انواع مختلفی از جرم زنا وجود دارد که شامل زنا با محارم نسبی، زنای محصن، زنای غیر محصن و زنای به عنف و اکراه می شود. تفاوت اصلی بین زنا با زنای به عنف این است که در جرم زنا، دو طرف برای انجام رابطه جنسی رضایت دارند، ولی در جرم زنای به عنف، معمولا زن به اکراه و اجبار این عمل را انجام می دهد.نحوه اثبات جرم زنای به عنف از طریق راه های مختلفی صورت می گیرد که شامل اقرار، شهادت و علم قاضی می شود که هر کدام از این ادله، شرایط پذیرش خاص خود را دارند. قاضی با توجه به محتویات پرونده، ادله و مدارک موجود ارائه شده حکم مقتضی را صادر می کند.
یکی از جرائم مهم در قانون مجازات اسلامی، زنای به عنف است و قانون گذار به دلیل این که تجاوز جنسی بر خلاف ارزش اخلاقی و هنجارهای اجتماعی می باشد، مجازات شدیدی را برای آن در نظر گرفته است.
حال ممکن است برای برخی از اشخاص، این سوال مطرح شود که جرم زنای به عنف چیست که پاسخ آن به شرح زیر می باشد:
عنف در لغت به معنای خشونت و زور است و زنای به عنف را بسیاری از افراد با اصطلاح تجاوز می شناسند. بنابراین به رابطه جنسی که با زور، اجبار و بدون رضایت صورت بگیرد؛ زنای به عنف می گویند و این جرم جز جرائم حدی است و مجازت آن قابل تعلیق نمی باشد.
مجازات زنای به عنف برای زانی (مرد) اعدام است و به دلیل این که زن در حین ارتکاب مجبور شده، مجازات نمی شود. همچنین رسیدگی به این جرم در صلاحیت دادگاه کیفری 1 می باشد. باید به این نکته توجه داشت، در صورتی که زن باکره باشد، مرتکب علاوه بر مجازات مقرر به پرداخت ارش البکاره و مهر المثل نیز محکوم می شود.
تبصره 2 ماده 224 قانون مجازات اسلامی بیان می کند: «هرگاه کسی با زنی که راضی به زنای با او نباشد، در حال بیهوشی، خواب یا مستی زنا کند؛ رفتار او در حکم زنای به عنف است. در زنا از طریق اغفال و فریب دادن دختر نابالغ یا از طریق ربایش، تهدید یا ترساندن زن، اگر چه موجب تسلیم شدن او شود، نیز حکم فوق جاری است.» طبق این ماده، عنف الزاما اکراه و اجبار نیست و زنا در حال بیهوشی، خواب یا مستی هم به دلیل بی اراده بودن زن در حکم زنای به عنف می باشد.
به منظور اثبات جرم تجاوز جنسی لازم است که ضوابطی در این زمینه وجود داشته باشد و در صورت عدم وجود این شرایط شخص قادر به اثبات جرم نخواهد بود.
شرایط اثبات جرم زنای به عنف، که به شرح زیر می باشد:
تحقق جرم زنای به عنف و اثبات زنا منوط به شرایطی است. اول این که هیچ رابطه زوجیتی بین زن و مرد نباید وجود داشته باشد و در ضمن این رابطه به زور و اجبار باید صورت بگیرد. بنابراین، در این خصوص، باید ثابت شود که زن رابطه جنسی را بدون تمایل و با اجبار مرد انجام داده است.
همچنین تبصره 1 ماده 658 قانون مجازات اسلامی مقرر می دارد: «هرگاه ازاله بکارت با مقاربت و با رضایت انجام گرفته باشد، چیزی ثابت نیست.» بنابراین، حکم پرداخت مهرالمثل و ارش البکاره فقط مختص به زنای عنف است و در زنای با رضایت نیازی به پرداخت مهرالمثل و ارش البکاره وجود ندارد و در این صورت هر دو به مجازات زنا محکوم خواهند شد. همچنین، در خصوص زنای به عنف دختر غیر باکره هم باید گفت، علاوه بر این که زانی به اعدام محکوم می شود، مهر المثل هم باید پرداخت کند و ملزم به پرداخت ارش البکاره نیست.
حال باید گفت که این جرم از طریق راه های مختلفی قابل اثبات می باشد.
در این قسمت به راه ها و روش های اثبات جرم زنای به عنف پرداخته شده است که به شرح زیر می باشد:
قرار: اقرار به این معنی است که شخصی زانی اعتراف کند که جرم زنای به عنف را انجام داده است. مطابق ماده 172 قانون مجازات اسلامی، حد نصاب اقرار برای اثبات جرم زنای به عنف 4 بار می باشد. یعنی شخص زانی باید در دادگاه 4 بار باید اقرار کند تا این جرم به اثبات برسد.
شهادت: نصاب شهادت در کلیه جرائم، دو شاهد مرد است؛ مگر در زنا، لواط، تفحیذ و مساحقه که با 4 شهادت مرد اثبات می گردد. به عبارتی در زنای به عنف با شهادت 4 مرد یا 3 مرد و 2 زن ثابت می شود. بنابراین وجود 3 شاهد مرد برای اثبات جرم ضروری است. همچنین شاهد باید عمل زنا را حضورا دیده باشد. بنابراین شهادت با دیدن فیلم و عکس مورد قبول نیست. معمولا این روش ممکن نیست، چرا که تجاوز جنسی در بیشتر مواقع در خفا و دور از چشم سایرین انجام می شود.
