حقایقی جالب در مورد بینی!
بینی ما در کنار چشمها و دهان‌مان، نقاطی از صورت‌مان هستند که از راههای زیادی هویت ما را نیز نشان می‌دهند. بینی از جلو و از پهلو به میزان زیادی قابل رویت است و در خیلی از موارد می‌توانیم از روی اندازه و فرم بینی، قومیت را مشخص کنیم. عملکردهای مهم و حیاتی اعضای صورت کاملا مشخص‌اند اما وقتی پای بینی به میان می‌آید، چیزهایی فراتر از آنچه به چشم می‌رسد وجود دارند که جالب است بدانید.
بینی شما، کانال اصلی تنفس‌تان است
بینی و دهان به عنوان راههایی برای ورود هوا به ریه‌ها و خروج هوا از آن عمل میکنند. در تنفس نرمال، بینی اصلی‌ترین راه تنفس است. حتی در ورزش‌های تند و شدید که تنفس دهانی انجام می‌شود، باز هم مقداری هوا از بینی عبور می‌کند. علی رغم این حقیقت که دهان، کانال بزرگ‌تری است اما وقتی بینی‌مان می‌گیرد یا مسدود می‌شود بسیار احساس ناراحتی می‌کنیم.
تنفس از راه بینی در نوزادان اهمیت زیادی دارد چون تقریبا تمام مدت باید از راه بینی نفس بکشند.
این ویژگی منحصربفرد به وضعیت قرار گرفتن حلق‌شان مربوط می‌شود که به آنها اجازه می‌دهد همزمان بدون اینکه خفه شوند، هم نفس بکشند و هم شیر بخورند. این اتفاقی است که برای بچه‌های بزرگ‌تر یا بزرگسالان روی نمی‌دهد و آنها مجبورند تنفس را متوقف کنند تا ببلعند.
بینی نقش مهم دیگری نیز در تنفس دارد. یک مکانیسم عصبی رفلکسی وجود دارد که بینی را به ریه‌ها مرتبط می‌کند و به آن رفلکس بینی ریوی می‌گویند. با باز شدن بینی، ریه‌ها نیز باز می‌شوند و با بسته شدن بینی، ریه‌ها نیز جمع می‌شوند. درک این مکانیسم زمانی که به سختی نفس می کشیم یا وقتی که در اثر ورزش، تنفس بسیار تند می‌شود اهمیت زیادی پیدا می‌کند. دلیل اینکه بعضی از ورزشکاران تراز اول حین ورزش از استریپ بینی برای باز نگه داشتن آن استفاده میکنند.
بینی شما هوایی را که تنفس می‌کنید مرطوب می‌کند
بینی، هوایی که تنفس می‌کنیم را پردازش می‌کند تا آن را برای ورود به حلق و ریه‌ها آماده کند، چون بینی و حلق تحمل هوای خشک را ندارند. وقتی هوای گرفته شده از بینی عبور می‌کند، مرطوب و نمدار شده است و ساختار چند لایه‌ای پیچیده‌ای به نام توربینیت‌های داخل بینی این کار را انجام می‌دهند.
حالا دیگر می‌دانید چرا وقتی برای مدتی طولانی با دهان نفس می‌کشید، در حلق‌تان احساس خشکی می‌کنید. چون هوایی که گرفته‌اید در بینی مرطوب نشده است.
بینی شما هوایی که تنفس می‌کنید را تمیز می‌کند
هوایی که تنفس می‌کنیم همه چیز دارد! از اکسیژن و نیتروژن گرفته تا گرد و غبار و آلاینده‌ها و آلرژن‌ها و دود و باکتریهای و ویروس‌ها و حشرات ریز و کلی چیزهای دیگر! بینی کمک می‌کند هوایی که فرو می‌بریم تمیز شود. روی سطح بافت بینی، مخصوصا در توربینیت‌ها، سلول‌هایی با اندامک‌های زیر و مو مانند به نام سیلیا وجود دارند که خیلی از ذرات بد را گیر می‌اندازند و روی موکوس می‌نشانند و تدریجا وارد حلق میکنند تا از آنجا بلعیده شوند. معده‌ی ما خیلی بهتر از ریه‌های‌مان می‌تواند این ذرات بد را تحمل کند.
بینی شما دمای هوایی که تنفس می‌کنید را تنظیم می‌کند
ریه‌ها و حلق ما همانطور که هوای خشک و آلوده را دوست ندارند، هوای خیلی گرم یا خیلی سرد را نیز دوست ندارند. عبور هوا از بینی اجازه می‌دهد دمای این هوا نزدیک به دمای بدن شود و بافت‌ها خیلی بهتر بتوانند تحملش کنند. گرم کردن هوای سرد، خیلی معمول‌تر از سرد کردن هوای گرم است زیرا انسان بیشتر وقت‌ها در محیط‌هایی با دمای پایین‌تر از دما بدن قرار دارد تا برعکس. یکی از آشکارترین نمودهای گرم و مرطوب کردن هوا توسط بینی، آبریزش بینی است که در هوای سرد دچارش می‌شویم و نتیجه‌ی تقطیر رطوبت در بینی در مواجهه با هوای سرد است.
