جنگل حرا در قشم، یکی از جاذبه های خاص ایران و از جلوه های بی نظیر طبیعت است که برای دیدن آن باید با قایق به دل آب های شور خلیج فارس بزنید. این جاذبه که شهرتی جهانی دارد، جزو میراث طبیعی کشور به شمار می رود. جذابیت جنگل حرا زمانی است که این درختان در آب فرو رفته اند و با پایین آمدن سطح آب، جنگل شگفت انگیزی مشابه فیلم های علمی-تخیلی از آب بیرون می زند و هر بیننده ای را حیرت زده می کند.
جنگل حرا قشم
جنگل حرا (مانگرو) از جاهای دیدنی قشم است که آن را به عنوان جنگل دریایی نیز می شناسند. با حرکت در میان آب های این جنگل، شاهد درختان سبزی خواهید بود که گویی در میان انبوهی چوب روییده اند. جالب اینکه این چوب ها در واقع ریشه درختان هستند که انتهای آن ها رو به آسمان است و با تبدیل آب شور دریا به آب شیرین توانسته اند سالیان زیادی در این شرایط دوام بیاورند. پوشش گیاهی این جنگل ها را درختان «حرا» و «چندل» تشکیل می دهند. این درختان زیبا زمان جزر دریا، از آب بیرون می آیند و با مد دریا تا نیمه در آب فرو می روند. آب وهوای استوایی این مناطق نیز مزید بر علت شده است تا درختان حرا رشد خوبی داشته باشند. جنگل حرا قشم با وسعتی معادل ۸۲,۳۶۰ هکتار در سال ۱۳۵۱ به عنوان «منطقه حفاظت شده حرا» معرفی شد؛ سپس در سال ۱۳۵۴ با افزایش وسعت به ۸۵,۶۸۶ هکتار، عنوان پارک ملی را از آن خود کرد. تا اینکه این جنگل دیدنی قشم در سال ۱۳۵۶ به شبکه جهانی انسان و زیست کره یونسکو ملحق شد. این منطقه هم اکنون توسط اداره کل محیط زیست استان هرمزگان محفاظت می شود.جنگل حرا شرایط اکولوژی مناسبی دارد و از همین رو زیستگاه پرندگان مهاجر مناطق گرمسیری نظیر حواصیل بزرگ، حواصیل هندی، کفچه نوک تیز، گیلانشاه، سلیم خاکستری، کاکائی و… است. همچنین انواع گوناگون پرندگان، آبزیان و دوزیستان نظیر انواع مارهای دریایی و ماهی ها و همین طور لاک پشت ها در این منطقه ساکن هستند. جالب است بدانید که ۸۰ درصد از آبزیان دریای خلیج فارس در این منطقه تخم ریزی می کنند.داستان های متعددی درباره درختان حرا مطرح است؛ به عنوان مثال، برخی معتقدند این درختان از اشک چشم انسان روییده اند و عده ای می گویند که آن ها سوغاتی از هندوستان هستند که در نزدیكی بندر لافت کاشته شده اند.
ویژگی های درخت حرا
حرا به درختانی با شاخ و برگ سبز روشن با ارتفاع حدود سه تا ۶ متر گفته می شود که آب شورزی هستند. پوست این درخت خاصیت تصفیه کنندگی دارد و آب دریا را می گیرند و با دفع نمک آن، بخش شیرین آن را جذب می کنند. با این اوصاف، درخت حرا را می توان یک تصفیه خانه آب شیرین کن طبیعی دانست. درختان جنگل حرا قدمت زیادی دارند و در همه فصول سال سرسبز هستند و به همین دلیل، به نام جنگل همیشه بهار نیز شناخته می شوند. با فرارسیدن خرداد، درخت حرا گل های زردرنگی می دهد که در میان انبوه شاخ و برگ آن بسیار چشم نواز و دیدنی می شود.
دانه درختان حرا روی درخت جوانه می زند؛ سپس با جداشدن از پایه مادری خود، در گل ولای پای درختان فرو می رود و نهال جدیدی به وجود می آید؛ همین سبک تکثیر باعث ایجاد چنین منطقه جنگلی زیبایی شده است. درختان حرا برگ هایی با قاعده باریک و بیضی شکل و میوه ای بادامی شکل دارند که در تابستان می رسند و پس از مدتی در آب می افتند و در خاک های ساحلی ریشه می زنند. گیاه چندل نیز گل هایی به رنگ سفید یا زرد دارد که در زمستان ها به چشم می خورد و میوه قهوه ای رنگ آن شبیه به گلابی است که در بهار می رسد.جنگل های حرا طی میلیون ها سال توانسته اند سازگاری خوبی با سواحل جزر و مدی و آب شور دریا پیدا کنند و بی دلیل نیست که از مقاوم ترین گونه های گیاهی به شمار می روند. گیاه حرا ریشه های کوتاهی دارد که تعداد زیادی ریشه فرعی آن به طرف بالا می روند و به طور متوسط تا ۳۰ سانتی متر رشد می کنند.
