در قانون، انواع ابلاغ، مورد پیش بینی قرار گرفته که یکی از انواع آن، ابلاغ واقعی است که قواعد و شیوه ارسال مخصوص به خود را دارد و یکی از بهترین شیوه های اطلاع از مفاد فرایند دادرسی و تشریفات آن، برای اصحاب دعوا می باشد و از آنجا که آثار حقوقی مخصوص به خود را دارد، ضروری است اصحاب دعوا، با این ابلاغ و قواعد آن، آشنا باشند. از این رو، در مقاله حاضر، قصد داریم، بگوییم که ابلاغ واقعی به چه معناست و چه مواردی دارد، تفاوت آن، با ابلاغ قانونی چیست و آیا ابلاغ الکترونیکی واقعی است یا قانونی؛ سپس، در خصوص مفهوم ابلاغ شونده و نحوه ابلاغ واقعی در سامانه ثنا توضیح دهیم.
ابلاغ یکی از مهم ترین ارکان دادرسی عادلانه به حساب می آید زیرا اجرا نشدن درست و صحیح تشریفات ابلاغ موجب تضییع حقوق افراد در دادرسی می شود. تا ابلاغ صحیحی در کار نباشد و دو طرف دعوا، از زمان و مکان دادرسی اطلاع نداشته باشند جلسه دادرسی هم تشکیل نخواهد شد. بنابراین میتوان اجرای عدالت و احقاق حق در دادگاه ها را موکول به اجرای صحیح و درست ابلاغ دادخواست و ضمائم به دو طرف دعوی دانست. در ادامه به شرح انواع ابلاغ ها اعم از ابلاغ قانونی ، واقعی و… می پردازیم. ابلاغ اوراق قضایی مختص به مرحله معینی از دادرسی نیست و در واقع ابلاغ، فقط پل ارتباطی دادگاه با اشخاص در تمام مراحل دادرسی شامل بدوی، تجدیدنظر یا فرجام خواهی است. ابلاغ اوراق دعوا، جزو مهم ترین مباحث در یک دادرسی عادلانه به شمار می رود به حدی که ممکن است حق مسلم افراد را به طور کلی و برای همیشه ساقط کند. به همین دلیل، به جز برخی استثنائات در قوانین جدیدالتصویب، ابلاغ در قوانین موضوعه صرفاً به صورت کتبی پیش بینی شده است.
در گذشته که سیستم الکترونیک برای این اقدام وجود نداشت، مأمور ابلاغ این کار را انجام می‌داد. یعنی یک نسخه از ورقه قضایی را به محکوم علیه تسلیم می‌کرد. سپس رسیدی از او می‌گرفت. این ابلاغ واقعی شناخته می‌شد. یعنی مخاطبی که مدنظر دادگاه بوده، خودش به طور مستقیم اوراق قضایی را دریافت کرده است. موضوعی که در مورد این شیوه ضرورت داشت، تسلیم یک نسخه از ورقه قضایی به شخص مورد نظر و دریافت رسیدی با امضای مخاطب در ورقه دیگر بود. در این شیوه مأمور باید ظرف دو روز آن ورقه را به فرد مورد نظر می‌رساند. این شیوه با موانعی روبرو بود که باعث بروز مشکلاتی برای مأمور و مخاطب می‌شد. بعضی مواقع آدرس فرد تغییر کرده بود یا دسترسی به مخاطب ظرف 2 روز امکان پذیر نبود. این موضوع مشکلاتی را برای آن شخص به وجود می‌آورد. ثبت ابلاغیه در سامانه ثنا این مشکلات را از بین برد و سبب افزایش سرعت در فرآیند ابلاغ شد.
در توضیح اینکه ابلاغ واقعی به چه معناست و چه مواردی دارد باید گفت، قانون آیین دادرسی مدنی، به تفصیل در مواد 67 الی 83 به ابلاغیه و احکام مربوط به آن پرداخته است و مستفاد از مواد قانون فوق الذکر، انواع ابلاغ را می توان شامل ابلاغ واقعی و ابلاغ قانونی دانست.
