ختم قرآن / تلاوت قرآن کریم؛ حزب 5 – آیات 142 تا 176 سوره بقره + معنی و تفسیر آیات

معنی سوره بقره؛ آیات 142 تا 176

به‌زودی برخی از مردم ابله می‌گویند: چه چیزی مسلمانان را از قبله‌ای [چون بیت‌المقدس] که [در عباداتشان] به‌‌سوی آن بودند برگرداند؟ بگو مالکیتِ مشرق و مغرب فقط ویژۀ خداست، هرکه را بخواهد به راه مستقیم هدایت می‌کند‌ (142) [همان‌گونه که به‌زودی کعبه را قبلۀ شما می‌گردانیم تا به راه راست هدایتتان کنیم،] همچنین شما را امتی معتدل و میانه‌رو قرار دادیم تا [با دوری از افراط و تفریط در همۀ امورتان] بر مردم گواه و حجت باشید، و پیامبر هم گواه وحجت بر شما باشد، و ما قبله‌ای [چون بیت‌‌المقدس را] که [در عبادات] به‌سوی آن بودی قرار ندادیم مگر برای این‌که کسی را که از پیامبر پیروی می‌کند از کسی که [با تغییر قبله] از اسلام بازمی‌گردد [و بر تعصبِ جاهلانه‌اش اصرار دارد] مشخص نماییم، قطعاً [این تغییر قبله] جز بر کسانی که خداوند هدایتشان کرده گران و سخت بود، و خداوند بر آن نیست که عملکرد ایمانی شما را [که یکی از ثمراتش سال‌ها نمازخواندن به طرف بیت‌المقدس بود] تباه کند‌؛ زیرا خداوند به مردم بسیار مهرورز و مهربان است‌ (143) ما روی‌آوردن [بسیار] تو را به‌سوی آسمان [به امید نزول فرشتۀ وحی برای تغییر قبله] می‌بینیم، مسلّماً تو را به‌سوی قبله‌ای که به آن خشنود شوی برمی‌گردانیم، اکنون رویت را به‌سوی مسجدالحرام بگردان‌، و [شما ای مسلمانان!] هرجا که باشید روی خود را به‌سوی آن بگردانید، قطعاً اهل کتاب می‌دانند که تغییر قبله از سوی پروردگارشان کاری برحق است؛ [زیرا در تورات و انجیل خوانده بودند که پیامبر اسلام به‌سوی دو قبله نماز خواهد خواند،] و خداوند از آنچه [برای پنهان نگاه‌داشتنِ آیات تورات و انجیل در مسئلۀ تغییر قبله] انجام می‌دهند بی‌خبر نیست‌ (144) سوگند [به حق!] اگر برای اهل کتاب هر دلیل روشنی بیاوری از قبلۀ تو [به علت لجاجت و عنادشان] پیروی نمی‌کنند، و تو نیز [پس از قبله‌شدنِ کعبه] پیروِ قبلۀ آنان نخواهی بود، و یهود و نصاری [که هریک مدعی قبلۀ خاصی برای خود هستند] از قبلۀ یکدیگر پیروی نخواهند کرد، اگر پس از دانشِ کاملی که [چون قرآن] برایت آمده از خواسته‌های [نامشروع] آنان پیروی کنی مسلّماً از ستمکاران خواهی بود‌ (145)

اهل کتاب همان‌گونه که پسرانشان را می‌شناسند پیامبر اسلام را [بر اساس اوصافی که از او در تورات و انجیل خوانده‌اند] می‌شناسند، یقیناً گروهی از آنان حق را درحالی‌که به آن آگاهند پنهان می‌دارند (146) [ای امت اسلام! این دستور] حق [که تغییر قبله از بیت‌‌المقدس به‌سوی کعبه است] از سوی پروردگار شما است؛ بنابراین از تردید‌کنندگان به آن مباشید (147) برای هر گروهی قبله‌ای است که خداوند گردانندۀ روی آنان [به‌سوی آن قبله] است، پس [به‌جای نزاع و کشمکش دربارۀ قبله] به‌سوی کارهای خیر پیشی جویید، خداوند همۀ شما را هرجا که باشید [به صحرای محشر] می‌آورد، مسلّماً خداوند بر هر کاری تواناست‌ (148) از هرجا [برای سفر یا کارِ دیگر] بیرون رفتی [در حال اقامۀ نماز] رویت را به‌سوی مسجدالحرام بگردان! بی‌تردید این فرمان از نزد پروردگارت فرمانی حق است، و خداوند از آنچه [شما مردم] انجام می‌دهید بی‌خبر نیست‌ (149) [آری ای پیامبر!] از هرجا بیرون شدی رویت [را برای اقامۀ نماز] به‌سوی مسجدالحرام بگردان، و [شما ای مسلمانان!] هرجا که باشید رویتان را [در حال نماز] به‌سوی آن بگردانید تا برای مردم [که بر اساس تورات از تغییر قبله خبر دارند] بر ضد شما حجت و بُرهانی نباشد، جز کسانی از آنان‌که [به آیات خدا] ستم ورزیده‌اند؛ بنابراین از [تبلیغات ناروای متعصبان و متکبّرانِ] اهل کتاب [بر ضد خود و احکام حق و به‌ویژه تغییر قبله] نترسید، بلکه از [مخالفت با احکام] من بترسید، و [تغییر قبله] برای آن است که نعمتم را بر شما کامل کنم تا به هدایت راه یابید‌ (150) همان‌گونه [که تغییر قبله کامل‌کردن نعمتم بر شما بود، این حقیقت هم نوع دیگری از کامل‌کردن نعمتم بر شماست] که در بین شما رسولی از خودتان فرستادیم که همواره آیات ما را بر شما تلاوت می‌کند، و شما را [از آلودگی‌های اعتقادی و اخلاقی و عملی] پاک می‌سازد، و قرآن و معارف استوار و سودمند را به شما تعلیم می‌دهد، و آنچه را [از علوم] نمی‌دانستید به شما می‌آموزد (151) [چنانچه خوش‌بختی دنیا و آخرت را می‌خواهید] مرا [به عنوان معبود حقیقی قلباً] مورد توجه قرار دهید، تا [با پاداش ویژه‌ام] شما را مورد عنایت خاص خود قرار دهم، و نیز مرا [که نعمت رسالت پیامبر و تغییر قبله را به شما دادم] سپاس‌گزاری کنید، و به کفران [نعمت] روی نیاورید‌ (152) ای اهل ایمان! [برای حل مشکلات خود و مصونیت از آلودگی‌ها و رسیدن به رحمت خداوند] از صبر و نماز کمک بخواهید؛ زیرا خداوند با صابران است (153)

و به آنان‌که در راه خدا کشته می‌شوند مرده نگویید، بلکه [شهیدان] زنده‌اند ولی شما [کیفیت زنده‌بودنشان را] درک نمی‌کنید! (154) مسلّماً شما را به چیزی از ترس، گرسنگی، کاهش بخشی از اموال و جان‌ها و نیز محصولات نباتی، [یا ثمرات باغِ زندگی چون پسران و دخترانتان] آزمایش می‌کنیم [تا مشخص گردد چه کسی در برابر هجوم بلاهای آزمایشی در مدار دین می‌ماند، و چه کسی طاقت نیاورده، دین‌گریز می‌شود،] و [تو ای پیامبر!] صبرکنندگان را بشارت ده‌ (155) همان کسانی که چون مصیبتی [سخت] به آنان رسد می‌گویند: [«اِنّا لِلّه و اِنّا اِلیه راجعون»] ما مملوک خداییم و بی‌شک به‌سوی او بازمی‌گردیم‌ (156) آنان هستند که درودها و رحمتی [ویژه] از سوی پروردگارشان برای آنان [ثابت و قطعی] است، و هم آنان راه‌یافتگان [به صراط