هر دانشجویی در زمان اتمام تحصیل خود، باید یک سند تحقیقاتی که حاصل پژوهش‌های وی است تحت عنوان پایان‌نامه به دانشگاه ارائه دهد که کیفیت پایان‌نامه تأثیر بسیار زیادی بر رزومه دانشجو خواهد داشت.
نوشتن پایان‌نامه تنها پر کردن فصل‌بندی‌های مختلف بر اساس محتوای علمی رشته دانشجو نیست. بلکه هر دانشجو باید بتواند بر اساس فرمت و قالبی که توسط دانشگاه محل تحصیل وی تعیین شده است، پایان‌نامه‌اش را بنویسد و نکات ویرایشی لازم را در متن پایان‌نامه خود لحاظ کند.
اگر دانشجوی سال آخر تحصیلات تکمیلی هستید و نمی‌دانید چه نکاتی را باید در قالب‌بندی پایان‌نامه رعایت کنید، یا تمایل دارید با نحوه فرمت‌بندی پایان‌نامه در وب‌سایت ما آشنا شوید، این مطلب را تا انتها دنبال کنید.
فرمت‌بندی پایان‌نامه تنها به محتوای علمی آن مربوط نمی‌شود؛ بلکه هر دانشگاه دستورالعمل خاص و منحصربه‌فردی برای تنظیم پایان‌نامه به دانشجویان ارائه می‌دهد و از دانشجویان می‌خواهد متن پایان‌نامه را دقیقاً طبق آن آماده کنند.
درصورتی‌که پایان‌نامه مطابق با دستورالعمل‌های تعیین‌شده توسط دانشگاه نوشته شود، فرمت‌بندی انجام گرفته است. البته فرمت‌بندی پایان‌نامه دارای یک ساختار کلی است که در تمام پایان‌نامه‌ها مشترک است و تنها جزئیات آن در هر دانشگاه با دانشگاه دیگر متفاوت است.
اگر قالب‌بندی پایان‌نامه به‌درستی انجام نشود و یا در متن پایان‌نامه اشکالات علمی و نگارشی وجود داشته باشد، به‌احتمال‌زیاد توسط داوران رد خواهد شد یا بر نمره پایانی آن تأثیر منفی خواهد گذاشت.
ساختار پایان‌نامه از دو لحاظ فرمت‌بندی محتوایی و ساختاری بررسی می‌شود. در فرمت‌بندی محتوایی، خود نویسنده و دانشجو تا جایی که می‌تواند، ویرایش‌های لازم را در پایان‌نامه انجام می‌دهد و آن را از منظر مختلف تصحیح می‌کند.
در این فرمت‌بندی، دانشجو ساختار کلی پایان‌نامه که شامل عنوان، تقدیم، تأییدیه هیأت داوران، اظهارنامه دانشجو، تقدیر و تشکر، چکیده، فهرست مطالب، فهرست جداول و شکل‌ها، چکیده، متن پایان‌نامه از فصل اول تا آخر، پیوست‌ها، لیست مقالات ارائه‌شده از پایان‌نامه، منابع، چکیده پایان‌نامه به انگلیسی و... را رعایت می‌کند.
اما اگر دانشجو به‌اندازه کافی با نکات ویرایش فنی، ادبی و محتوایی آشنایی نداشته باشد، متن پایان‌نامه وی نیز پر از اشتباهات نگارشی و ویرایشی خواهد بود. برای جلوگیری از بروز اشتباه، لازم است فرمت‌بندی ساختاری روی پایان‌نامه انجام شود. این کار باید توسط متخصصین و کارشناسان ویرایش پایان‌نامه انجام شود که مهارت و تبحر خاصی در این زمینه دارند.
در این مرحله حاشیه گذاری صفحات، فاصله‌گذاری کلمات، فاصله بین خطوط، فصل‌بندی، بخش‌بندی، صفحه‌بندی، تنظیم فونت و قلم، اتوماتیک کردن فهرست جدول‌ها و اشکال، شماره‌گذاری صفحات، ایجاد فهرست خودکار، زیرنویس‌ها، فرمول‌ها و روابط ریاضی و... بررسی می‌شود تا دقیقاً مانند فرمت خواسته‌شده توسط دانشگاه موردنظر و بدون هیچ‌گونه اشتباهی انجام شود. شما می‌توانید برای فرمت‌بندی ساختاری پایان‌نامه سفارش خود را در وب‌سایت شبکه مترجمین اشراق ثبت کنید.
