر گاه قبل از انقضای مدتی که مطابق قوانین ایران نسبت به جرم یا مجازات مرور زمان حاصل می شود، معلوم گردد شخصی که به تبعیت قبول شده، محکوم به جنحه مهم یا جنایت عمومی است هیات وزراء حکم خروج او را از تابعیت ایران صادر خواهد کرد.»

به موجب قانون فوق، افرادی که علیه امنیت ایران اقدام می‌کردند، تابعیت ایرانی شان به عنوان مجازات از آن ها سلب می گردید. با این حال، این ماده به موجب قانون اصلاحی سال 1370 حذف گردید و در حال حاضر، چنین مجازاتی برای افراد، در قانون ایران وجود ندارد. امروزه، سلب تابعیت یا ترک تابعیت، در قانون مجازات اسلامی ایران اختیاری بوده و به دو طریق انجام می پذیرد که شامل از دست دادن تابعیت، به موجب ازدواج با اتباع بیگانه یا سلب تابعیت به موجب اراده خود شخص، می گردد.

به موجب ماده 987 قانون مدنی، زن ایرانی که با تبعه خارجه ازدواج می نماید به تابعیت ایرانی خود باقی خواهد ماند، مگر اینکه مطابق قانون مملکت زوج، تابعیت شوهر به واسطه وقوع عقد ازدواج، به زوجه تحمیل شود. بنابر این، زمانی که زن ایرانی با مرد تبعه خارجی ازدواج نموده و مطابق قانون کشور زوج، تابعیت شوهر به همسر وی، تحمیل گردد، زن از تابعیت ایرانی خود خارج شده و از او سلب تابعیت می‌گردد.

در نتیجه، شرایط سلب تابعیت بر اثر ازدواج آن بوده که زن حتما دارای تابعیت ایرانی باشد، همسر وی، از اتباع خارجی کشورهای دیگر بوده و این که، قانون مملکت زوج، تابعیت شوهر را به همسر وی، تحمیل نماید. هرگاه قانون تابعیت مملکت زوج، زن را بین حفظ تابعیت اصلی و تابعیت زوج مخیر بگذارد؛ در این مورد زن ایرانی که بخواهد تابعیت مملکت زوج را دارا شود و علل موجهی هم داشته باشد، با تقدیم تقاضانامه کتبی به وزارت امور خارجه ممکن است با تقاضای او موافقت گردد.

دومین مورد از موارد سلب تابعیت، درخواست تبعه، برای ترک تابعیت ایران و قبول تابعیت کشور خارجی می باشد. با وجود اجازه ترک تابعیت به خواست و اراده فرد، ماده 988 قانون مدنی، چهار شرط را در این خصوص مقرر داشته است.

مطابق با این ماده، اتباع ایران نمی‌توانند تبعیت خود را ترک کنند، مگر به شرایط ذیل:

  • به سن 25 سال تمام رسیده باشند.

  • هیئت وزراء خروج از تابعیت آنان را اجازه دهد.

  • قبلا تعهد نمایند که در ظرف یک سال از تاریخ ترک تابعیت حقوق خود را بر اموال غیرمنقول که در ایران دارا می‌ باشند و یا ممکن است‌ به صورت ارث دارا شوند، ولو قوانین ایران اجازه تملک آن را به اتباع خارجه بدهد، به نحوی به اتباع ایرانی منتقل کنند. زوجه و اطفال کسی که بر طبق‌ این ماده ترک تابعیت می‌ نمایند، اعم از این که اطفال مزبور صغیر یا کبیر باشند؛ از تبعیت ایرانی خارج نمی گردند، مگر این که اجازه هیئت وزراء شامل آن‌ها‌ هم باشد.

  • خدمت تحت‌ السلاح خود را انجام داده باشند. (منظور همان خدمت نظام وظیفه می باشد.)

از مواد فوق، چنین نتیجه گیری می شود که هر چند، قانون گذار اجازه ترک تابعیت یا سلب تابعیت را به افراد واگذار نموده است، اما شرایطی را نیز در این خصوص در نظر گرفته است که می بایست، توسط افراد مورد رعایت واقع شود.

آثار و عواقب سلب تابعیت


همانطور که در قسمت گذشته، به آن اشاره شد، فرد از دو طریق (ازدواج زن با مرد خارجی و همچنین، درخواست ترک تابعیت) می تواند تابعیت ایرانی را از خود سلب نماید. در این میان ممکن است که عده ای از افراد تمایل به سلب تابعیت داشته و از آثار و عواقب آن اطلاع نداشته باشند، به همین دلیل این قسمت از مقاله، به بیان آثار و عواقب سلب تابعیت اختصاص داده شده است.

