هنر ورشو سازی چیست؟

فلزات در انواع و اقسام گوناگونی وجود دارند که هریک با توجه به کارآیی منحصر به فرد خود مورد استفاده قرار می گیرند. البته برخی خالص و برخی ترکیب دو یا چند نوع فلز با هم هستند. از جمله این فلزات می توان طلا، نقره، مس، برنج و ... را نام برد. همانطور که گفته شد برخی از فلزات ترکیبی هستند و ورشو یکی از آنها است که از ترکیب فلزاتی از جمله مس، روی و نیکل به دست می آید. به خاطر نوع ترکیباتی که دارد گاهی در دسته فلزات برنج نیز خوانده می شود. از خواص آن ضد زنگ بودن، مقاومت بالا، سفید و براق بودنش است و به خوبی پس از ذوب شدن شکل می گیرد. به همین خاطر در صنایع کاربرد بسیاری دارد. ورشو یک آلیاژ فلز از فلز ورشو است. در واقع ورشو درست کردن زیورآلات و یا ظروف از فلز آلیاژ ورشو است که ترکیبی از 20 درصد نیکل، 35 درصد روی و 45درصد مس است. ورشو را به نام "نقره نیکلی" نیز می شناسند، اما بر خلاف این نام، فلز نقره در ترکیبات آن استفاده نمی شود جز زمانی که جسم تولید شده نیاز به آبکاری نقره داشته باشد. این هنر از کشور لهستان وارد ایران شد و نام ورشو به دلیل شهر ورشو مرکز کشور لهستان بر روی این فلز ماندگار شده است.

تاریخچه هنر ورشو سازی

هنر ورشو سازی از کشور لهستان وارد ایران شد و در واقع هنر ورشوسازی از کشور لهستان به ایران وارد شده و نام ورشو به دلیل شهر ورشو مرکز کشور لهستان بر روی این فلز ماندگار شده است. قدمت ورشوسازی در ایران به زمان صفویان برمی گردد. اما هنر ورشو سازی در اواخر زمان قاجار و زمان پهلوی بسیار رونق گرفت و در شهرهای بروجرد و دزفول در ایران بسیار رونق داشتند. بعد از اینکه هنر ورشوسازی وارد ایران شد هنرمندان دزفولی و بروجردی این با آلیاژ ورشو را نرم کردند و شکل دادند و به دست قلمکاران سپردند و آثار بسیار زیبایی از ورشو خلق شد. یکی دیگر از این هنرمندان ورشوچی برجسته که پدرش از ورشوسازان روسیه بوده و به دلیل رونق ورشو در ایران به اردبیل نقل مکان کرده و حتی نام ورشوچی را برگزیده. فرزند او به عنوان آخرین هنرمند ورشوساز اردبیل چندسال پیش درگذشت. صنعت ورشو سازی در اواخر دوران قاجار و اوایل دوران پهلوی در ایران به ویژه شهرهای دزفول و بروجرد به اوج خود رسید.

ورشو سازی به عنوان یک هنر

ورشو نوعی فلز است و هنر استفاده از فلز برای ساخت ظروف و اشیا سابقه ای چند هزار ساله دارد. طبق تعریفی که در مقاله ” قلمزنی” داشتیم “هر اثر هنری ای که از سنگ های معدنی زمین که شامل برنز، طلا، نقره، مس، قلع، آهن و … به دست می آید به عنوان هنر فلزی شناخته می شود.” البته بعد ها انسان پی برد که می تواند فلز را ذوب کند و با کمک آن آلیاژ های گوناگون بسازد، مثلا مفرغ که آلیاژ مس و قلع است و یا فولاد که آلیاژ آهن و کربن می باشد یا همین ورشو که آلیاژ مس، نیکل و روی است. هنرمندانی که در این هنر – صنعت فعالیت دارند، کارهایشان مزین به قلمزنی است. پس صرفا از ورشو برای ساخت ظروف کاربردی استفاده نمی شده است و زمانی که هنر قلمزنی در آن دخیل شد این صنعت شکلی هنری به خود گرفت.

محصولات ورشو

ورشو در واقع یک آلیاژ بسیار محم و براق است. محصولاتی که از ورشو درست می شوند دو دسته هستند یا کاربردی هستند و یا یک اثر هنری هستند. برای کارهای هنری روی ورشو قلم زنی انجام می شود. و از ورشو محصولات زیر تولید می شود:

• سینی
• قنددان
• دوات
• کاسه
• قابلمه
• آفتابه
• گلاب پاش
• چایدان سماور

ورشو یک فلز بسیار محکم و سخت است و قلم زنی روی آن کاری بسیار دشوار است.

نگهداری ظروف ورشو

ظرف های ورشو عمر بسیار طولانی ای دارند و اگر به آن ها رسیدگی کنید و درست از آن ها مواظبت کنید زیباتر هم می مانند. ظروف ورشو را می توانید با خاکستر، لیمو و نمک و نارنج جلا دهید. ظروف ورشو بسیار براق هستند و انقدر زیبا هستند که در زیبایی و جلا با ظرف های نقره رقابت می کنند.

هنر نقاشی روی سفال