علم قاضی: قاضی با توجه به محتویات پرونده، ادله و مدارک موجود می تواند به یقین برسد که جرم زنای به عنف تحقق یافته است.
در خصوص تعیین زمان تجاوز جنسی باید گفت که اگر شخص باکره باشد، تا 15 روز امکان تعیین دقیق تاریخ ازاله بکارت وجود دارد و تا 30 روز می توان به صورت تخمینی زمان واقعه را حدس زد و بیش از یک ماه امکان تعیین زمان ازاله بکارت ممکن نیست. همچنین تا 48 ساعت می توان شخص متجاوز را مشخص کرد، ولی اگر شخص باکره نباشد، تشخیص تجاوز جنسی کمی مشکل است
علاوه بر احراز شرایط لازم برای اثبات جرم زنای به عنف، متقاضی می بایست اسناد و مدارکی را نیز تهیه نموده و در هنگام شکایت آن را به مراجع ذی صلاح ارائه دهد.
مدارک لازم جهت اثبات جرم زنای به عنف بدین شرح است:
آثار تجاوز روی لباس و ملافه قربانی می تواند یکی از مهم ترین مدارک برای اثبات جرم زنای به عنف باشد، زیرا DNA متجاوز را مشخص می کند.
گزارش اولیه پلیس
گواهی پزشکی قانونی از طریق طی کردن مراحل دریافت گواهی از پزشکی قانونی
فیلم، عکس، sms یا پیامک، چت در فضای مجازی و غیره.
البته افراد باید توجه داشته باشند که همه این موارد جز امارات محسوب شده و باعث می شود که قاضی به یقین برسد که جرم محقق شده است. همچنین در برخی از دادگاه ها، ارائه گواهی پزشک قانونی را مستند کافی برای اثبات جرم زنای به عنف نمی دانند، اما آزمایش DNA از آن جایی که قابل انتساب به شخص معینی است، یک اماره قوی برای اثبات جرم تجاوز محسوب می گردد.
حال در این میان ممکن است که برخی افراد با نحوه اثبات جرم زنای به عنف که یکی از انواع زنا است؛ آشنایی نداشته و این سوال برای آن ها مطرح شود که چگونه تجاوز به عنف را ثابت کنیم؟
مراحل و نحوه اثبات این جرم، به طور کامل توضیح داده شده است که به شرح زیر می‌باشد:
شخص ابتدا باید شکایتی را تقدیم دادسرای عمومی و انقلاب کند.
سپس بازپرس شعبه، شاکیه را به پزشکی قانونی معرفی می کند.
با وصول نظریه پزشکی قانونی بازپرس پرونده را از آمار کسر و به دادگاه کیفری استان ارسال می کند.
همچنین اثبات این امر که تجاوز بدون رضایت بوده است، بر عهده زن می باشد، زیرا معمولا زنای به عنف مورد انکار شخص متجاوز قرار می گیرد.
سپس باید زن قرائن اطمینان آوری که موجب حصول علم متعارف در این خصوص باشد را ارائه بدهد. در این مورد شخص می تواند به وجود صدمات در ناحیه تناسلی خود استناد نماید و این یکی از دلایل بسیار موثر در اثبات جرم زنای به عنف می باشد؛ زیرا قضات در این گونه پرونده ها معمولا دستور معاینه بدنی را صادر می کنند. در واقع شخص بعد از تجاوز باید به پزشک قانونی مراجعه کند؛ زیرا این گواهی می تواند آثار مقاومت و به عنف بودن رابطه را نشان بدهد.
سپس فرد باید به مراجع انتظامی مراجعه کند و این امر اهمیت زیادی دارد؛ چرا که گزارش کشف جرمی که به پلیس اعلام می شود و از قرائن مهم محسوب می شود. پس از تهیه مدارک و قرائن مرتبط با پرونده، قاضی در خصوص تحقق این جرم، به یقین رسیده و حکم مقتضی را صادر می کند.
ممکن است که برخی از اشخاص که قربانی تجاوز هستند؛ مدارک کافی بر علیه شخص بزهکار نداشته باشند و در این صورت، این سوال برای آن ها مطرح شود که آیا بدون مدرک هم می توانند اقدام به شکایت کنند یا خیر. از همین رو، موضوع اثبات تجاوز به عنف بدون مدرک در این بخش مورد بررسی قرار می گیرد.
کسی که ادعای تجاوز می کند باید بتواند ادعای خود را برای دادگاه ثابت کرده و دلایل محکمه پسندی را ارائه دهد. در صورت عدم وجود دلایل کافی و بدون مدرک، اثبات جرم زنای عنف برای شخص کمی سخت می شود و به نظر شکایت بدون مدرک، نتیجه ای نخواهد داشت.
البته تجاوز به عنف اغلب با آثاری از ضرب و جرح و صدمات بدنی همراه است که در گزارش پزشکی قید می شود و از این طریق احتمال اثبات جرم تحت شرایطی وجود دارد. بنابراین به طور کلی باید گفت که اثبات تجاوز به عنف، بدون مدرک دشوار می باشد، مگر این که خود مرتکب اقرار به آن نماید یا شهودی عادل به دادگاه معرفی شود که ناظر بر ارتکاب جرم بوده باشند.
