حکومت شاه عباس اول مصادف با دوران شکوه کاروانسرا سازی در کشور ایران بود. این کاروان‌سراها که به واسطه احیای جاده ابریشم احداث شده بودند، نقش مهمی در بازرگانی عصر صفوی ایفا کردند. کاروانسرای مورچه‌خورت یا کاروانسرای مادر شاه یکی از بناهای تاریخی و دیدنی اصفهان محسوب میشود. قدمت این کاروانسرا به عصر صفوی برمی‌گردد. این کاروانسرا در سمت چپ جاده اصفهان به تهران قرار دارد و در 45 کیلومتری شمال‌غربی اصفهان واقع شده است. کاروانسرای مادر شاه که به کاروانسرای مورچه‌خورت و کاروانسرای عباسی شاهین شهر نیز مشهور است، یکی از قطب‌های فرهنگی استان اصفهان به شمار می‌رود.
با مقایسه شکل و پلان بنای کاروانسرای مادر شاه با برخی از کاروانسراهای صفوی، می‌توان ساخت آن را به زمان شاه‌عباس اول نسبت داد. سردر ورودی این کاروانسرا شباهت زیادی با سردر «کاروانسرای حسینیه» و «کاروانسرای گبرآباد» دارد. این دو بنا مربوط به زمان شاه‌عباس اول هستند؛ از طرفی، وضعیت ورودی اصطبل ها به طور کامل قابل مقایسه با ورودی اصطبل‌های کاروانسرای «کوهپایه» و «بیزیون» است که اولی کتیبههایی مربوط به زمان شاه‌عباس اول دارد و دیگری نیز هم دوره آن است. تنها کتیبه بنا که در فضای داخلی سردر قرار دارد، مربوط به دوره قاجار است که انجام تعمیراتی را در سال 1251 هجری قمری نشان میدهد. در سال 1321 هجری شمسی، این کاروانسرا به پادگانی نظامی تبدیل شد. پس از انقلاب اسلامی ایران نیز کاروانسرای عباسی در تملک یکی از نهادهای نظامی استان اصفهان قرار داشت.
کاروانسرای مادر شاه پلانی مربعی دارد و دارای ابعادی برابر با 75 در 86 متر است. در چهارگوشه این کاروانسرا چهار برج مدور دیده میشود. درگاه ورودی از طریق راهرویی با سه دهانه شامل راهروی کوتاه، سرسرا و در انتها ایوان بزرگ شرقی، به حیاط داخلی راه دارد. در این قسمت دو اتاقک و بالاخانه‌هایی جای گرفته است که مورد استفاده نگهبانان بوده است. بنای اصلی کاروانسرای شاه‌عباسی مورچه‌خورت دارای دو طبقه است که در مجموع 140 حجره دارد. گچ‌بری‌های موجود در ساختمان اصلی کاروانسرا در نوع خود مثال‌زدنی است.
پروژه تبدیل کاروانسرای مادر شاه به مهمانسرایی برای جذب گردشگران خارجی در سال 1343 شمسی کلید خورد. هدف از این پروژه، آشنایی گردشگران بین‌المللی با جنبه‌های هنری و ارزش‌های معماری دوران صفویه بود. در دهه هشتاد شمسی و پس از واگذاری مالکیت کاروانسرا به دو شرکت خصوصی، پروژه تبدیل این کاروانسرا به مهمانسرایی بین‌المللی مجدداً آغاز شد و توسعه این امر تا امروز نیز ادامه دارد. در حال حاضر امکان اقامت در مهمانسرای مورچه خورت فراهم نیست؛ اما این مهمانسرا در سالن‌های جدید‌الاحداث خود، پذیرای اجلاس‌ها و سمینارها و نشست‌های داخلی و بین‌المللی فراوانی است.
کاروانسرای مادر شاه به عنوان مجموعه‌ای فرهنگی و هنری، امکانات ویژه‌ای را برای گردشگران فراهم کرده است. غرفه‌های فروش سوغات و صنایع دستی، ظروف مسی و لباس‌های محلی، خوراکی‌های سنتی و... در محوطه کاروانسرا ایجاد شده است. همچنین دو رستوران سنتی در این مجموعه وجود دارد که غذاهایی باکیفیت، اما نسبتاً گران عرضه می‌کنند. کافی‌شاپ و شربت‌خانه سنتی نیز از دیگر امکانات کاروانسرای مادر شاه است. از دیگر ویژگی‌های مجموعه کاروانسرای مادر شاه می‌توان به فضای سبز، نیمکت، آب‌نما، نورپردازی و پارکینگ اشاره کرد.
