در دوران بارداری سیستم ایمنی بدن مادر به طرز چشمگیری ضعیف می شود که همین امر سبب خواهد شد تا جنین را به عنوان یک عامل بیگانه دفع نکند و رشد و نمو ژن های پدری (به عنوان یک عامل بیگانه) درون شکم مادر امکان پذیر باشد. تضعیف سیستم ایمنی خود زمینه ساز ابتلا به برخی بیماری ها از جمله تبخال تناسلی در بارداری خواهد بود. ویروس تبخال تناسلی که ممکن است هنگام زایمان به نوزاد منتقل شود خطرناک است. در این بخش با چگونگی انتقال این ویروس، پیشگیری و درمان آن آشنا می شوید.
تبخال یا هرپس تناسلی در زنان باردار چیست؟
تبخال یا هرپس نوعی عفونت ویروسی است که در صورت، دور دهان و بینی یا در دستگاه تناسلی، روی یکی از لبها، مدخل واژن، کلیتوریس، دور سوراخ مقعد و پوست اطراف آن ایجاد می شود. تب خال تاول های کوچکی است که گاه بسیار دردناک، سوزش آور و آزار دهنده می شود.این ویروس می تواند از طریق رابطه جنسی انتقال پیدا کند. ابتلا به تبخال برای اولین بار در صورت به همراه تاول های زیاد، تب و حال نامساعد است و در دستگاه تناسلی با درد و سوزش فراوان، مشکلات دفع ادرار یا مدفوع همراه می شود. در این شرایط بیمار در نشستن و رابطه جنسی درد زیادی را تحمل می کند.ابتلا به هرپس در دفعات بعد با درد و سوزش کمتری همراه است. تاول ها در سایز کوچکتر و تعداد کمتری ایجاد می شوند. ویروس تبخال یا هرپس ، پس از ورود به بدن و پایان کار خود به صورت نهفته در نزدیک عضو مبتلا قرار می گیرد.
هرپس تناسلی از چه طریقی انتقال می یابد؟
- رابطه جنسی عمیق بدون کاندوم
- تماس اندام تناسلی با دهان فرد مبتلا به تبخال دور دهان
- تماس اندام تناسلی با فرد مبتلا
حتی اگر فرد مبتلا روی پوست خود تاول و زخم های کوچک نیز نداشته باشد، این ویروس می تواند سرایت کند و حتی ممکن است فرد بعدی نیز تا مدت ها هیچ گونه علائمی نداشته باشد. اگر مادر بارداری هنگام زایمان، دارای زخم و تاول هرپس تناسلی باشد، احتمال سرایت آن به نوزادش نیز وجود دارد.
آیا مادری که به تبخال تناسلی دچار شده است می تواند زایمان طبیعی داشته باشد؟
اگر مادر در مراحل پایانی بارداری به این بیماری مبتلا شود، خطر انتقال آن به جنین در دوران بارداری و بلافاصله پس از زایمان به شدت افزایش پیدا می کند، مادر در این شرایط باید داروی ضد ویروس را بطور مرتب مصرف کند، با این حال پزشکان در این شرایط برای زایمان روش سزارین را توصیه می کنند. اگر سرایت این بیماری در سه ماهه سوم بارداری رخ داده باشد و در حوالی تاریخ زایمان مادر، در ناحیه واژن تاول و زخم ایجاد شود، بطور قطع باید سزارین انجام شود. بسیاری از پزشکان معتقدند اگر زمان ابتلای مادر به بیماری هرپس تناسلی پیش از بارداری بوده است و در دوران بارداری نیز در ناحیه اندام تناسلی او هیچ گونه علائم از جمله تاول و زخم وجود ندارد، خطر سرایت بیماری به جنین بسیار کاهش می یابد و زایمان طبیعی نیز بلامانع است.
خطرات تبخال تناسلی در بارداری
HSV می تواند سبب هرپس نوزادی شود (نوزادان حداکثر 28 روزه که به هرپس مبتلا شده اند) که یک بیماری نادر اما تهدید کننده زندگی می باشد. هرپس نوزادی می تواند سبب عفونت چشم یا گلو، آسیب به سیستم اعصاب مرکزی، عقب ماندگی ذهنی و یا مرگ شود. مصرف دارو در صورتی که زودهنگام مصرف شود می تواند به جلوگیری یا کاهش آسیب دائمی کمک کند. نوزادانی بیشتر در معرض خطر هستند که مادرشان برای اولین بار در اواخر دوره بارداری با ویروس هرپس تناسلی تماس پیدا می کند. این به این خاطر است که مادر تازه آلوده شده آنتی بادی برای مقابله با ویروس هرپس ندارد بنابراین هیچ حفاظتی طبیعی برای نوزاد در حین تولد وجود ندارد. به علاوه، عفونت هرپس تازه به طور مکرر فعال می شود بنابراین احتمال زیادی وجود دارد که ویروس هرپس هنگام متولد شدن نوزاد در کانال زایمان وجود داشته باشد.
