همه چیز درباره برجام (برنامه جامع اقدام مشترک): چرا برنامه صلح آمیز هسته ای ایران به یک چالش بین المللی تبدیل شد؟ 

به گزارش پایگاه خبری ساعدنیوز، دستیابی ایران به فناوری هسته‌ای در تاریخ 20 بهمن 1381 (9 فوریهٔ سال 2003) میلادی محمد خاتمی، رئیس‌جمهور وقت ایران، خبر از تهیهٔ سوخت هسته‌ای توسط متخصصین ایرانی برای نیروگاه‌های هسته‌ای ایران داد. در فروردین 1385 (آوریل 2006) محمود احمدی‌نژاد اعلام کرد که موفق به غنی‌سازی اورانیوم به میزان 3٫5 درصد شده است.

علل روی آوردن ایران به استفاده از انرژی صلح آمیز هسته ای

در دهه ،60 تقویت زیرساخت هسته ای صلح آمیز ایران از سر گرفته شد و در این راستا به دلیل وجود مشکل در روابط ایران و غرب، به ناچار به چین و دیگر کشورهای قدرتمند جنوب روی آورده و در نهایت روسیه مهمترین شریک ایران در زمینه انرژی هسته ای شد.
هر چند از دید ایران، اقدام برای تقویت توانائیهای هسته ای به منظور توسعه صلح آمیز صنایع هسته ای کشور صورت می گیرد اما این پروژه از نگاه غرب و به ویژه آمریکا به عنوان فراهم آوردن زمینه ای مساعد برای اجرای یک پروژه مخفیانه دستیابی به سلاح های هسته ای تلقی می گردد.