آثار و عواقب ترک تابعیت را می توان نسبت به خود شخص حقیقی و خانواده او، مورد بررسی قرار داد. آثار و عواقب سلب تابعیت نسبت به خود شخص آن است که این فرد، به طور قانونی تابعیت ایران را ترک نموده و دیگر ایرانی محسوب نمی شود، بنابراین، از کلیه حقوق و مزایایی که برای ایرانیان مقرر شده است، محروم خواهد شد.

همچنین بنابر ماده 988 قانون مدنی، کسانی که تقاضای ترک تابعیت یا سلب تابعیت ایرانی می نمایند، باید ظرف مدت سه ماه از تاریخ صدور سند ترک تابعیت از ایران خارج شوند. چنانچه ظرف مدت مزبور خارج نشوند، مقامات صالحه امر به اخراج آن ها و فروش اموالشان صادر خواهند نمود و تمدید مهلت مقرره فوق حداکثر تا یک سال، موکول به موافقت وزارت امور خارجه می باشد.

آثار و عواقب سلب تابعیت نسبت به خانواده او به این صورت است که اولاد صغیر و کبیر اتباع ایرانی، که ترک تابعیت نموده اند، کماکان ایرانی خواهند ماند، مگر این که هیات وزیران اجازه ترک تابعیت را نیز به آنان بدهد. آثار ترک تابعیت نسبت به زوجه نیز همانند اولاد می باشد.

همچنین، به موجب تبصره دو ماده 987 قانون مدنی، زن های ایرانی که بر اثر ازدواج تابعیت خارجی را تحصیل می کنند، حق داشتن اموال غیرمنقول را در صورتی که موجب سلطه اقتصادی خارجی گردد، ندارند، تشخیص این امر با کمیسیونی متشکل از نمایندگان وزارتخانه های امور خارجه و کشور و اطلاعات است.

همچنین به موجب تبصره ب ماده 988 قانون مدنی، هیات وزیران می‌تواند ضمن تصویب ترک تابعیت زن ایرانی بی شوهر، ترک تابعیت فرزندان او را نیز که فاقد پدر و جد پدری هستند و کمتر از 18 سال تمام دارند و یا به جهات دیگری محجورند، اجازه دهد. فرزندان زن مذکور نیز که به سن 25 سال تمام نرسیده اند، می توانند به تبعیت از درخواست مادر، تقاضای ترک تابعیت نمایند.