کاربرد درختان حرا
جنگل حرا فقط به جزیره قشم اختصاص ندارد و تا حوالی بندر پهل، بندر خمیر و جزیره هرمز امتداد یافته است. عده ای از مردم بومی در زمان مد به این جنگل ها می آیند تا به ماهیگیری یا هرس شاخ و برگ درختان مشغول شوند. در واقع، هرس کردن به پربارتر شدن درختان کمک می کند و از طرفی هم بومیان می توانند از آن ها برای مصارف شخصی یا فروش استفاده کنند.درخت حرا نقش مهمی در زمینه تامین غذای دام، تولید زغال، تولید چوب، تهیه خمیر كاغذ و غیره دارد. مضاف بر اینکه شیره درون آوندهای این درخت برای درمان بیماری های پوستی رایج در هرمزگان مفید است.درختان حرا به دلیل عمر طولانی شان، تنه هایی بسیار محکم دارند و در گذشته از همین مزیت برای ساخت دهل استفاده می کردند. در حقیقت، اولین دهل جزیره قشم با چوب درخت حرا ساخته شده است.ریشه درختان حرا مثل سدی در برابر امواج دریا عمل می کنداز آنجا که چوب این درختان در اثر سوختن دود سیاه تولید نمی کند، گزینه خوبی برای تهیه زغال است. میوه و برگ این درختان نیز به عنوان گیاه دارویی کاربرد دارند. ریشه درخت حرا همچون سدی طبیعی در برابر امواج و طوفان های دریایی عمل می کند.آب و گل جنگل حرا حاوی نمک و آهک است و در گذشته مردم از گل آن برای لاغر شدن استفاده می کردند؛ به این ترتیب که آن را به بدن خود می مالیدند و پس از خشک شدن، خود را در آب می شستند.
جنگل حرا کجاست؟
جنگل حرا در تنگه خوران و مابین بخشی از استان هرمزگان و جزیره قشم قرار گرفته است. در واقع این جنگل در سواحل شمال غربی جزیره قشم واقع شده است و زیباترین قسمت آن در مثلث بندر لافت، روستای كوران و منطقه گازی گورزین خودنمایی می کند.از سواحل قشم، راه خشکی به درون این جنگل ها وجود ندارد و تنها راه بازدید آن ها، از طریق آب است. با ناخداهای پرتجربه ای همراه شوید که آبراهه های کوچک این جنگل را می شناسند و می توانند دیدن جنگل حرا قشم را به خاطره ای به یادماندنی برایتان تبدیل کنند. برای تماشای جنگل حرا باید به اسکله روستای طبل، بندر لافت یا اسکله سهیلی بروید و از آنجا سوار قایق شوید و به دل جنگل بزنید. اسکله سهیلی شهرت بیشتری دارد و از امکاناتی نظیر فروشگاه صنایع دستی و سوغاتی، سرویس بهداشتی، سوپرمارکت و... برخوردار است.تصور کنید که سوار بر قایق در آب های خلیج فارس در حال حرکت هستید؛ در ابتدا همه چیز عادی است تا اینکه درختان حرا از هر طرف پدیدار می شوند و به هر گوشه ای که نگاه کنید، محو زیبایی آن می شوید. در فصول سرد نیز با چشم انداز زیبای انواع و اقسام پرندگان مهاجر مواجه خواهید شد.
- آدرس جنگل حرا: استان هرمزگان، جزیره قشم، شهرک جدید گورزین، جاده جنگل حرا
ساعت بازدید از جنگل حرا
با توجه به اینکه مناطق جنوبی ایران، آب و هوای گرمی دارند، بهترین زمان سفر به جنگل حرا اواخر پاییز، زمستان یا اوایل بهار است؛ زمانی که هوای خوبی بر منطقه حاکم است. جزر و مد آب در جنگل حرا تقریبا هر ۶ ساعت یک بار رخ می دهد و چنانچه در حدفاصل بین جزر و مدر دریا، قایقی در جنگل حرا باشد، احتمال گیرافتادن آن وجود دارد. با این حال، قایق ران ها به کارشان مهارت دارند و می دانند چه زمانی جزر و مد اتفاق می افتد. ساعت بازدید از جنگل حرا هم به همین موضوع بستگی دارد.