در زنانی که قبل از بارداری به هرپس تناسلی مبتلا شده اند احتمال بسیار پایینی جهت انتقال ویروس به نوزادشان وجود دارد و آن به این دلیل است که سیستم ایمنی آنها آنتی بادی هایی را می سازد که از طریق جفت به نوزاد منتقل می شوند.حتی اگر ویروس هرپس در کانال زایمان هنگام تولد فعال باشد، آنتی بادی ها به جلوگیری از تماس نوزاد با ویروس هرپس کمک می کنند. علاوه بر این، اگر مادری مبتلا به هرپس تناسلی باشد، پزشک او می تواند اقداماتی را جهت محافظت از نوزاد انجام دهد.
علائم و عوارض آلودگی به ویروس تبخال تناسلی در کودک
- انتقال ویروس به مغز و عفونت مغز:نوزاد تحریک پذیر شده و شیر را به خوبی نمی خورد و دچار تشنج می شود. متاسفانه بر اساس آمار و تحقیقات، 4% نوزادان مبتلا به عفونت ویروسی مغز فوت می کنند.
- عفونت پوست، زخم دهان و عفونت چشم:اگر ویروس موجب عفونت پوست، زخم دهان و عفونت چشم شودمعمولا دچار عارضه خطرنکی نمی شود اما به ندرت می تواند آسیب زیادی به عصب چشم وارد کند.
- عفونت سایر اعضاء بدن:میزان مرگ و میر نوزادان در این مورد 30% است. بسیاری از نوزادانی که پس از ابتلا به عفونت مغز و سایر اعضا سالم می مانند، بعد از مدتی دچار عوارض شدید مانند، تشنج، عقب ماندگی ذهنی، نابینایی، ناشنوایی و فلج مغزی می شوند.
- خطر بیماری اوتیسم:زنانی که در ابتدای بارداری به طور فعال به ویروس تبخال تناسلی آلوده می شوند دو برابربیشتر احتمال به دنیا آوردن نوزاد با اختلال طیف اوتیسم را دارند.
درمان نوزاد آلوده به ویروس تب خال
کودک در طول حدود ۱۰ تا ۱۴ روز بهتر خواهد شد، اما ویروس تا پایان عمر در بدنش باقی خواهد ماند. ویروس هرپس سیمپلکس در برخی افراد، به حالت غیرفعال باقی می ماند و هرگز فعال نمی شود. در بعضی دیگر، این ویروس به صورت دوره ای شعله ور می شود و باعث ایجاد مجدد تبخال های دهانی می شود.داروی آسیکلوویر یکی از داروهایی است که نوزادان مبتلا به این ویروس را درمان می کند و در درمان عفونت پوست، زخم دهان و عفونت چشم بسیار مؤثر است. درمان به موقع و سریع از انتشار ویروس به بدن جلوگیری می کند. در صورت انتشار ویروس به مغز و سایر اعضای بدن، این دارو تاثیر چندانی نخواهد داشت.
پیشگیری از ابتلا نوزاد در مادران مبتلا به ویروس تبخال تناسلی
اگر خانمی دارای سابقه ابتلاء به تبخال تناسلی باشد، موقع زایمان باید به دقت توسط پزشک معاینه شود. اگر هنگام زایمان ویروس در بدن فعال باشد (چه اولین بار باشد و چه عود باشد) می توان از ابتلاء کودک با سزارین جلوگیری کرد.نوزادانی بیشتر در معرض خطر هستند که ویروس هرپس تناسلی برای اولین بار در اواخر دوران بارداری با بدن مادر تماس داشته باشد و در 50-30 درصد موارد ویروس به نوزاد منتقل خواهد شد. دلیل خطرناک بودن این زمان برای این است که بدن مادر به تازگی به این ویروس الوده شده است و آنتی بادی ندارد به همین دلیل هنگام زایمان هیچ حفاظتی نمی تواند از نوزاد داشته باشد.
بسیار از پزشکان برای خانمهایی که در دوران بارداری برای اولین بار به ویروس تبخال تناسلی مبتلا شده اند و یا این ویروس در دوران بارداری عود کرده باشد در ماه آخر داروی آسیکلوویر تجویز می کنند.بیشتر مادران مبتلا به ویروس تبخال تناسلی، هیچ علائمی در دوران بارداری و زایمان ندارند، بنابراین نمی توان به دلیل عفونت مخفی، از ابتلای کودک به ویروس در حین زایمان جلوگیری کرد.
نکاتی که باید همسران خانم های باردار بدانند
اگر شما به ویروس تبخال تناسلی مبتلا هستید نکات عنوان شده در این بخش را رعایت کنید:
- حتی اگر هیچ علامت تبخالی نداشته باشید، در هر تماس جنسی خود از کاندوم استفاده کنید زیرا این ویروس می تواند بدون ظاهر شدن علامت نیز انتشار یابد.
- در صورت بروز علائم تا زمان بهبود کامل از تماس جنسی خودداری کنید.
- با مشورت پزشک از داروهای ضد ویروس جهت رفع علائم و کاهش خطر انتقال در فواصل بین بروز علائم استفاده کنید.
- در 3 ماه آخر بارداری همسرتان از تماس جنسی خودداری کنید.
- با پزشک همسرتان در مورد بیماری خود صحبت کنید تا اطلاعات لازم را در اختیار شما قرار دهد.
- بهترین روش پیشگیری و محافظت از نوزاد جلوگیری از انتقال ویروس تبخال تناسلی در ماههای آخر بارداری است.