چرا آمریکا برنامه صلح آمیز هسته ای ایران را به یک چالش بین المللی تبدیل کرد؟

اگر چه اتهام آمریکا نسبت به جمهوری اسلامی ایران مبنی بر تلاش برای دستیابی به تسلیحات کشتار جمعی و هسته ای موضوع تازه ای نبوده و نیست و همواره آن را با هدف ایجاد اجماع جهانی بر ضد جمهوری اسلامی ایران، اثبات محور شرارت، زمینه سازی برای حمله نظامی، بزرگنمایی تهدیدات منطقه ای و... با تاکتیک های متنوعی تعقیب می نماید. لکن در سناریوی جدیدی که غرب به سرکردگی آمریکا از سال گذشته تا کنون با سقوط صدام حسین در عراق، با پیگیریها مستقیم و فشارهای متمرکز بر فعالیتهای هسته ای ایران در اجلاس گذشته شورای حکام برای ایران طراحی نموده است، علی رغم همکاریها همه جانبه جمهوری اسلامی ایران با آژانس مزبور از جمله:
1- فراهم نمودن بستر بازرسیهای مستمر و دقیق بازرسان و مدیرکل آژانس اتمی از تاسیسات و مراکز هسته ای.
2- توافقات اجلاس تهران با اعضای اصلی شورای حکام و اتحادیه اروپا (انگلیس، فرانسه، آلمان).
3- امضا مقدماتی پروتکل الحاقی از طرف جمهوری اسلامی ایران و اجرای داوطلبانه آن پیش از تصویب مجلس
4- تعلیق داوطلبانه غنی سازی اورانیوم
5- ارسال گزارش های دقیق و و مستند از کلیه فعالیتهای هسته ای جمهوری اسلامی ایران به آژانس.
اولا هنوز موضوع هسته ای ایران از دستور کار آژانس خارج نشده و ثانیا اعضای موثر شورای حکام (انگلیس، فرانسه و آلمان) نیز با عدم پایبندی بر آنچه در اجلاس تهران و توافقنامه پاریس به آن تعهد نموده بودند، اوضاع را وخیم تر کرده اند و این همه در حالی است که علیرغم باقی ماندن جنجال ساختگی هسته ای ایران در مدتی طولانی در دستور اصلی اجلاس آژانس انرژی اتمی هنوز آمریکائی ها نتوانسته اند به اجماع جهانی علیه فعالیتها هسته ای ایران نائل شوند.
دولتمردان آمریکایی با استفاده از فرصت مناسب بوجود آمده پس از حوادث 11 سپتامبر در مقابله با آن چیزی که تهدید بر ضد منافع ملی در گستره بین المللی قلمداد کردند با مرتبط نمودن مقوله تروریسم با سلاحهای کشتار جمعی توجیه مناسبی برای حمله به این تاسیسات برای خود بدست آوردند. نگرانیهای آمریکا با وجود توان بالای نظامی از دستیابی کشورهای به اصطلاح خطرساز (عراق، کره شمالی و ایران) به تسلیحات هسته ای، علاوه بر آنکه امکان دفاع محدودی را به آنها داده و به واسطه آن قادر خواهند بود ضرباتی را به مهاجم قدرتمند وارد آورده و مقاومت نمایند، بلکه مهم آن است که بدون همکاری آمریکا و در فضای تحریم های بین المللی به این فناوری دست یافته اند و بدین ترتیب محدودیت های اعمال شده از سوی آمریکا را به چالش فراخوانده اند. از این رو آمریکا در نظر دارد از طریق مقابله با ج.ا.ا در بحث انرژی هسته ای عملا هژمونی و محوریت خود را به سایر کشورها حتی اروپائیان، چین و روسیه که در این حوزه نقش آفرین بوده اند تحمیل کند. اهداف آمریکا از این رویارویی عبارتند از:
1- حفظ توازن منطقه خاورمیانه بزرگ و جلوگیری ازدستیابی کشورهای خاورمیانه به فن آوری اتمی در کنار اسرائیل.
2- جلوگیری از پیشرفت و توسعه فن آوری هسته ای جمهوری اسلامی ایران که در شرایط تحریمهای علمی و فنی غرب حاصل شده است و به صورت تصاعدی موجب ارتقاء ذاتی توان ملی کشور خواهد شد.
3- جلوگیری از دستیابی جمهوری اسلامی به تکنولوژی غنی سازی اورانیوم به منظور ممانعت از تبدیل ایران به قدرت منطقه ای.
4- برچیدن برنامه هسته ای ایران (همچون کشورهای آرژانتین، برزیل، آفریقای جنوبی، کره جنوبی، سوئد، تایوان، روسیه سفید، قزاقستان، اوکراین و لیبی).
5- جلوگیری از تبدیل ظرفیتهای هسته ای جمهوری اسلامی ایران به نفوذ سیاسی به عنوان چالش کلیدی آمریکا در منطقه.
6- اعمال فشار بر ایران به منظور کسب امتیازات سیاسی.
7- ایجاد سپر حفاظتی برای رژیم صهیونیستی به منظور مخفی ماندن ذخائر تاسیسات و کلاهکهای هسته ای بدون نظارت براین رژیم.
8- به انفعال کشاندن جمهوری اسلامی ایران در تحولات و معاهدات منطقه ای و جهان و ایجاد موانع و مشکلات بین المللی برای جمهوری اسلامی ایران به نحوی که نتواند از فرصتهای موجود به ویژه در افغانستان و عراق استفاده کند.
9- ایجاد فشارهای بین المللی علیه جمهوری اسلامی ایران در راستای مبارزه با تروریسم و محور شرارت و فراهم نمودن بستر تهاجم نظامی و براندازی با اتهام تهدید علیه صلح و امنیت بین المللی.
و در این راستا از طریق وادار ساختن ایران به تعلیق و سپس توقف کامل برنامه های هسته ای و ارعاب ایران از طریق نمایش تکرار فرآیند عراقیزاسیون ایران یعنی قرارگرفتن تحت بازرسیهای ویژه شورای امنیت و ایجاد بستری مناسب برای اروپا جهت ایفای نقش پلیس خوب در توجیه و ترغیب ایران در عقلائی بودن اتخاذ دیپلماسی همکاری با آژانس و موافقت با استمرار بازرسیها دیداری و پذیرش تعهدات جدید در تعلیق و نهایتا توقف فعالیتهای هسته ای جمهوری اسلامی ایران و یا ایجاد شرایطی برای ایران شبیه لیبی که داوطلبانه برنامه هسته ای خود را کنار بگذارد و در نهایت با اعمال مجازات بین المللی بر ضد جمهوری اسلامی ایران به اهداف شوم خود که همان ایجاد تغییر در رفتار و یا ساختار نظام جمهوری اسلامی به عنوان کلید فتح خاورمیانه بزرگ اسلامی می باشد.
در مقابل ، جمهوری اسلامی ایران نیز با اهداف ذیل بر راهبرد هسته ای کشور پافشاری می نماید:
1- خنثی سازی راهبرد یکجانبه گرایی و ادعای ایالات متحده پیرامون انحراف برنامه هسته ای ایران به سوی تولید سلاح های هسته ای.
2- جلوگیری از امنیتی شدن فعالیت های هسته ای ایران در سطح بین المللی.
3- منتفی ساختن ارجاع پرونده هسته ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل.
4- خارج ساختن پرونده هسته ای ایران از دستور کار آژانس و حالت بحرانی که در ماه اکتبر و نوامبر شاهد بوده ایم.
5- حفظ دستاوردهای فناوری هسته ای ایران در زمینه ادامه غنی سازی اورانیوم به مننظور تولید سوخت هسته ای.
6- به رسمیت شناخته شدن صلاحیت ایران در برخورداری از فناوری هسته ای صلح آمیز.
7- شکستن تحریم اروپا در ارسال تکنولوژی هسته ای به ایران.
8- خارج کردن مباحث هسته ای جمهوری اسلامی ایران از حالت سیاسی به حالت فنی و حقوقی.
در این راستا جمهوری اسلامی ایران با اعلام رسمی مقامات عالی رتبه نظام مبنی بر این که به لحاظ ایدئولوژیک و نیز استراتژی های سیاسی و نظامی، جمهوری اسلامی ایران مخالف دسترسی به سلاح های هسته ای است و همچنین حل ابهامات حقوقی آژانس ازجمله فراهم نمودن هرگونه بازرسی مورد نیاز از مکان های درخواستی بازرسان سازمان ملل به نشانه حسن نیت و به منظور رفع سوءتفاهمات و تنش های به وجود آمده، تداوم همکاری های همه جانبه، شفاف سازی و ارسال گزارش کاملی از کلیه فعالیت های هسته ای صلح آمیز جمهوری اسلامی ایران به آژانس انرژی اتمی و ثابت نمودن منشأ آلودگی های موجود در سانتریفوژهای داخلی به واردات خارجی و از طرفی گسترش ارتباط فعال دیپلماتیک و ارتقاء سطح روابط با اروپایی ها (در قالب اجلاس تهران با سه وزیر خارجه انگلیس، فرانسه و آلمان به عنوان مهم ترین اعضا شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی و اتحادیه اروپا)، روسیه، غیرمتعهدها، چین و حتی ژاپن و همچنین تعلیق داوطلبانه غنی سازی اورانیوم متعاقب توافقات اجلاس تهران (قبل از تصویب در مجلس شورای اسلامی) به نشانه حسن نیت جمهوری اسلامی ایران اقدامات خود را سازماندهی نمود.

برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) چگونه شکل گرفت؟

برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) توافقی است بین المللی که بر سر برنامه هسته‌ای ایران بین کشور‌های گروه 1+5 (آمریکا، روسیه، چین، فرانسه، انگلیس و آلمان) و ایران در تاریخ 14 ژوئیه سال 2015 و در شهر وین اتریش رقم خورد.

این مذاکرات یکی از طولانی‌ترین مذاکرات بین المللی بر سر یک موضوع مشخص بود که از سال 2013 میان ایران و 6 قدرت جهانی آغاز شد و در نهایت در سال 2015 به نتیجه رسید.

با اینکه توافق اولیه موسوم به برجام در ماه ژوئیه به نتیجه رسید اما مذاکرات دو طرف ادامه یافت تا سرانجام در آوریل 2015 به "تفاهم لوزان" به عنوان چارچوبی برای توافق وین دست یافتند.

بر اساس متن توافق برجام، ایران ذخایر غنی سازی متوسط خود را پاکسازی، ذخیره سازی اورانیوم با غنای کم را تا 98 درصد قطع و همچنین تعداد سانتریفیوژ‌های خود را تا حدود دو سوم به مدت حداقل 15 سال کاهش خواهد داد.

همچنین بر اساس برجام، ایران غنی سازی بیش از 3,67 درصد را متوقف کرده و هیچ تاسیسات غنی سازی جدید و یا رآکتور آب سنگین نخواهد ساخت.

علاوه بر محدودیت‌هایی در بخش‌های فنی و هسته‌ای تاسیسات هسته‌ای کشورمان، به منظور بررسی، نظارت و تایید اعمال این محدودیت‌ها از سوی ایران، آژانس بین المللی انرژی اتمی به تمامی تاسیسات هسته‌ای کشورمان دسترسی منظم پیدا کردند.

بر اساس برجام و در ازای اجرای تمامی این تعهدات، ایران از ذیل تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل، اتحادیه اروپا و آمریکا خارج شد.

برای پیگیری اخبار سیاسی روز ایران اینجا کلیک کنید.