تا این قسمت با فرمت‌بندی کلی پایان‌نامه آشنا شدیم. حال مراحل قالب‌بندی پایان‌نامه و ساختار پایان‌نامه را بررسی میکنیم:
هر پایان‌نامه صرف‌نظر از اینکه برای چه دانشگاهی نوشته می‌شود، دارای صفحات اولیه است. در این صفحات به ترتیب مشخصی هر دانشجو باید موارد خاصی را رعایت کند. این موارد شامل جلد، بسم الله الرحمن الرحیم، صفحه عنوان، صورت‌جلسه دفاع از پایان‌نامه، تعهدنامه، متن تقدیم، تشکر و قدردانی، چکیده و فهرست‌های پایان‌نامه است.
در بین قسمت‌های ذکرشده در صفحات اولیه، دو قسمت مهم چکیده و فهرست‌ها هستند. در قسمت چکیده باید خلاصه فشرده‌ای از مطالب پایان‌نامه گنجانده شود. در این قسمت شما باید به‌طور خلاصه هدفتان از انجام تحقیق، فرضیه‌هایی که دنبال کرده‌اید، نتایج به‌دست‌آمده و.. را بازگو کنید.
بعد از مطالعه چکیده، مخاطبین باید به‌طورکلی بااینکه چرا این تحقیق را انجام داده‌اید، چگونه آن را انجام داده‌اید و نتیجه تحقیق چه بوده است، آشنا شوند. در چکیده نباید افکار و احساسات شخصی و قضاوت خود را بنویسید. همچنین باید از فعل‌های گذشته در متن خود استفاده کنید. سعی کنید هرگونه عبارت اضافی و زائد را از چکیده حذف کنید.
فهرست بندی باید برای مطالب و فصل‌های پایان‌نامه، جداول، اشکال، نمودارها و.. انجام شود. با توجه به اینکه فهرست بندی به‌صورت دستی کار بسیار مشکلی است، می‌توان با روش خاصی آن را به‌صورت اتوماتیک انجام داد.
باوجوداینکه ساختار پایان‌نامه در هر دانشگاه در جزئیات متفاوت و منحصربه‌فرد است، اما معمولاً همه دانشگاه‌ها در فرمت خود 5 فصل را برای متن پایان‌نامه در نظر می‌گیرند که شامل فصل اول← مقدمه، فصل دوم← پیشینه پژوهش، فصل سوم← مواد روش‌ها، فصل چهارم← یافته‌ها و یا تجزیه‌وتحلیل آماری و فصل پنجم مربوط به بحث و نتیجه‌گیری است.
در این قسمت بیان مسئله و ضرورت انجام پژوهش را توضیح می‌دهید. مخاطب بعد از خواندن فصل اول در ساختار پایان‌نامه شما باید به‌خوبی فرضیه، اهداف و سؤالات تحقیق را متوجه شود. در برخی از دانشگاه‌ها فصل اول و دوم باهم ادغام می‌شوند و دانشجو در فصل اول، هم به بیان مسئله می‌پردازد و هم پیشینه پژوهش را شرح می‌دهد.
فصل دوم مربوط به پیشینه پژوهش است. در این فصل شما باید پژوهش‌ها و دیدگاه‌های قبلی در رابطه با موضوع خودتان را بیان کنید و شکاف‌ها، کم‌وکاستی‌ها و یا نقاط قوت آن‌ها را بیان کنید. در این فصل شما باید بتوانید به‌طور خلاصه، وضع کنونی موضوعتان در ادبیات مختلف را به‌خوبی تشریح کنید.
فصل سوم مربوط به روش انجام پژوهش است. بعدازاینکه نقاط ضعف و قوت روش‌های گذشته را بررسی کردید، نوبت این است که بگویید خودتان از چه روشی استفاده کرده‌اید و چه نوآوری در روش خود برای تغییر وضع کنونی ایجاد می‌کنید. در این قسمت، طرح پژوهش، نمونه‌ها، روش‌ها، مقیاس‌ها و جداول زمانی را بیان کنید.