بینی شما از شما محافظت می‌کند
در بالای بینی تعداد زیادی سلول عصبی وجود دارد که بو را شناسایی میکنند. برای اینکه بو بکشیم، هوایی که تنفس می‌کنیم باید آنقدر در بینی بالا کشیده شود که با این عصب‌ها تماس پیدا کند. وقتی سرما می‌خوریم یا آلرژی داریم، به سختی می‌توانیم هوا را به این گیرنده‌ها برسانیم، بنابراین توانایی بویایی‌مان افت می‌کند.
بو، نقش مهی در چشایی دارد. ما چهار مزه‌ی اصلی داریم: تلخ، ترش، شیرین و شور. تمام تشخیص‌هایی که ما در مورد مزه‌ها می‌دهیم در واقع با بو مرتبط اند، بنابراین وقتی توانایی‌مان در بو کشیدن ضعیف می‌شود، مزه‌ی غذاها را نیز به خوبی احساس نمی‌کنیم.
حس کردن بو فقط جنبه‌ی لذت بردن ندارد؛ بلکه به امنیت ما نیز کمک می‌کند. ما برای شناسایی دود، غذای در حال سوختن و برخی از گازهای سمی نیز به حس بویایی‌مان نیاز داریم. افرادی که حس بویایی خود را از دست می‌دهند به آلارم‌ها و هشدارهایی برای گازهای و بوهای خطرناک نیاز دارند و باید مراقب آنچه می‌خورند باشند.
بینی شما صدای‌تان را خوش آوا می‌کند
چیزی که وقتی دیگران صحبت میکنند و می‌خوانند می‌شنویم تا حدود زیادی به ساختار تولید رزونانس در بینی و حلق‌شان مرتبط است. صدا در حنجره تولید می‌شود اما این صدا واقعا زنگ‌دار است. رسایی و آوای خوش ِ صدا توسط چگونگی پردازش آن در بالای حنجره تعیین می‌شود که در بینی و حلق روی می‌دهد. این همان اصلی است که یک پیانوی زمینی را از یک پیانوی اسباب بازی متمایز می‌کند. صدای تودماغی که هنگام سرماخوردگی یا آلرژی پیدا می‌کنیم به دلیل از دست دادن همین رزونانس در بینی است زیرا هوا نمی‌تواند از بینی عبور کند.
نمی‌توانیم وقتی از بینی صحبت می‌کنیم پای سینوس‌ها را وسط نکشیم! سینوس‌ها نقش‌های مهم و مثبت زیادی دارند. سینوس‌ها حفره‌هایی پُر از هوا در استخوان جمجمه و صورت هستند که سر را سبُک‌تر کرده و مانند کیسه‌ی هوا برای محافظت از مغز و چشمها در برابر آسیب عمل میکنند.
سینوس‌ها در رزونانس صدای ما نقش دارند و به کنترل مقدار نیتریک اکسید در بدن و ریه‌ها نیز کمک میکنند. البته پرداختن به اهمیت بالقوه‌ی نیتریک اکسید نیاز به یک مقاله‌ی مفصل دارد اما در این حد بدانید که نقش مثبتی در تنفس و عملکرد ایمنی ایفا می‌کند.
بینی شما کمک‌تان می‌کند جفت خود را پیدا کنید
چگونگی ارتباط عملکردهای بدن ما با فعالیت‌های جنسی و تولید مثل‌مان شگفت انگیزند. بینی از طریق سیستم بویایی نقش مهمی در ادراک‌های جنسی ما دارد. وقتی به در نزدیکی افراد هستیم، حس بویایی کمک بزرگی در شناسایی افراد به ما می‌کند. بوی خاص عطر و اودکلن افراد یا رایحه‌ی شامپو یا صابونی که استفاده کرده‌اند می‌تواند در تحریک جنسی واقعا موثر باشد. بوی عرق بدن انسان، تاثیر مستقیم بر گیرنده‌های جنسی در مغز دارد و از دست دادن حس بویایی موجب کاهش تمایل جنسی بشود.
یک موضوع جالب و بسیار بحث برانگیز دیگر، تاثیر فرومون‌هاست که در تولید مثل حیوانات و ادراک جنسی و تحریک جنسی انسان نقش بسیار مهمی دارد. وجود اندام کمکی کوچکی در بینی به نام اندام ژاکوبسون نیز بسیار شگفت انگیز است. این عضو غضروفی به سیستم بویایی مرتبط است و برخی آن را حس ششم می‌دانند. اندام ژاکوبسون در بخش پائینی دیوارهٔ میانی حفره‌ی بینی یا در سقف دهان قرار گرفته‌است و تقریبا در تمام جانوران از جمله دوزیستان قرار دارد.
در خیلی از حیوانات مانند سگ‌ها و جوندگان، اندام ژاکوبسون مهم است اما در انسان، این عضو تا حدود زیادی بدون کاربرد است، یعنی عملکردی ندارد یا مانند باقیمانده‌ای از دوران کهن عمل می‌کند مانند دُم. اما برخی از دانشمندان عقیده دارند اندام ژاکوبسون هنوز هم در فرومون و سایر ارتباط‌های شیمیایی نقش دارد.
بیشتر ما توجهی به بینی خود نداریم مگر اینکه ما را به دردسر بیندازد، اما بدون تردید یکی از همه فن حریف‌ترین و پیچیده‌ترین اندامها در بدن انسان است.