مستقیم] اند (157) مسلّماً صفا و مَروه از نشانه‌های خداست، پس کسی که حجِ خانۀ کعبه کند یا عمره انجام دهد بر او باکی نیست که فاصلۀ میان آن دو را بپیماید، و کسی که [بنا به خواست خودش افزون بر واجبات حج،] کار نیکی [چون حج و عمره مستحب] به‌جای آورد، قطعاً خداوند [در برابر عمل او] پاداش‌دهنده، و [به وضعیت او] داناست (158) یقیناً کسانی که آنچه را ما از دلایل آشکار و مایۀ هدایت نازل کردیم، پس از آن‌که همۀ آن‌ها را در کتاب آسمانی برای مردم روشن ساختیم پنهان می‌کنند [تا مردم به قرآن و پیامبر و معارف دینی و احکام الهی ایمان نیاورند،] خداوند لعنتشان می‌کند و لعنت‌کنندگان هم آنان را لعنت می‌کنند‌ (159) مگر کسانی که روی به توبه آوردند و [مفاسد خود را] اصلاح کردند، و [آنچه را از حقایق پنهان کرده بودند برای مردم] روشن ساختند، در نتیجه توبۀ آنان را می‌پذیرم؛ زیرا من بسیار توبه‌پذیر و مهربانم (160) آنان‌که منکر [خدا و پیامبران و قیامت] شدند و در حال انکار از دنیا رفتند، لعنت خدا و فرشتگان و همۀ مردم بر آنان باد‌! (161) در آن لعنت [که محرومیت از رحمت خداست] جاودانه‌اند، نه عذاب از آنان سبُک می‌شود، و نه مهلتشان می‌دهند [تا عذرخواهی کنند] (162) معبود شما معبودی یگانه است، جز او هیچ معبودی وجود ندارد، رحمتش بی‌اندازه است و مهربانی‌اش همیشگی (163)

مسلّماً در آفرینش آسمان‌ها و زمین، و رفت و آمد شب و روز، و کشتی‌هایی که در دریاها [با جابه‌جا‌کردن مسافر و کالا] به سود مردم روانند، و بارانی که خداوند از آسمان به زمین فرود آورده و به‌وسیلۀ آن زمین را پس از مردنش زنده ساخته، و در آن از هر نوع جنبنده‌ای پخش کرده، و جابه‌جاکردن بادها و ابرهای به کار گرفته‌شده میان آسمان و زمین، نشانه‌هایی است [از قدرت و ربوبیت و رحمت خدا] برای گروهی که می‌اندیشند‌ (164) برخی از مردم به‌جای خدای یگانه معبودهایی را [برای پرستیدن] انتخاب می‌کنند که آن‌ها را چنان دوست دارند که سزاوار است خدا را آن‌گونه دوست داشته باشند! ولی مؤمنان محبتشان به خداوند [چون او را مبدأ حقایق و کلیددار هستی و مالک همه‌چیز می‌دانند] از هر چیز بیشتر است. آنان‌که [با انتخاب معبودهای باطل و پوچ] ستم روا داشتند وقتی عذاب را ببینند قاطعانه خواهند فهمید که همۀ قدرت ویژۀ خداست، و خداوند [بر این محجوب‌ماندگان از توحید،] سخت‌کیفر است‌ (165) در آن هنگام پیشوایانِ [شرک و بُت‌پرستی] از پیروانشان بیزاری می‌جویند، و همگی عذاب را می‌بینند، و راه چاره بر آنان بسته می‌شود (166) و آنان‌که [به‌جای خدا از پیشوایان شرک و کفر] پیروی کردند می‌گویند: ای‌کاش برای ما بازگشتی [به دنیا] بود! تا ما هم از آنان [و فرهنگِ باطلشان] بیزاری می‌جستیم، همان‌گونه که اینان [در این عرصۀ قیامت] از ما بیزاری جستند، خداوند به این صورت اعمالشان