ابلاغ واقعی و یا ابلاغ قانونی در این مواد، به صراحت تعریف نشده اند اما، از مصادیق مذکور در مواد این قانون، می توان موارد ابلاغ واقعی و قانونی را از یکدیگر تفکیک نمود که در این قسمت از مقاله، قصد داریم به ابلاغ واقعی و موارد آن بپردازیم.
در این رابطه، ماده 68 آیین دادرسی مدنی در خصوص ابلاغ واقعی چنین مقرر نموده است:« مامور ابلاغ، مکلف است حداکثر ظرف دو روز، اوراق را به شخص خوانده تسلیم کند و در برگ دیگر اخطاریه، رسید بگیرد.» بنابراین، چنانچه ابلاغ، توسط مامور ابلاغ، در محل تعیین شده در برگه ابلاغیه، به شخص تحویل گردد، ابلاغ واقعی محقق شده است. موارد ابلاغ واقعی عبارتند از:
در مورد اشخاص حقیقی (هر یک از افراد عادی جامعه یک شخص حقیقی محسوب می شوند)، در صورتی که ابلاغ، توسط مامور ابلاغ، در محل مندرج در ابلاغیه، به خود آن شخص تحویل شود، به آن، ابلاغ واقعی می گویند؛
در مورد اشخاص حقوقی حقوق عمومی ( موسسات و سازمان ها و ادارات دولتی هستند )، در صورتی که ابلاغ، توسط مامور ابلاغ، به رییس دفتر یا قائم مقام او تحویل داده شود، به آن، ابلاغ واقعی می گویند؛
در مورد اشخاص حقوقی حقوق خصوصی ( همچون شرکت ها )، در صورتی که ابلاغ، به مدیر یا قائم مقام او یا دارنده حق امضا، توسط مامور ابلاغ، تحویل شود، به آن، ابلاغ واقعی می گویند.
به نظر می رسد که ابلاغ از نوع واقعی آن، بهترین نوع ابلاغ باشد؛ چرا که باعث اجرای بهتر عدالت در فرایند دادرسی شده و طرفین را از جزییات مربوط به دادرسی آگاه می سازد؛ اما چنانچه در برخی شرایط و موارد، ابلاغ واقعی امکان پذیر نباشد، ابلاغ قانونی صورت خواهد گرفت.
در تیتر قبلی مقاله، توضیح دادیم که ابلاغ واقعی به چه معناست و چه مواردی دارد. در این بخش، قصد داریم تفاوت ابلاغ واقعی و قانونی را توضیح دهیم اما، پیش از توضیح این تفاوت، باید ابلاغ قانونی را از منظر قانون، تعریف کنیم. مستفاد از مواد قانونی، در قانون آیین دادرسی مدنی، ابلاغ قانونی، همه موارد ابلاغ، غیر از ابلاغ واقعی (ابلاغ به خود شخص حقیقی و ابلاغ به نماینده تصریح شده در قانون برای اشخاص حقوقی) است. از مصادیق ابلاغ قانونی، می توان به ابلاغ به بستگان و خادمان و ...، الصاق ابلاغ در محل یا ابلاغ از طریق نشر آگهی، همچنین، ابلاغ به آخرین محل ثبت شده در مرجع ثبت شرکت ها (مستفاد از ماده 76 قانون آیین دادرسی مدنی) اشاره کرد. بنابراین، تفاوت ابلاغ واقعی و قانونی به شرح زیر است: ابلاغ واقعی، توسط مامور ابلاغ، به خود شخص حقیقی یا مدیر یا قائم مقام او یا دارنده حق امضا شخص حقوقی حقوقی خصوصی و رییس دفتر یا قائم مقام او در شخص حقوقی حقوق عمومی تحویل می گردد اما ابلاغ قانونی، به بستگان و خویشان و خادمان دارای قدرت تشخیص اهمیت برگه ابلاغ داده شده یا در محل، الصاق گردیده یا به آخرین محل ثبت شده در مرجع ثبت شرکت ها (مستفاد از ماده 76 قانون آیین دادرسی مدنی) ارسال و یا آگهی خواهد شد.
