چشمههای گِلفشان چابهار پدیدهای طبیعی در جنوب شرقی ایراناند. این گلفشانها در جنوب استان سیستان و بلوچستان قرار دارند.پدیدهٔ طبیعی گلفشان در شمال غربی شهرستان چابهار در دشت گستردهای به نام کهیر وجود دارد که با پرتاب گل همراه با متصاعدشدن گاز از اعماق زمین به وجود آمده است و نظر هر بینندهای را به خود جلب میکند. این پدیده که بر اثر عوامل مهمّ زمینشناختی و بیانگر فعّالیّتهای زمینساختی منطقه است در طول سالیان متمادی تپّهای از گل به وجود آورده که هیچ گونهای از گیاهان در این خاک رشد و نمو نمیکند. پدیدهٔ گلفشان، تپّهٔ خاکستریرنگی به شکل مخروط ایجاد کرده که به علّت مسطّحبودن زمین منطقه از فواصل دور قابل رؤیت است. بزرگترین گل افشان موجود در میان گل افشانهای چابهار گل افشان تُنگ است
در اینکه دیدنیهای ایران را با سفر به مناطق مختلف باید دید، شکی نیست. اما اینکه چرا بازدید از این جاذبه گردشگری برای هر ایرانی و مسافر خارجی لازم است، دلیلهای گوناگونی وجود دارد:
دیدار از کوه گل فشان چابهار، دیدن پدیدهای نادر در ایران و دنیا است که همتای آن را نمیتوان در هر جایی پیدا کرد.
از گِلهای این کوه میتوان برای درمان بیماریهای پوستی همچون آکنه و اگزما، کمردرد، درد ستون مهرهها، گرفتگی ماهیچهها، دردهای مفصلی، تنگی و گرفتگی رگها و بیماریهای دیگر استفاده کرد.
دیدار از کوه گل فشان چابهار بهمعنای دیدن یکی از 24 کوه گِل افشان دنیا است. یعنی دیدن پدیدهای که در بسیاری از کشورها نمیتوان همتای آن را پیدا کرد.
دیدار کویر اطراف کوه گل فشان چابهار که آن هم یکی از زیباترین پدیدههای طبیعت است.
گل افشانهای چابهار ویژگیهایی خاص و منحصربهفرد دارند و نسبت به نمونههای خود در سراسر جهان از وضعیت بهتری برخوردار هستند؛ اما متاسفانه آن گونه که شایسته این پدیده طبیعی زیبا و خارقالعاده است، از آنها نگهداری نشده و بهدرستی به دیگران معرفی نشدهاند.
گل افشانهای چابهار سه تپه کوچک را شامل میشوند که یکی از آنها فعال و دو مورد دیگر غیرفعال هستند. روی تپهها دهانههایی قرار دارد که قطر آنها چندین سانتیمتر است و از دهانه آنها گل خاکستری رنگ، خارج و به دامنههای کوه سرازیر میشود. این پدیدهها با لرزش خاک همراه هستند و زمانی که گل از آنها به بیرون پرتاب میشود، صدایی مانند صدای شلیک تفنگ از آنها به گوش میرسد. دوره تناوب گل افشانهای چابهار در حدود 10 تا 15 دقیقه است.
گل فشانها سه تپه هستند که یکی از آنها فعال است و از دهانه آن گل سرد خاکستری پرتاب میشود .دهانههایی در بالای تپهها است که شباهت بسیاری به قلههای آتشفشان دارد. پتانسیلها و امتیازات ویژه این گل فشانها سبب شده است که عنوان «دومین ژئوپارک خاورمیانه» را به خود اختصاص دهند و آن را تبدیل به یک اثر جهانی کنند. فعالیت گلفشانهای ایران که در جلگه ساحلی دریای عمان، بهویژه بلوچستان جنوبی قرار دارند؛ در فصلهای مختلف سال، از سالی به سال دیگر متفاوت است.
در اطراف گل فشان بندر تنگ چابهار، دیدنیهای طبیعی و تاریخی دیگری نیز وجود دارد که برای شما جذاب خواهد بود. کوههای مینیاتوری چابهار، روستای تیس، تالاب لیپار و مسجد جامع تیس نمونههایی از جاهای دیدنی چابهار در استان سیستان و بلوچستان هستند.
