جرائم سرقت علمی و راههای رفع اتهام سرقت علمی

پارافریز چیست؟

همه متون علمی که قرار است توسط یک منبع علمی رسمی انتشار یابند قبل از ثبت رسمی باید پارافریز شوند و همه تشابهات موجود در متن آن برطرف گردد. وجود تشابهات علمی نشانه ضعف علمی نویسنده می باشد و در جامعه علمی وجود هر گونه مشابهت علمی غیر اخلاقی است و مجازاتی در پی دارد. بررسی مشابهت های موجود در متن امروزه یکی از دغدغه های بزرگ نویسندگان محسوب می شود به خصوص دانشجویانی که در آستانه ارائه پایان نامه می باشند بیشتر دچار دغدغه و استرس می شوند و نمی خواهند به دلیل اتهام به سرقت علمی امتیازات خود را از دست بدهند از این رو توصیه میکنیم حتما پارافریز پایان نامه را جز یکی از بخش های اصلی و کاملا ضروری قبل از ثبت رسمی در نظر بگیرید. مثلا قبل از ویرایش و ارائه پایان نامه ابتدا پارافریز انجام دهید.

بسیاری از دانشجویان با توجه به اطمینانی که نسبت به محتوای پایان نامه خود دارند به هیچ عنواتن راضی به انجام پارافریز نمی شوند و گمان می کنند چون پایان نامه به قلم خودشان نوشته شده است وجود تشابهات علمی در متن آن غیر ممکن است اما توصیه می کنیم حتی اگر اطمینان کامل نسبت به محتوای مقاله خود دارید باز هم پارافریز انجام دهید و قبل از بررسی تایید نهایی آنرا به اساتید و هیئت داوری ارائه نکنید. پارافریز چندان زمان زیادی از شما نخواهد گرفت و یک فرایند بسیار ساده و کوتاه است و خوشبختانه امروزه با توجه به افزایش ابزارهای تشخیص سرقت علمی تشخیص آن در داخل متن بسیار ساده و راحت شده است و به سرعت می توانید متن مد نظر خود را پارافریز کنید. با توجه به اینکه پایان نامه ها حجم بسیار زیادی نسبت به مقاله دارند ممکن است ناخواسته دچار سرقت علمی شوید از این رو حتی به متونی که توسط خودتان نوشته شده اند نیز اعتماد نکنید و حتما پارافریز کنید.

طبق قانون اساسی ایران، مجازات سرقت علمی چیست؟

«ماده واحده ـ تهیه، عرضه و یا واگذاری آثاری از قبیل رساله، پایان نامه، مقاله، طرح پژوهشی، کتاب، گزارش یا سایر آثار مکتوب و ضبط شده پژوهشی، علمی و یا هنری اعم از الکترونیک و غیرالکترونیک توسط هر شخص حقیقی یا حقوقی به قصد انتفاع و به عنوان حرفه یا شغل با هدف ارائه کل اثر و یا بخشی از آن توسط دیگری به عنوان اثر خود، جرم محسوب شده و مرتکب یا مرتکبان علاوه بر واریز وجوه دریافتی به خزانه دولت، مشمول مجازات به شرح زیر هستند:

۱ـ ارتکاب جرم توسط شخص حقیقی مشمول مجازات جزای نقدی درجه سه و محرومیت از حقوق اجتماعی درجه ۶ است.

۲ـ در صورت ارتکاب جرم توسط شخص حقوقی علاوه بر مجازات مرتکب، مدیران و گردانندگان مربوطه، مجازات شخص حقوقی حسب مورد مطابق مواد ۲۰، ۲۱ و ۲۲ قانون مجازات اسلامی مصوب یکم اردیبهشت ماه ۱۳۹۲ تعیین می شود.