تفریح های جنگل حرای قشم
قایق سواری و عکاسی حین قایق سواری در میان درختان زیبای جنگل حرا، فرصت را از دست ندهید و این لحظه های به یادماندنی را ثبت کنید تا همیشه از سفر قشم به یادگار برایتان باقی بماند. اسکله سهیلی، روستای طبل و بندر لافت از جمله جاهایی هستند که برای قایق سواری باید به آن ها مراجعه کنید.پرنده نگری همان طور که گفتیم جنگل حرا قشم فقط به درخت و دریا خلاصه نمی شود و در طول قایق سواری با انواع جانوران از پرندگان مهاجر تا پرنده های آبزی و... مواجه خواهید شد که لذت این سفر را برایتان دوچندان می کنند.
نکته های مهم برای بازدید از جنگل حرا
هنگام بازدید از جنگل حرا، درست مثل هر منطقه طبیعی دیگر تمام هم وغم خود را صرف محافظت از آن ها کنید. از آنجا که این جنگل محل زندگی جانوران زیادی است، آرامش و سکوت منطقه را به هم نزنید؛ به هیچ عنوان به آشیانه پرندگان و موش ها آسیبی وارد نکنید و از برداشتن تخم پرندگان جدا بپرهیزید. هیچ زباله ای در این منطقه نریزید و بدون اینکه از خودتان اثری به جا بگذارید، این منطقه را ترک کنید.
بهترین زمان سفر به جنگل های حرا
بهترین زمان برای سفر به این جنگل های زیبا ودیدنی قشم اواسط پاییز تا اردیبهشت بوده زیرا در این زمان بهترین شرایط آب و هوایی منطقه را دارا است.برای اقامت در اطراف این جنگل های زیبا و لذت بردن از طبیعت بی نظیرش می توانید کمپی در نزدیکی آنها احداث کرده و مدتی را در دل طبیعت سپری و از دیدن مناظر اطرافتان لذت ببرید همچنین میتوانید از اقامت گاه های بوم گردی آن منطقه نیز استفاده کنید.تنها راه رفتن به داخل جنگل های حرا راه آبی بوده و امکان دسترسی از راه خشکی به این جنگل ها وجود ندارد.همچنین این نکته را باید مد نظر داشت که برای بازدید از این جنگل زیبا و منحصیر به فرد باید همراه با ناخدایان با تجربه راهی شده تنها آنها هستند که آبراهه های کوچک و گوناگون جنگل را می شناسند.
زیبایی های منحصر به فرد طبیعت
جنگل های حرا یکی از بارزترین نمونه های عجایب طبیعت به شمار می روند. ما آدم ها اصولاً عادت نداریم که درختان بزرگ و بلند قامت و تنومند را در آب ببینیم. باور ما بر این است که درخت باید در دل خاک و در آغوش زمین ریشه بدواند. وقتی می بینیم درختانی سبز، با ساقه ها و شاخه هایی واقعی و چوبین سر از دل آب های نیلگون بیرون آورده اند بدون شک شگفت زده می شویم. این ماجرا به صراحت می گوید که جهان چقدر بزرگ است و طبیعت چقدر متنوع است و چه ابعاد متفاوت و ناشناخته ای دارد! شاید به همین دلیل باشد که گفته می شود سفر می تواند راهی برای شناختن جهان باشد چون در هر گوشه ی این جهان طبیعت به شکل متفاوتی ظهور پیدا کرده است و صورت خاص خودش را نشان می دهد. آنچه در منطقه ی جغرافیایی خلیج فارس پدیدار شده، در مناطق شمالی کشور به چشم دیده نمی شود. در واقع گیاهان به اقلیم خاص آن منطقه هماهنگ می شوند تا زندگی کنند.
و در پایان...
وسعت جنگل های حرا به ۲۲ هزار کیلومتر رسیده و در سواحل خلیج فارس و دریای عمان واقع شده اند. این منطقه متشکل از جنگل هایی کمیاب و تحت حفاظت قرار گرفته، بوده که ۲۴۰۰ هکتار از این جنگل ها در سواحل شمال غربی و ۶۰ کیلومتری جزیره قشم واقع شده اند.امیدواریم از خواندن این مطالب لذت ببرید با ساعد نیوز همراه باشید.
ساحل و جنگل گیسوم، منطقه ای رویایی در گیلان زیبا
