کاهش شدت مرگ‌ومیر بیماران کرونایی با واکسن آنفلوآنزا

طی چند هفته گذشته برزیل شاهد افزایش صعودی در تعداد موارد ابتلا به کووید-19 بوده است و افراد سالخورده و بیماران مبتلا به بیماری هایی مانند دیابت، چاقی و بیماری های قلبی عروقی نیز تحت تاثیر این بیماری همه گیر قرار دارند.

در حال حاضر، مداخلات غیر دارویی شامل محدودیت تردد عمومی، استفاده از ضدعفونی کننده های دست و ماسک های صورت است. این امر باعث شده است که بزرگترین ضربه اقتصادی جهانی، از زمان جنگ جهانی دوم تاکنون به دلیل عدم وجود داروی موثر یا واکسن بر جهان ایجاد شود.

بسیاری از کشورهایی که تحت تاثیر سندرم حاد تنفسی حاد کروناویروس دو (SARS-CoV-2) قرار دارند، به زمستان نزدیک می شوند و این مورد ممکن است باعث افزایش ابتلا به آنفلوآنزای فصلی نیز شود. هرساله آنفلوآنزا در این کشورهای منطقه معتدل منجر به مرگ 650هزار نفر می شود. در حال حاضر، واکسن های آنفلوانزا در دسترس است و توصیه می شوند، اما به دلیل شک و تردید در مورد ایمنی و اثربخشی آنها کمتر استقبال می شوند. اطلاعات نادرست در مورد ارتباط آنها با پیامدهای نامطلوب در بیماران مبتلا به کووید-19نیز به کاهش مصرف آنها کمک کرده است.

آیا واکسن آنفلوآنزا در بیماران مبتلا به کووید-19 تاثیر دارد؟

مطالعه حاضر به بررسی نتایج در بیش از 92هزار بیمار مبتلا به کووید-19 در برزیل که به تازگی واکسن آنفلوآنزا دریافت و یا دریافت نکردند، پرداخته است. حدود 84 درصد از این بیماران تحت آزمایش شناسایی کرونا (RT-PCR) قرار گرفتند و جواب آزمایش آنان مثبت بود و ابتلاء بقیه ازنظر بالینی تشخیص داده شد. حدود 57درصد مرد بودند و میانگین سنی گروه 59 سال بود.

بیشتر افراد در گروه سنی 60تا69 سال بودند که 37درصد آنان در بعضی مواقع به مراقبت های ویژه احتیاج داشتند، درحالی که 23 درصد درنهایت به دستگاه تنفس مصنوعی مجهز شدند. حدود 47درصد از بیماران نیز فوت کردند.

در حال حاضر، میزان مرگ ومیر این بیماری 15 درصد در میان کودکان زیر 10 سال و 83 درصد در میان افراد بالای 90 سال است.

در حدود 66 درصد آنان قبلا بیماری قلبی و عروقی داشتند و 55 درصد مبتلا به دیابت بودند. حدود 11درصد چاق بودند و یا بیماری عصبی داشتند و 12درصد به بیماری کلیوی مبتلا بودند.

در حدود یک سوم از این بیماران در آخرین چرخه واکسیناسیون، واکسن آنفلوآنزا را دریافت کرده بودند، بیشتر آنان 60 ساله و بالاتر و دارای تحصیلات بیشتر بودند.

در برزیل ابتلا به آنفلوآنزای فصلی در اوج خود قرار دارد. کمپین سالانه تزریق واکسن آنفلوآنزا در سال جاری، یک ماه زودتر از زمان پیش بینی شده اوج این بیماری انجام شد. ابتدا بیماران مسن و کارکنان بهداشتی واکسینه شدند، سپس به بیمارانی که شرایط بهداشتی مزمن و سایر کارگران که در تماس مستقیم و طولانی مدت با عموم بودند، تزریق شد. کودکان و سایر گروه های پرخطر در مرحله سوم واکسینه می شوند. در دور کنونی واکسیناسیون از واکسن سه گانه توصیه شده سازمان بهداشت جهانی استفاده شده است.

همه گروه ها کمتر از 50درصد تحت پوشش واکسن آنفلوآنزا بودند که بیشترین میزان پوشش در بین کودکان و بزرگسالان 60 سال و بالاتر بود. در کمپین فعلی از هر سه نفر دو نفر واکسینه شدند، حدود 7 درصد نیز پس از گزارش علائم کووید-19 واکسن را دریافت کردند.

واکسیناسیون افراد با واکسن آنفلوآنزا و کاهش مرگ ومیر

محققان دریافتند که در گروه غیر واکسینه، مرگ ومیر ناشی از بیماری کرونا در گروه سنی زیر 10 سال 14 درصد و در بین افراد 90 سال یا بیشتر 84 درصد افزایش یافت اما میزان مرگ ومیر در تمام گروه های سنی ایمن شده با واکسن کمتر شد؛ در گروه سنی 10 تا19 سال 17 درصد و در گروه سنی 90 سال و بیشتر 3 درصد کاهش داشت.

هنگامی که رابطه واکسن آنفلوانزا با سن موردبررسی قرار گرفت، یک کاهش بزرگ در احتمال مرگ ومیر کووید-19 بیش از یک سوم و حدود 35 درصد وجود داشت. محققان سپس میزان مرگ ومیر در بین بیماران واکسینه شده و غیر واکسینه شده در همان مرکز را بررسی کردند. آنان دریافتند که احتمال مرگ بیماران کرونایی 18 درصد پایین تر است.

آنان همچنین متغیرهای بهداشتی متعدد و متغیرهای اقتصادی–اجتماعی را نیز بررسی کردند اما دریافتند که ارتباط مثبت معنی داری ندارند.

در بیمارانی که ازنظر RT-PCR مثبت شده بودند، این ارتباط قابل توجه بود. همان طور که در مطالعات قبلی نشان داده شده است، چاقی و اختلالات ریه و همچنین اختلالات کلیوی خطر مرگ بیشتری دارد، اما افراد مبتلا به آسم خطر مرگ ومیر کمتری دارند.

بیمارانی که دچار آنفلوآنزای شایع شده بودند، 8 درصد به مراقبت های ویژه و در حدود 20درصد کمتر به دستگاه تنفسی نیاز داشتند. به طورکلی، محققان دریافتند افرادی که در دوره فعلی واکسینه می شوند، محافظت بیشتری دارند. کسانی که قبل از بروز علائم کووید-19 واکسینه شده بودند، 20درصد کاهش در احتمال مرگ ومیر داشتند و واکسینه بعد از بروز علائم با کاهش 27 درصدی مرگ در ارتباط بود.

در گروه دوم ، محافظت برای افراد زیر 60 سال که قبل از شروع علائم کووید-19 واکسینه شده بودند، قابل توجه تر بود.

عملکرد حفاظتی واکسن آنفلوآنزا

این مطالعه نشان می دهد که واکسن های آنفلوانزا خطر عواقب نامطلوب بیماری کووید-19را افزایش نمی دهند و دارای اثر محافظتی هستند. این حفاظت از طریق چندین عملکرد ایجاد می شود. یکی از این موارد، پیشگیری بالقوه از ایجاد آنفلوآنزا همراه با کووید-19 است، اما این نادر است و در بین جمعیت موردمطالعه فقط 30 مورد مشاهده شده است.

توضیح دوم، واکسن در ایجاد آنتی بادی های خنثی کننده محافظ با ماندگاری طولانی مدت و پاسخ های خاص سلول T تاثیر دارد. این موارد می توانند با SARS-CoV-2 واکنش متقابل نشان دهند. علت آن نیز به دلیل تنوع زیاد در بین ویروس های آنفلوآنزاست. لازم به ذکر است این حفاظت از طریق واکسن فعلی ایجاد می شود و واکسن های آنفلوآنزای پیشین چنین عملکردی ندارند.

بنابراین محتمل ترین عملکرد واکسن در ایمنی ذاتی است که در سلول های حافظه ایمونولوژیک در ایمنی ذاتی و سلول های بنیادی موجود در بافت یافت می شود و با چالش های آنتی ژن طبیعی یا مصنوعی فعال می شوند. درنتیجه، این سلول های ایمنی ذاتی از بدن در برابر چندین عامل بیماری زا دفاع می کنند، ازجمله آن هایی که توسط واکسن مورد هدف قرار نمی گیرند.

پیامدها و توصیه ها

نتایج مطالعات اولیه نشان داد، بعدازاین که افراد واکسن ب ث ژ( BCG) یا واکسن آنفلوآنزا را دریافت کردند، سلول های تک هسته ای خون محیطی با آنتی ژن های غیر مرتبط مجددا تحریک می شوند و طیف گسترده ای از سیتوکین ها منتشر می شود که ترشح TNF-α و IL-6 غالب دارند. به طور مشابه، واکسن های سرخک، آبله مرغان و فلج اطفال منجر به محافظت قابل توجهی در برابر سایر عوامل بیماری زا نیز می شوند. همه این ها به کاهش چشمگیر در میزان مرگ ومیر پس از واکسیناسیون کمک می کند.

محققان معتقدند با توجه به شباهت های بالای ویروس های آنفلوآنزا و کروناویروس SARS-CoV-2 با توجه به ساختار ویروسی، انتقال و عملکرد عامل بیماری زا در دو ویروس توسط گیرنده های تشخیص الگوی مشابه یا یکسان شناسایی می شوند و اتصال آنها به RNA ویروسی می تواند پاسخ التهابی و ضدویروسی مناسبی ایجاد کند.

تحقیقات انجام شده نشان می دهد که RNA تک رشته ای از ویروس آنفلوآنزا به گیرنده Toll-like (TLR) متصل می شود و این پاسخ های ایمنی را هم هومورال و هم سلول T و همچنین پاسخ های ایمنی ذاتی ناشی از ترشح با افزایش سیتوکین ایجاد می کند که منجر به توالی سلول های کشنده طبیعی (NK) می شود که می توانند توسط ویروس های دیگر مانند SARS-CoV-2 نیز فعال شوند.

این فرضیه با شواهد محافظت پایین تر در بیماران مسن پشتیبانی می شود، که به نظر می رسد به دلیل ضعف سیستم ایمنی با افزایش سن باید تحت واکسیناسیون واکسن آنفلوآنزا قرار گیرند.

استفاده از واکسن آنفلوآنزا در بهبودی سریع نیز تاثیر دارد و موجب ترخیص سریع خواهد شد چون از انتشار ویروس در اندام تحتانی و ریه ها جلوگیری می کند. در مرحله دوم، می تواند شدت طوفان سیتوکین کنترل نشده مرگبار در کووید-19 را کاهش دهد. بنابراین، تحقیقات آینده باید روی این تاثیرات متمرکز شوند تا به کشف ماهیت و مدت زمان حفاظت با واکسن آنفلوآنزا، به صورت سیستمی و در مجاری تنفسی کمک کند.