• تبصره ۱: معاونت در جرایم موضوع بندهای ۱ و ۲ مستوجب حداقل مجازات مقرر می باشد.
• تبصره ۲: در صورتی که ارتکاب جرم موضوع ماده واحده از طریق پایگاه الکترونیکی و یا در قالب بنگاه (شامل مؤسسه، شرکت یا هر عنوان دیگر) اعم از ثبت شده یا نشده انجام شود و یا برای انجام آن اقدام به تبلیغ به هر نحو شود، مرتکب یا مرتکبان به میانگین حداقل و حداکثر مجازات مقرر فوق محکوم می شوند.
• تبصره ۳: محل بنگاه و یا پایگاه الکترونیکی مندرج در تبصره ۲ به درخواست یکی از وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری و یا بهداشت، درمان و آموزش پزشکی یا سایر مراجع مربوطه و با دستور مراجع قضایی، حسب مورد پلمپ یا متوقف می شود.
• تبصره ۴: بازرسان وزارتخانه های علوم و بهداشت در اجرای این قانون و مطابق آئین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ پس از فراگیری مهارت های لازم، در صورت اقتضاء می توانند به عنوان ضابط خاص محسوب می شوند.
• تبصره ۵: ارائه خدماتی که در جریان تهیه آثار علمی، پژوهشی و هنری انجام آنها توسط اشخاص ثالث متعارف است از قبیل خدمات آزمایشگاهی تایپ، کمک به گردآوری داده ها، ترجمه، تکثیر و ویراستاری اثر، مشمول حکم مقرر در ماده واحده نیست.
• تبصره ۶: درصورت استفاده از آثار متخلفانه موضوع ماده واحده توسط دانشجویان، اعضای هیأت علمی و طلاب، ضمن سلب هر گونه امتیاز مادی و یا معنوی مترتب در آن و ملغی الاثر بودن هر گونه مدرک تحصیلی، پایه، مرتبه علمی، رتبه و یا عناوین مشابه، به تخلفات نامبردگان حسب مورد توسط هیأت های انتظامی اعضای هیأت علمی، هیأت های رسیدگی به تخلفات اداری، کمیته های انضباطی دانشجویان و یا دادسرا و یا دادگاه ویژه روحانیت، رسیدگی و به مجازات های زیر محکوم می شوند؛

الف) اعضای هیأت علمی: یکی از مجازات های ردیف ۷ تا ۱۱ ماده ۸ قانون مقررات انتظامی اعضای هیأت علمی دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی کشور مصوب ۲۲ اسفند ماه ۱۳۶۴ و اصلاحات و الحاقات بعدی آن.

ب) دانشجو: یکی از مجازات های ردیف «ب ـ ۱ تا ب ـ ۵» ماده ۷ آئین نامه انضباطی دانشجویان جمهوری اسلامی ایران مصوب جلسه ۳۵۸ مورخ ۱۴ شهریور ۱۳۷۴ شورای عالی انقلاب فرهنگی و اصلاحات و الحاقات بعدی آن

پ) کارکنان اداری: یکی از مجازات های ردیف «د تا ک» ماده ۹ قانون رسیدگی به تخلفات اداری مصوب ۷ آذر ماه ۱۳۷۲ و اصلاحات و الحاقات بعدی آن

طلاب ـ بر اساس قوانین و مقررات دادسرا و دادگاه ویژه روحانیت

تبصره ۷: وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مکلفند جهت پیشگیری از جرایم موضوع این قانون، اقدامات زیر را انجام دهند؛

۱ـ ترویج فرهنگ احترام به حقوق مالکیت فکری از طریق گنجاندن دروس ذیربط و اصلاح سرفصل برنامه های درسی و برگزاری کارگاه های آموزشی

۲ـ الزام دانشگاه ها و مؤسسات آموزشی و پژوهشی به اعمال نظارت دقیق بر رعایت حقوق مالکیت فکری در آثار علمی، مقاله ها و پایان نامه ها و رساله های دانشجویی

۳ـ اعمال مجازات انتظامی اخراج دانشجو یا ابطال پایان نامه یا رساله یا مدرک تحصیلی در صورت احراز جرم موضوع این قانون با توجه به میزان تخلف

اعمال مجازات انتظامی تنزل رتبه یا پایه عضو هیأت علمی، اخراج و لغو قرارداد در صورت احراز جرم موضوع این قانون با توجه به میزان تخلف.

تبصره ۸: سایر دستگاه های دولتی و عمومی غیردولتی مکلفند در صورت احراز جرم موضوع این قانون توسط کارکنان خود، به منظور استفاده از مزایای شغلی، مجازات انتظامی مقرر در بند «د» ماده ۹ قانون رسیدگی به تخلفات اداری را نسبت به مرتکب اعمال کنند.

تبصره ۹: دانشگاه ها، پژوهشگاه ها، مؤسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری دولتی و غیردولتی زیر نظر وزارتخانه های علوم و بهداشت از جمله دانشگاه علمی کاربردی، دانشگاه آزاد اسلامی، جهاد دانشگاهی، حوزه های علمیه، مؤسسات آموزش عالی غیردولتی غیرانتفاعی، مؤسسات وابسته به دستگاه های آموزش عالی غیردولتی غیرانتفاعی، مؤسسات وابسته به دستگاه های اجرایی و دانشگاه فرهنگیان موظفند از این پس، پیشنهادها (پروپوزال ها)، پایان نامه ها و رساله های دانشجویان تحصیلات تکمیلی خود را که فاقد طبقه بندی هستند در سامانه های اطلاعاتی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایران داک)، ثبت و تائید و فایل تمام متن و نتیجه را همانندجویی کنند.

ارائه گواهی ثبت و بارگذاری فایل تمام متن و نتیجه همانندجویی این مدارک برای هرگونه پرداخت مالی به استادان راهنما، مشاور و داور و تخصیص امتیاز در ترفیع و ارتقای آنها و همچنین دانشجویان الزامی است.

تبصره ۱۰: آئین نامه اجرایی موضوع این قانون ظرف مدت سه ماه پس از ابلاغ این قانون به پیشنهاد مشترک وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و با همکاری وزارت دادگستری تهیه می شود و به تصویب هیأت وزیران می رسد».

نحوه تشخیص و رفع سرقت علمی

جهت تشخیص سرقت علمی موجود در متن پایان نامه ها می توانید از ابزارهای موجود کمک بگیرید. که قدرت بالایی در تشخیص تشابهات علمی و ادبی دارند و به راحتی می توانند مشابه های موجود را تشخیص دهند و درصد مشابهت را بسان کنند و بخش هایی که دارای تشابه باشد را به صورت هایلایت مشخص کنند. سپس باید تشابهات موجود در بخش های هایلات شده را رفع نمایید. روش های تشخیص سرقت علمی با کمک ابزارها بسیار ساده می باشد و تخصص و دشواری خاصی ندارد فقط باید متنی که گمان می کنید دارای تشابهات علمی باشد را وارد بخش مشخص شده کنید تا ابزارمربوطه جستجو را انجام دهد و میزان مشابهت را بیان کند. سپس باید توسط سه روش زیر ویراستاری کنید.

• ویراش گرامری جمله
• تغییر ترتیب کلمات در جمله
• جایگذاری کردن کلمات مترادف در جمله

پایان نامه ها جز تحقیقات بسیار مهم دانشجویی محسوب می شوند و اعتبار بسیار بالایی دارند سعی کنید در مرحله پارافریز و ویراستاری دقت عمل بالایی داشته باشید تا ضمن حفظ کیفیت پایان نامه نمره مد نظر خود را در بخش داوری دریافت کنید. اتهام به سرقت علمی همانطور که مطالعه فرمودید عواقب بسیار خطرناکی دارد.

سرقت علمی چیست و چه مواردی سرقت علمی محسوب می شود؟