با الکترونیکی شدن امور و راه اندازی سامانه ثنا، این پرسش مطرح می گردد که ابلاغ الکترونیکی واقعی است یا قانونی؟ لذا در این بخش از مقاله، قصد داریم به بررسی پرسش فوق الذکر پرداخته و به آن، پاسخ دهیم. برای این امر، باید به آیین نامه نحوه استفاده از سامانه های رایانه ای یا مخابراتی، مراجعه کرد. ماده 13 آیین نامه نحوه استفاده از سامانه های رایانه ای یا مخابراتی، مقرر می دارد: "وصول الکترونیکی اوراق قضایی، به حساب کاربری مخاطب در سامانه ابلاغ، ابلاغ محسوب می شود. رویت اوراق قضایی در سامانه ابلاغ، با ثبت زمان و سایر جزییات، ذخیره می شود و کلیه آثار ابلاغ واقعی بر آن مترتب می گردد. ورود به سامانه ابلاغ از طریق حساب کاربری و رویت اوراق از این طریق، به منزله رسید است." بر اساس ماده فوق، در پاسخ به این پرسش که ابلاغ الکترونیکی واقعی است یا قانونی؟ باید گفت، مستفاد از ماده 13 آیین نامه نحوه استفاده از سامانه های رایانه ای یا مخابراتی، ابلاغ ارسالی از طریق سامانه ثنا، ابلاغ قانونی بوده و در صورت رویت آن، ابلاغ واقعی محسوب شده و آثار ابلاغ واقعی را خواهد داشت.
یکی از عبارات درج شده در ابلاغیه ها، ابلاغ شونده و ابلاغ کننده است و پرسشی که مطرح می گردد این است که مقصود از ابلاغ شونده در ابلاغ واقعی یعنی چه؟ لذا، در این بخش از مقاله، قصد داریم درباره این پرسش، صحبت کرده و به آن پاسخ دهیم. مقصود از ابلاغ شونده در ابلاغ واقعی، مخاطب ابلاغیه یا همان کسی است که ابلاغیه، توسط مامور ابلاغ، باید به وی تحویل گردد و موظف است مفاد ابلاغیه را به اجرا بگذارد. شایان ذکر است که نام ابلاغ شونده، در برگه ابلاغیه، نوشته شده است.
پس از توضیح در این باره که ابلاغ واقعی به چه معناست و چه مواردی دارد و ذکر این نکته که ابلاغ الکترونیکی، در صورت رویت، ابلاغ واقعی محسوب می شود، در این بخش از مقاله، قصد داریم درباره نحوه ابلاغ واقعی در سامانه ثنا توضیح دهیم. نحوه ابلاغ واقعی در سامانه ثنا، بدین صورت است که نهادی ذی صلاح، از طریق سامانه مخصوص، ابلاغیه هر شخص را به حساب کاربری سامانه ثنای ابلاغ شونده، اعم از خواهان، خوانده، شاکی و یا مشتکی عنه، ارسال می نماید و یک پیامک دریافت ابلاغیه الکترونیکی از سامانه ثنا نیز جهت مطلع شدن ابلاغ شونده از داشتن ابلاغیه جدید در حساب کاربری اش، به شماره تماسی که در هنگام ثبت نام، در سامانه ثنا، ارائه شده، ارسال می نماید.
مخاطب ابلاغیه، می تواند با داشتن نام کاربری و رمز عبور، وارد سامانه ابلاغیه گردد و در بخش ابلاغیه های جدید، ابلاغ دریافتی خود را مشاهده کرده و به مفاد آن، عمل نماید.
بنابراین ابلاغ واقعی، نوعی ابلاغ می باشد که به موجب آن، اوراق قضایی، توسط مامور ابلاغ یا از طریق سامانه ثنا، تحویل شخص ذینفع شده و به اطلاع او می رسد و مقصود از ابلاغ شونده، شاکی، مشتکی عنه، خوانده و خواهان یا هر ذینفع در دعوا بوده که ابلاغیه، خطاب به او، صادر شده است. امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب مرتبط دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .
