کاروانسرای قوام آباد و جاذبه های آن! 

درباره کاروانسرای قوام آباد

کاروانسرای قوام آباد یکی از آثار فاخر و ارزشمند شهرستان پاسارگاد و گنجینه‌ای از میراث پیش از اسلام تا دوران اسلامی است که با ‌بی‌مهری مسئولان میراث فرهنگی مواجه شده است. این کاروان‌سرا تبدیل به خرابه شده بود و هیچ مسئولی اقدامی برای مرمت آن انجام نمی‌داد. در نهایت، سازمان میراث فرهنگی استان فارس در سال 1388 یک بار این بنای تاریخی را مرمت و نوسازی کرد؛ اما متاسفانه پس از گذشت چند سال بنا تا حدود زیادی مجددا تخریب شد.

در تابستان سال 1395، کاروانسرای قوام آباد توسط صندوق حفظ، احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور با برگزاری مزایده‌ای به بخش خصوصی واگذار شد. امیدواریم که این یادگار دوران قاجار به‌طور کامل مرمت شود تا بتواند سهم مهمی در ارتقای پتانسیل گردشگری و رونق اقتصادی منطقه پاسارگاد داشته باشد.کاروانسرای قوام آباد به‌عنوان یکی از آثار تاریخی کشورمان در تاریخ 25 اسفندماه سال 1379 با شماره 3065 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

مشخصات کاروانسرا

این کاروانسرا متشکل از سنگ آجر و ساروج است.ساروج با مخلوط از خاک رس و آهک ورز دادن آن و اضافه کردن نوعی خاکستر و مواد الیافی و کوبیدن با چوب به دست می آیدو از ابتکارات معماران ایرانی در زمان قدیم است.

در این کاروانسرا یک دروازه ورودی بزرگ با چهارچوبی از جنس سنگ به ارتفاع 4و دو سکو سنگی به ارتفاع 120 در عرض1و طول 3در دو طرف این دروازه است.مساحت کل 4038 م.م بوده و سه شاه نشین یا طاق کاشی کاری و دو حیاط است. نور اتاق‌ها در روز به وسیله روزنه سقف و پنجره تامین می شده است. و آب که در کاروانسرا استفاده می شده به وسیله قنات قوام آباد بوده است.

تاریخچه کاروانسرای قوام آباد

کاروانسرای قوام آباد در دوران صفویه به نام کاروانسرای شاه عباسی سیوند شناخته می‌شد. این کاروان‌سرا به دستور «قوام‌الملک محمدرضا خان» در کنار شهر قدیم سیوند و در شاه‌راه اصلی ساخته شد. شهر قدیم سیوند از شرق به این کاروان‌سرا، در کنار رود سیوند و دامنه کوه‌های سیوند می‌رسید. تا قبل از حمله مغول، سیوند شهری آباد بود؛ اما محمود افغان به این شهر حمله و آن را ویران کرد.

کاروانسرای قوام آباد در زمینی به وسعت یک هکتار قرار داشت. قبل از انقلاب اسلامی، قوام شیرازی رعیت‌هایش را در این کاروان‌سرا ساکن کرد. خاندان قوام شیرازی از خاندان‌های دیوان‌سالار در دوره قاجار بودند که در شهر شیراز قدرت و نفوذ بسیار داشتند. پس از انقلاب اسلامی، به‌دلیل آنکه کاروان‌سرا در کنار شهر قوام آباد قرار داشت، میراث فرهنگی آن را به نام کاروانسرای قوام آباد به ثبت رساند.

معماری کاروانسرای قوام آباد

مساحت کاروانسرای قوام آباد 4038 متر مربع است و پلانی چهار ایوانی دارد. در معماری این کاروانسرای تاریخی از مصالحی مانند سنگ، آجر و ساروج استفاده شده است. ساروج یکی از ابتکار‌های معماران ایرانی در زمان‌های دور است که در ساخت بناهای مختلف استفاده می‌شد. با مخلوط کردن نسبتی از خاک رس و آهک و سپس اضافه کردن مقداری خاکستر و مواد الیافی ساروج به‌دست می‌آید.

کاروانسرای قوام آباد دارای دروازه ورودی بزرگی با چهارچوب سنگی به ارتفاع چهار متر است. همچنین دو سکوی سنگی بزرگ به ارتفاع 120 سانتی‌متر، عرض یک متر و طول سه متر در دو سوی این دروازه قرار دارد. این کاروان‌سرا سه شاه‌نشین با طاق‌های ضربی و دو حیاط دارد.