به گزارش سایت خبری ساعد نیوز، تصمیم به صاحب فرزند شدن در خانواده ، یعنی پذیرفتن مسئولیت سنگین در تربیت می باشد که اگر بخواهیم واژه تربیت را تعریف کنیم ، در واقع به معنای تعلیم دادن یا پرورش که شامل مجموعه ای از روش های مثبت و منفی می باشد. وقتی که کودکان خود را تربیت می کنید به آن ها می آموزید که چگونه رفتار کنند . والدین برای کودکان خود قالب های رفتاری می سازند که آن چه را که از آن ها انتظار دارند ببینند . تربیت کودک ، وظیفه ای یک روزه نیست و پدر و مادر باید به شکل پایداری عمل کنند تا روش های تربیتی موثری داشته باشند . بر اساس تحقیقاتی که در روانشناسی کودک انجام شده نحوه پرورش فرزندان در فرهنگ های مختلف ، متفاوت است .
روان شناسی کودک نقش مهمی را در جامعه امروزی دارد. و متخصیین این حوزه برای کمک به کودکان در مشکلات رشد، مراحل مهم زندگی و درک بهتر ذهن، روان و بدن آنها آموزش دیده است. روان شناسی کودک یکی از شاخه های درمان است که بر کودکان خردسال و نوجوانان تمرکز دارد.
این شاخه از روان شناسی تلاش می کند که به کودکانی کمک کند که در زندگی خود دچار تروما شده و از محیط مخرب و استرس آور اطراف خود دچار آسیب شده اند.
بر خلاف تصور عموم کودکان نیز دچار همان مشکلاتی می شوند که بزرگسالان در زندگی با آن دست وپنجه نرم می کنند. برخی از این مشکلات رایج عبارتند از اضطراب، افسردگی و اندوه. هدف از مشاوره کودک شکستن این مشکلات به بخش های قابل مدیریت است، به نحوی که کودک بتواند آنها را بهتر درک کند و با آنها سازگار شود.
مشاوران کودک خدمات زیادی به کودکان آسیب پذیر ارائه می دهند. آنها تلاش می کنند از طریق این خدمات مسائل و مشکلات کودک را حل کرده و او را به سمت یک زندگی مولد و سالم سوق دهند. اما چرا باید از مشاور کمک گرفت؟ بدین دلیل که در بسیاری از کودکان دیده می شود که آنان مشکلات و ناراحتی های خود را با والدین در میان نمی گذارند. این بدان دلیل نیست که کودک والدینش را دوست ندارد، بلکه به این دلیل است که دوست ندارد آنان را ناراحت کند.
بنابراین، هدف مشاور این است که به کودک کمک کند احساسات خود را بهتر درک کند و از ماجرا یا ترومایی که بر او گذشته است درک بهتری پیدا کند. وقتی مسائل و مشکلات کودک درمان و حل نشده باقی می ماند، به طور منفی بر آرزوهای تحصیلی و پیشرفت های او در زندگی تأثیر می گذارد.
از آن مهم تر، این تأخیر می تواند در بزرگسالی نیز تداوم یابد. تمام کودکان در هر سنی، از نوپا، پیش دبستانی تا نوجوانان می توانند از منافع جلسات روان شناسی کودک بهره مند شوند.
چه زمانی باید به دکتر روان شناس کودک مراجعه کرد؟
وقتی کودکی دچار ناراحتی روحی، اجتماعی یا عاطفی روانی شده باشد، کنار آمدن با آن برای او سخت است. کودکان نمی دانند چطور باید با این شرایط برخورد کنند و دچار سردرگمی می شوند. حقیقت این است که بسیاری از کودکان خود از آنچه احساس می کنند بی خبر هستند. او نمی تواند به خوبی احساسش را بیان کند. اما مشاور یا روان شناس کودک می تواند به او کمک کند که نیاز خود را بیان کند.
بسیاری از کودکان دچار مشکلاتی نظیر اختلال بیش فعالی-نقص توجه، اختلال وسواس جبری، استرس پس از سانحه یا اضطراب فراگیر هستند. بسیار دیده می شود که مربیان مدارس یا اطرافیان به والدین توصیه می کنند که کودک را برای تشخیص و درمان به جلسات روان شناسی کودک ببرند. چرا؟ چون روان شناس می تواند مشکل را ریشه یابی کند و تشخیص درستی برای آن بدهد.
به عنوان والد شما چیزی جز سلامت و شادی فرزندتان نمی خواهید، اما گاهی شرایط به نحوی پیش می رود که شما نمی توانید همه چیز را به تنهایی درست کنید، به خصوص وقتی خودتان نیز دچار مسائل و مشکلات روحی و عاطفی شده اید. اینجاست که بهتر است همه چیز را به یک متخصص روانشناسی کودک در این زمینه بسپارید.