جاذبههای طبیعی هیشه برای طبیعتگردان جذاب هستند. کسانی که بازدید از گل فشانهای چابهار را در برنامه خود قرار میدهند محال است که مشتاق تماشای کوههای مینیاتوری چابهار نباشند. کوههای مینیاتوری چابهار به کوههای مریخی این منطقه نیز شهرت دارند.کوههای مینیاتوری چابهار بر اثر ترکیبات سنگ و ماسه با بقایای آبزیان ایجاد شدهاند این کوههای مینیاتوری زمانی زیر آب بودهاند و مربوط به دورانی هستند که آب روی آن بخش از زمین را فرار گرفته بود. این کوهها در اثر انباشت ترکیبات سنگ و ماسه و بقایای آبزیان ایجاد شدهاند. این ناهمواریها جزو پدیدههای زمینشناسی هستند که تشکیل آنها در کوتاه مدت ایجاد نشده و شکلگیری آنها هزاران سال زمان برده است.
تالاب لیپار یکی دیگر از جاذبههای دیدنی سیستان و بلوچستان است. این تالاب صورتی رنگ در یک تنگه و دره صخرهای مشرف به کوه، قرار دارد. تالاب در مسیر جاده ساحلی چابهار به گواتر و در ساحل دریای عمان، بین دو کوه، واقع شده و آبگیری به طول 14 کیلومتر را تشکیل داده است. جریانهای دریایی که از طوفانهای مونسون ایجاد شدهاند، از نیمه خرداد تا اواسط شهریور شکل میگیرند و سبب افزایش تعداد پلانکتونهای گیاهی میشوند. وجود پلانکتونهای گیاهی زیاد در آب تالاب، دلیل صورتی رنگ بودن آن است. وفور مواد معدنی که از طریق رودخانهها به این آبگیر سرازیر میشوند، سبب افزایش تولید بیولوژیکی در برخی فصول سال میشوند.
مسجد جامع تیس با قدمت زیادی که دارد در بندر تیس قرار واقع شده است. برخی از پژوهشگران، این مسجد را دومین مسجد ساخته شده در ایران میدانند. این مسجد از لحاظ معماری و تزیینات داخلی شباهت زیادی به مساجد هند و پاکستان دارد. مسجد جامع تیس نوعی از معماری مساجد ایرانی اسلامی محسوب میشود که همانند مساجد اهل تسنن یک مناره دارد. از این جهت به مسجد تک مناره نیز مشهور است. مناره مسجد جامع تیس و گنبدهای آن با رنگ سبز و قرمز رنگ شدهاند. دربهای مسجد نیز با شیشهکاری رنگارنگ بهصورت منظم و نامنظم جلوهگری میکنند و زیبایی فوقالعادهای به مسجد میدهند.
اگر با خودروی شخصی خود به چابهار سفر کردهاید، برای دیدار از این پدیده زیبای طبیعت باید از بندر کنارک به سمت بندر عباس بروید. پس از گذراندن 50 کیلومتر، در حالی که روستای کهیر را پشت سر میگذارید، تابلوی بندر تنگ را در سمت چپ جاده میبینید. پس از آن وارد مسیر فرعی روستای تنگ میشوید و بعد از چند دقیقه تابلوی کوه گل فشان تنگ در دید شما قرار میگیرد.
اگر شما در تهران یا شهر دیگری دور از چابهار زندگی میکنید، البته با پرواز چارتر به این فرودگاه هم سفر ارزانتری را تجربه خواهید کرد. از چابهار تا کوه گل فشان هم وسیلههای نقلیه زیادی در دسترس هستند که شما را به این منطقه میرسانند.
گل فشان یکی از شگفت انگیزترین پدیده های ژئوتوریسمی است که خیلی مورد توجه زمین شناسان و علاقه مندان به طبیعت است. این پدیده با نام علمی (mud volvana) تنها در چند نقطه از جهان وجود دارد. گل فشان ها در دنیا به صورت رنگی (paint pot) و معمولی یافت می شوند که در گل فشان های رنگی، گل های مترشح شده به رنگ های سفید، زرد و صورتی دیده می شوند که حاکی از ترکیبات آهن در آنهاست. چابهار در 60 کیلومتری غرب خود، میزبان 3 گل فشان است .