دیدگاه ها


  دیدگاه ها
پربحث های هفته   
صحبت های عادل فردوسی پور در مورد قطعی برق:درسته که مردم باید رعایت کنند و کمتر مصرف کنند ولی به خدا هیچ جای دنیا سال 2025 مردم اینجوری زجر نمیکشند از این اتفاقات و... (54 نظر) (ویدئو) نعیمه نظام‌دوست: آقای علیخانی میای پایین یا من میاما/ احسان علیخانی: تو صورت خانوم سعادت نگاه کن یکم خجالت بکش😁/ خنده‌های از ته دل نعیمه رو از دست ندید (51 نظر) نعیمه نظام دوست: پول اجاره خانه ام را نداشتم که پرداخت کنم و مجبور شدم از این طرف و آن طرف برای پرداخت اجاره خانه ام قرض بگیرم! (42 نظر) الهام چرخنده:وقتی حضرت آقا می فرمایند اغلب هنرمندان ما خوبند حجت تمام است/ من که آبرو ندارم خودم را سنجاق کرده ام به اهل بیت (36 نظر) علی پروین خطاب به علی دایی: بیا مصاحبه کن/ دایی: من صدا و سیما را دوست ندارم! (34 نظر) سکانس خنده دار نعیمه نظام دوست: یه مشت تُرشیده دور هم جمع شدیم+ویدیو/برنامه رفت رو هوا از خنده... (30 نظر) (عکس) عذرخواهی همسر قالیباف از پزشکیان بعد از گریه رئیس جمهور به خاطر عشق پاک قدیمی به همسرش ... (29 نظر) نماینده مجلس: یک دانشجوی پسر به من گفت شما وضعیت اقتصادی من را کمی خوب کن من چادر سر می‌کنم (28 نظر) (ویدئو) بازگشت باشکوه و پرسروصدای مهران مدیری به تلوزیون/ هم‌خوانی گوش‌نواز وشنیدنی آهنگ یلدایی با علی زندوکیلی به سبک سنتی (26 نظر) خلاقیت مشاغل: ترفند خنده‌دار و هوشمندانه اوستای سیمانکار برای گرم نگهداشتن بدنش هنگام کار کردن در هوای سرد با حلبی روغن+ ویدیو/ همه با هم هنر نزد ایرانیان است و بس😂 (25 نظر) شهربانو منصوریان: یکی از شب های یلدا پدرم پرتقال خریده بود اما به همه نرسید ما هم یک پَر از پرتقال مان را به آن‌ها دادیم تا همه خورده باشند! (25 نظر) از ایران تا قطر؛ مقایسه رشد اقتصادی کشورهای منطقه در 50 سال گذشته (21 نظر) یارانه هر لیتر بنزین در ایران؛ 40 هزار تومان/ فعلا قرار نیست بنزین گران شود (19 نظر) (ویدئو) حیات وحش ؛ مستند حیات وحش حیوانات / عقرب سیاه، موش، قورباغه (19 نظر) ساغر عزیزی بازیگر سریال سوجان: برخی بر این باروند که من واقعاً فرح دیبا هستم ولی من اصلاً با سیاست کاری ندارم (18 نظر)
پربازدیدترین ویدئوهای روز   
تیتر امروز   
مروری بر آهنگ های نوستالژیک فیلم و سریال های قدیمی/ هزاردستان، خانه به دوش، پایتخت، بزنگاه و...
قالیباف: ما بدون شک قابلیت دفاع و جنگیدن داریم
مقایسه خلاصه و مفید گوشی‌های میان رده سامسونگ / بخش سوم: مقایسه سه گزینه محبوب A14 ، A34 و A54 +ویدیو
20 تا از بهترین انیمیشن های کریسمسی دنیا + IMBD / از کارتون های جدید، "کلاوس" تا کلاسیک "گوزن بینی قرمز"
معرفی کتاب / رمان عاشقانه "بر باد رفته" اثر مارگارت میچل
معرفی کتاب / 8 کتاب‌ عالی که به بهبود روابط عاطفی و تحکیم خانواده شما کمک می کند
ترکیه و هیئت تحریرالشام: بازی خطرناک اردوغان در سوریه و تهدیدات آن برای منطقه
سرلشکر سلامی: هیچ قدرتی در عالم، یارای غلبه بر سپاه را ندارد
گازگرفتگی 113 نفر در تهران طی هفته گذشته
دستگیری نتانیاهو در محل جنایات هیتلر در لهستان
ترامپ: با کسی سر جنگ نداریم / با پوتین دیدار می کنم
حمله فرهیختگان به موسویان بعد از پیشنهاد توافق با ترامپ: شما به مذاکره اعتیاد دارید!
ایران خودرو این محصول جذابش را بدون نوبت و قرعه کشی می فروشد
از شایعه تا واقعیت / ماده کشنده در قوطی‌های کنسرو؛ مصرف کنسروها را به حداقل برسانید
مشاور امنیت ملی آمریکا: خطر تغییر موضع ایران و رفتن به سمت سلاح اتمی، جدی است
منتخب روز   
نوستالژی روز/ پذیرایی ویژه زیزیگولو از دوستاش/ خونه پر شده از زیزگولوهای رنگارنک😍/ فقط آسی پولیکا گفتن مرم سعادت نگاهی به گریم سنگین و وحشتناک محبوب ترین بازیگران زن ایرانی؛ نعیمه نظام دوست، مریم سعادت، آزاده صمدی، آزیتا حاجیان, لیلا اوتادی، لیلا حاتمی و... عکس روز/ تغییر چهره چشم‌نواز و بهت‌آور حمید گودرزی و الناز شاکردوست بازیگران اولین سریال شبکه خانگی «قلب یخی» بعد از 14 سال در 47 سالگی و 40 سالگی (عکس) نگاهی به خودروی 6 چرخ غول‌آسای محمدرضا گلزار با رنگ سفارشی نئون متالیک؛ آفرود سوار حرفه‌ای با استایل بی‌نظیر! قاب ایران قدیم/ 4 عکس‌ خاطره انگیز از روز برفی کاخ ناصرالدین شاه قاجار تا سرسره بازی روی برف جوانان دهه پنجاهی با شلوار خمره ای در آبعلی؛ سال 1371 (ویدئو) رضا رشیدپور و اجرای غافلگیرکننده آهنگ نوستالژیک در شب یلدای به‌یادماندنی! از شایعه تا واقعیت / ماده کشنده در قوطی‌های کنسرو؛ مصرف کنسروها را به حداقل برسانید انگشتر فیروزه‌ای رهبر معظم انقلاب، یادگاری ماندگار برای پسر شهید سیدحسن نصرالله+ویدیو (ویدئو) محاله این ویدئو از علی ضیا و مادرش رو ببینی و اشک تو چشمات جمع نشه/ امروز، همه آرزوم این بود که مامانمو ببینم آلبوم امروز/ حضور بازیگران در جشن یلدای مدرسه دخترانشان با استایل یلدایی/ یکتا ناصر، آرزو افشار و همسر مهران غفوریان شباهت حیرت‌انگیز و باورنکردنی بهنوش بختیاری و خواهرش در استایل قاجاری یلدایی/ به نظرتون کدوم بهنوشه؛ کدوم بهناز؟🤔 صحبتهای جالب و اشکبار مهران مدیری درباره عشق عمیق مادرانه/ خودش چه بغضی هم کرد!