روان شناسی کودک چه مسائلی را می تواند درمان و حل کند؟
مشاوران کودک طیف وسیعی از مشکلات را حل می کنند. برای مثال، کودکی که یک تجربه تلخ را از سر گذرانده است، مانند تروما، از دست دادن یکی از والدین، یکی از عزیزان، خواهر/برادر، خانه و هر چیز دیگری به کمک روانشناسی نیاز دارد.
اساسا روان شناسی کودک تلاش می کند مشکلاتی را حل کند که باعث ناراحتی عاطفی و اجتماعی کودک شده اند. برخی از دیگر مسائل حل شده توسط مشاوران کودکان عبارتند از:
- طلاق والدین
- زندگی در محیط پر تنش خانه
- شاهد یک واقعه دردناک بودن
- بیماری های روانی مانند اضطراب، افسردگی و دیگر اختلالات
- مورد تمسخر و قلدری قرار گرفتن
- آزارهای جنسی، عاطفی یا جسمی
- تغییر محل (مدرسه، خانه، خانواده، شهر یا کشور)
- اعتیاد خانواده
- عادت های بد مانند ناخن جویدن
- لجبازی
- پرخاشگری
- دروغگویی
- خجالت کشیدن، کمرویی، کمبود اعتماد به نفس
- اختلال یادگیری
- لکنت زبان
- شب ادراری
آیا فرزندم به مشاوره نیاز دارد؟
وجود برخی نشانه ها در رفتارهای فرزندتان نشان می دهند که او احتمالاً به مشاوره روان شناسی کودک نیاز دارد. برای مثال، کودکی که تغییر خلق و خو داده است یا ناگهان تأخیر یا پسرفت رشد داشته یا سرکشی می کند، به نحوی که برای سن و سال او مناسب نبوده است، به کمک حرفه ای نیاز دارد.
برخی از نشانه های نیاز به مشاوره کودکان عبارتند از:
- خشم بی دلیل
- شب ادراری
- اشکال در سازگاری با محیط یا شرایط جدید
- کابوس های شبانه یا اشکال در خواب
- نمرات پایین یا افت تحصیلی
- نگرانی و اضطراب مداوم
- ترک فعالیت هایی که پیش از این به آنها علاقه مند بود
- از دست دادن اشتها و افت وزن شدید
- انجام رفتارهای تکراری و وسواس گونه مانند دست شستن
- ایده خودکشی یا اقدام به آن
- شنیدن صداهایی که دیگر نمی شنوند یا پاسخ دادن به کسی که دیگران نمی بینند
- صرف زمان زیاد در تنهایی و تمایل به انزوا
- مصرف مواد مخدر و الکل
- شکایت از دردهای جسمی بدون وجود دلیل پزشکی و عدم اثبات در معاینات
- خودزنی
انواع درمان های به کار رفته در روان شناسی کودک چیست؟
در روان شناسی کودک، بسته به مشکل کودک از روش های مختلفی برای رفع آسیب و درمان استفاده می شود.
رفتار درمانی شناختی
در روان شناسی کودک، هدف از این روش درمانی کمک به تغییر الگوی افکار منفی و بازسازی آنها در روش تفکر و رفتار مثبت است. بدین ترتیب کودک می تواند پاسخ سالم تری را نسبت به موضوعات، خود و دنیای اطرافش داشته باشد.
به طور خاص، این روش درمانی سیستم باورهای کودک را به چالش می کشد. به او کمک می کند که از طریق لنز دقیق تر و واقع بینانه تری به دنیا بنگرد.
رفتار درمانی شناختی با هدف تروما
این روش درمانی کمک می کند که کودک از تأثیر تروما بهبود یابد. مشابه روش درمانی قبلی مشاور به کودک کمک می کند که به تروما به شکل درست تری نگاه کند.
در این روش درمانی تلاش می شود تا کودک کنترل بهتری روی فلاش بک های واقعه داشته باشد و بتواند از استرس یادآوری حادثه خلاص شود.
خانواده درمانی
ورود خانواده به محیط درمان می تواند روند پیشرفت درمان را تسریع کند و منجر به تغییرات وسیعی شود چراکه والدین نقش اساسی را در تربیت فرزند خود دارند که در روان شناسی کودک، خانواده درمانی نقش مهمی دارد. میزان درگیری آن ها در فرایند درمانی کودک زیاد است. در خانواده درمانی تمام اعضا یا برخی از آن ها ممکن است به صورت یک گروه خانوادگی تحت درمان قرار گیرند.
گروه درمانی
در این روش کودک یاد می گیرد که در کنار یک گروه هم سن وسال بازی کند، تعامل کند و به مهارت حل مسئله مجهز شود.