را که برای آنان مایۀ حسرت‌هاست به ایشان نشان می‌دهد، و اینان هرگز از آتش بیرون‌آمدنی نیستند (167) ای مردم! از آنچه [از انواع میوه‌ها و خوراکی‌ها] در زمین است درحالی‌که برای شما حلال و دلپذیر قرار داده شده بخورید، و از گام‌های شیطان [که انواع محرّمات است] پیروی نکنید؛ زیرا او دشمن آشکار شما است‌ (168) او شما را فقط به بدکرداری و کارهای بسیار زشت فرمان می‌دهد، و این‌که [وادارتان می‌کند بر پایۀ عدم شناختتان از حقایق دینی،] اموری را [به عنوان حلال و حرام] به خدا نسبت دهید (169)

چون به آنان [که مشرک و کافرند] گویند از آنچه خدا نازل کرده پیروی کنید، می‌گویند: [نه!] بلکه از آیینی که پدرانمان را بر آن یافتیم پیروی می‌کنیم. آیا اگر پدرانشان چیزی نمی‌فهمیدند، و راه [حق را به سبب کوردلی] نیافتند [باز هم از آنان پیروی می‌کنند] (170) مَثَلِ [دعوت‌کنندۀ] کافران [به ایمان] مانند کسی است که بر حیوانی [برای نجات‌دادنش از خطر] بانگ می‌زند، ولی آن حیوان جز آوا و صدایی [که مفهومش را درک نمی‌کند] نمی‌شنود، کافران [از شنیدن حقایق،] کر و [از گفتن و پرسشِ از واقعیت‌ها،] لال و [از دیدن نشانه‌های قدرت الهی] کورند، به این سبب اهل اندیشه نیستند (171) ای اهل ایمان! از [انواع میوه‌ها و] خوردنی‌های دلپذیر که روزی شما کرده‌ایم بخورید، و از خدا سپاس‌گزاری کنید اگر فقط او را می‌پرستید (172) جز این نیست که [خداوندِ دانای مهربان برای مصون‌ماندنِ شما از زیان‌های جسمی و روحی] مردار، خون، گوشت خوک و حیوانی را که هنگام ذبح نام غیر خدا بر آن برده شده بر شما حرام کرده است، پس کسی که [برای نجات جانش از خطر، به خوردن آن‌ها] ناچار شود درحالی‌که خواهان لذت نباشد و از حد لازم تجاوز نکند گناهی بر او نیست؛ زیرا خداوند بسیار آمرزنده و مهربان است‌ (173) قطعاً کسانی که آنچه را خداوند [از احکام، معارف، حلال و حرام] به عنوان کتاب [آسمانی] نازل کرده [به خاطر سود نامشروعِ خود، از مردم] پنهان می‌کنند، و در برابر این [پنهان‌کاری] همواره بهای اندکی را انتخاب می‌کنند جز آتش در شکم‌های خود نمی‌ریزند، خداوند روز قیامت با آنان سخن نمی‌گوید، و [از گناهان و زشتی‌های مرتکب‌شده] پاکشان نمی‌سازد، وبرای آنان عذابی دردناک است‌ (174) آنان کسانی هستند که گمراهی را به‌جای هدایت، و عذاب را به‌جایِ آمرزش انتخاب کردند، [شگفتا!] چه اندازه بر آتش دوزخ شکیبایند‌ (175) آن [عذاب] به این علت است که خداوند کتاب [آسمانی] را به درستی و راستی [برای هدایت همۀ مردم] نازل کرد، [ولی اینان آن را از زندگی حذف کرده، و در انکارش کوشیدند و مایۀ اختلاف قرارش دادند،] و مسلّماً آنان‌که در [معانی و مفاهیم] کتاب اختلاف کردند [تا حقایق و احکامِ آن از مردم پنهان بماند] در دشمنی عمیقی [نسبت به حق و حقیقت] قرار دارند (176)