در فصل چهارم شما یافته‌های پژوهش خود را بیان می‌کنید. اگر از تجزیه‌وتحلیل‌های آماری استفاده کرده‌اید، در این قسمت، نمودارها و جداول مربوط به آن را می‌آورید و نتیجه فرضیه‌ها و اهدافی که از اول در موردشان صحبت کرده‌اید را با نمودارها، جدول‌ها و ... نشان می‌دهید.
فصل پنجم مهم‌ترین بخش کار شماست که باید نتیجه به‌دست‌آمده از تحقیق خود را تفسیر کنید. همچنین محدودیت‌هایی که در انجام پژوهش با آن روبه‌رو شده‌اید و در نتیجه به‌دست‌آمده تأثیرگذار بوده است را بیان کنید. سپس پیشنهاد‌ها خود برای تحقیق‌های بعدی را ارائه دهید.
نحوه نوشتن منابع از مواردی است که معمولاً در هر دانشگاه با دانشگاه دیگر متفاوت است. برای نوشتن منابع پایان‌نامه بهتر است از نرم‌افزارهای مخصوص نوشتن منابع پایان‌نامه استفاده کنید تا احتمال خطا کمتر شود و مجبور نباشید مدت زیادی را صرف نوشتن منابع کنید.
در پیوست‌ها باید توضیحات اضافی و مواردی که روی متن پایان‌نامه تأثیر گذاشته‌اند را بیان کنید. برخی از پایان‌نامه‌ها فاقد این قسمت هستند.
در صفحات پایانی چکیده را به انگلیسی ترجمه می‌کنید و در متن پایان‌نامه خود قرار می‌دهید.
تا جایی که امکان دارد، متن پایان‌نامه را روان و سلیس بنویسید و از معادل‌های فارسی به‌جای واژه‌های بیگانه استفاده کنید. مثلاً می‌توانید به‌جای کلمه میکروپروسسور از کلمه ریزپردازنده استفاده کنید یا به‌جای نوشتن کلمه کامپیوتر، کلمه رایانه را به کار ببرید.
در اشکال و جداول نیز تا جایی که ممکن است از کلمات لاتین استفاده نکنید. اگر یک اصطلاح علمی را به کار می‌برید، آن را به فارسی ترجمه و در پاورقی، عبارت لاتین را ذکر کنید.
شماره‌گذاری صفحات پایان‌نامه تا قبل از فصل اول با حروف الفبا انجام می‌شود و بعد از فصل اول، با اعداد نشان داده خواهد شد.
در نوشتن متن پایان‌نامه باید عناوین و سرفصل‌ها را با فونت درشت‌تری نسبت به متن اصلی بنویسید و هر عنوان را نیز شماره‌گذاری کنید.
جملات پایان‌نامه را به‌صورت رسمی و مجهول بنویسید.
اندازه صفحه را متناسب با کاغذ A4 در نظر بگیرید.
نوشتن پایان‌نامه و فرمت‌بندی آن کاری زمان‌بر و دشوار است. حتی اگر شما تخصص زیادی در ویرایش و قالب‌بندی پایان‌نامه داشته باشید، بازهم ممکن است نتوانید همه اشتباهات موجود در پایان‌نامه را ویرایش و تصحیح کنید. اگر شخص دومی پایان‌نامه شما را ویرایش و تنظیم کند، درصد خطا به مقدار قابل‌توجهی کاهش خواهد یافت.
شما می‌توانید فرمت‌بندی پایان‌نامه‌های خود را به متخصصین و ویراستاران وب‌سایت شبکه مترجمین اشراق بسپارید که تجربه زیادی در امور نگارش و فرمت‌بندی پایان‌نامه‌های دانشگاهی دارند. ما در وب‌سایتمان نه‌تنها فرمت‌بندی پایان‌نامه‌های شما را انجام می‌دهیم، بلکه آن را ازلحاظ نکات ویرایشی، ادبی، فنی و... نیز بررسی میکنیم.
برای اطمینان خاطر شما محرمانه بودن اطلاعات موجود در پایان‌نامه شما را ضمانت میکنیم و شما را در روال و جریان کار قرار می‌دهیم تا در جریان روند پیشرفت کار قرار بگیرید.