بازی درمانی
کودکان فاقد مهارت های کلامی و شناختی برای حرف زدن در مورد برخی مسائل هستند. برای مثال، سوگواری پدیده پیچیده ای است که کودک نمی تواند افکار و احساساتش را در غالب کلمات دربیاورد.
کودکان احساسات خود را در قالب بازی با اسباب بازی نشان می دهند. کودکی که یکی از عزیزانش را از دست داده است، ممکن است با عروسکش شخصیتی را اجرا کند که دلش برای دوستی تنگ شده. یا کودکی که قربانی خشونت خانگی است در هنگام بازی با خانه عروسکی، عروسک را زیر تخت پنهان می کند زیرا بزرگترها در حال دعوا هستند. از این رو، بازی درمانی یکی از تکنیک های به کار رفته در روان شناسی کودک است.
در روان شناسی کودک، بسیاری از بازی درمانگران اتاق مخصوصی پر از اسباب بازی های لازم برای پروسه درمان دارند. برخی از اسباب بازی های این روش عبارتند از:
- شن بازی
- خمیر بازی
- خانه عروسکی با عروسک و اسباب و وسایل خانه
- عروسک انگشتی
- حیوانات
- ماشین ها
- بلوک و لگو
- آلات موسیقی
- آشپزخانه با قالب های غذا
در این رویکرد به کودک انواع اسباب بازی ها و وسایل خلاقیت داده می شود تا خودش انتخاب کند. هیچ دستورالعملی در مورد نحوه بازی و حل مشکل به کودک داده نمی شود. مبنای این رویکرد این است که وقتی کودک مجاز به انجام کارهای دلخواه خود باشد، می تواند راهکاری برای مشکلاتش بیابد.
کل جلسه بدون ساختار ادامه می یابد. درمانگر کودک را در سکوت مشاهده می کند یا نظرات کوتاهی در مورد عملکرد کودک می دهد. اگر کودک مایل باشد، درمانگر وارد بازی می شود. اما انتخاب با کودک است.
در مواردی، درمانگر از استراتژی های دستوری استفاده می کند. هر جلسه هدف یا موضوع خاصی دارد. برای مثال، به کودک گفته می شود که در این جلسه با عروسک انگشتی بازی می کنیم. درمانگر نیز ممکن است وارد بازی شود تا داستان را هدایت کند. برای مثال، اگر کودکی عروسکی را برداشته که دچار قلدری است، درمانگر برای کمک به عروسک در مقاومت در برابر فرد قلدر وارد بازی می شود.
سایر گزینه های درمانی
از روش های درمانی متعددی در روان شناسی کودک استفاده می شود که برخی از آنها عبارتند از موسیقی درمانی، هنر درمانی، ورزش درمانی، حرکت درمانی، ذهن آگاهی و برخی دیگر.
یک دکتر روان شناس کودک خوب باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟
در انتخاب یک مشاور یا روان شناس کودک خوب باید فاکتورهای متعددی را در نظر بگیرید. مهم تر از همه، روانشناس باید ارتباط خوبی با فرزندتان برقرار کند، در غیر این صورت کودک مضطرب، ناراحت یا خجالت زده شود و به راحتی از مشکلات خود حرف نزند.
البته همیشه شکستن یخ بین کودک و مشاور کمی زمان می برد، اما روند پیشرفت آن باید ملموس باشد. اگر کودک ابراز ناراحتی می کند یا از حرف زدن با مشاور احساس خوبی ندارد، باید به دنبال فرد دیگری باشید.
همچنین، توجه داشته باشید که هر مشاوری نمی تواند مشکل فرزندتان را برطرف کند. بنابراین، صرف شهرت یک روان شناس زوج درمانی در شهرتان به دنبال دریافت نوبت از او نباشید. مشاوری می تواند بهترین کمک را به شما بکند که در حوزه مسائل و مشکلات کودکان و نوجوانان تخصص دارد و سال ها در این حوزه تجربه کسب کرده است.
مشاور چه کمکی به کودک می کند؟
درمان برای کودکان بیشتر شامل کار کردن می شود. کودکان کم سن و سال بیشتر با کل خانواده، بازی، نقاشی و حرف زدن درمان می شوند. درمان کودکان بزرگتر و نوجوانان با آموزش مهارت حل مسئله و بیان احساس صورت می گیرد.
درمانگر از کودک حمایت می کند و او را تشویق می کند. کودک به خود باور می آورد و نقاط قوت خود را می شناسد.
گاهی درمانگر به تنهایی با کودک و گاهی با خانواده و کودک در یک جلسه ملاقات می کند. این به سن کودک بستگی دارد. جلسات مشاوره با والدین با هدف ارائه برخی نکات و ایده ها برای کمک به کودک در خانه انجام می شود.
