کشور پهناور ايران به دليل قرار گيرى در يکى از بزرگترين کمربند هاى کانى زائى جهان (آلپ – هيماليا ) داراى پتانسيل بالقوه اى از کانى هاى فلزى و غير فلزى گوناگون بوده و به لحاظ وجود رخنمون هاى سنگى متنوع از پرکامبرين تا عهد حاضر که رخداد هاى مختلف دگرگونى و ماگمايى را نيز متحمل شده اند ،باعث ايجاد کانى هاى مختلفى شده است که بسيارى از آنها در صورت تراش ،ساب ،صيقل و فرآورى به عنوان کانى هاى قيمتى قابل استفاده مى باشند و در صورت بهره بردارى بهينه از آنها و ايجاد صنايع جانبى مى توان انتظار داشت علاوه بر اشتغال زايى قابل توجه از ورود بسيارى از فراورده هاى جواهرى به کشور جلوگيرى و زمينه لازم جهت صدور ميزان قابل توجهى از محصولات ساخته شده کسب در آمد هاى ارزى فراهم گردد.
صادرات سنگ هاى ارزى قيمتى از ايران ،آمار ثبت شده اى ندارد .کشور ما در زمينه ذخاير و منابع معدنى ،از کشورهاى غنى جهان محسوب شده که يکى از اين منابع ارزشمند ،انواع سنگ هاى قيمتى و نيمه قيمتى مى باشد .ليکن على رغم وجود منابع پتانسيل هاى معدنى بسيار خوب ،سهم ايران در صادرات آن بسيار ناچيز است .
معدن مِرنی، یکی از عظیم ترین چاله های دست ساز بشر بر روی سیاره زمین است. آنقدر بزرگ که ظاهرا می تواند هلی کوپترها را برباید. معدن مرنی، که با نام میر ماین هم شناخته می شود، یک معدن الماس کیمبرلیت عظیم است که در بخشی از اتحاد جماهیر شوروی که امروزه سیبری شرقی نام گرفته، واقع شده است.این سپرده الماس غنی، در سیزدهم ژوئن سال ۱۹۵۵، طی عملیاتی توسط زمین شناسان اهل شوروی کشف شد. این معدن، حدود ۵۲۵ متر عمق دارد و از این بابت، ۴ برابر عمیق تر از نمونه های مشابه در دنیاست و قطر دهانه آن، حدود ۱۲۰۰ متر است.
عملیات استخراج معدن، در سال ۲۰۰۱، با تاکید بر ادامه استخراج از بخش های زیر زمینی تا سال 2009، به پایان رسید. بعضی ها می گویند که این معدن می تواند هلی کوپترها را از آسمان به درون خود بکشد، اما تا امروز، هیچ حادثه ثابت شده ای در این مورد گزارش نشده است. همچنین برنامه هایی برای توسعه مجدد این گودال و تبدیل آن به شهری برای آینده، در دست تهیه است.
زمین شناسان تیم اکتشاف، یوری کاباردین، اِکاترینا الاگینا و ویکتور آودینکو قبلا هم دومین و تنها معدن کیمبرلیت روسیه را کشف کرده بودند. کیمبرلیت، یک نوع سنگ آذرین (آتش فشانی یا ماگمایی) است، که می تواند حاوی الماس هم باشد و اولین بار در شهر کیمبرلی، واقع در شمال آفریقا کشف شده بود.صخره ها در پوسته زمین، در داخل لوله های آتش فشانیِ عمودی، شکل می گیرند که این موضوع با تزریق نفوذی ماگما از گوشته ی زمین، همراه می شود. اتفاق افتادن فوران، در عمق بسیار زیاد از گوشته ی زمین، اشکالِ کیمبرلیتی مشخصی را ایجاد می کند. به خاطر ماهیت ماگما، این نوع سنگ های آذرین (کیمبرلیت)، می توانند حاوی الماس و سایر ترکیبات گوشته ی زمین، مثل زنولیت باشند. کیمبرلیت و ترکیبات الماس همراه آن، در سراسر دنیا بسیار کمیاب هستند.
کشف این معدن، خبر بسیار خوبی برای اتحاد جماهیر شوروی بود، آن هم پس از چندین عملیات اکتشافی که از سال های ۱۹۴۰ و ۱۹۵۰ آغاز شده بود. اولین اشکال کیمبرلیتی، در عملیات اکتشافی که در سال ۱۹۵۴ انجام گرفته بود، در معدن زارنیستا پیدا شد.حزب حاکم شوروی از عملکرد تیم اکتشاف بسیار راضی و خشنود به نظر می رسید، به همین خاطر ، در سال ۱۹۵۷، جایزه ارزشمند لنین را، که به تازگی مجددا برقرار شده است، به آنها اهدا کرد. این جایزه یکی از رده بالاترین جوایز اتحاد جماهیر شوروی بود.
آشنایی با حلقه های فلاور
آیا تاکنون در ایران معادن الماس کشف شده است؟
معادن بزرگ الماس در ایران در حجم و ظرفیت معادن بزرگ جهانی وجود ندارد. تاکنون از نظر اقتصادی، اکتشاف گسترده ای از الماس ایرانی درسطح کشور دیده نشده است. اخیرا ذراتی از الماس در استان سیستان و بلوچستان کشف شده که احتمال وجود معادن الماس در ایران را بیشتر کرده است. در منطقه کوه سفید سراوان و کوه سرخ در استان سیستان و بلوچستان به مقدار محدودی پودر الماس به همراه سنگ های قیمتی اکتشاف شده است. سازمان زمین شناسی کشور در این مورد نظر مثبتی ندارد ولی منکر وجود الماس در مناطق شرقی کشور نیز نشده است. به نقل از این سازمان امکان کشف معادن بزرگ الماس در ایران با ظرفیت معادن بزرگ جهانی منتفی است. اما برخی از آگاهان با توجه به همسانی زمین های منطقه با کشورهای همسایه، به احتمال وجود ذخایر الماس در ایران خوش بینانه نگاه می کنند.
لازم به ذکر است که در کشور افغانستان نیز ذخایر الماس و دیگر سنگ های قیمتی کشف شده است. با توجه به مشابهت لایه های زمین در شرق ایران و افغانستان، امکان کشف ذخایر الماس در ایران نیز وجود دارد. هندوستان نیز از دیگر کشورهای منطقه است که به معادن الماس دست یافته است. تجارت جهانی الماس به لحاظ ارزش اقتصادی بسیار ارزشمندتر از دیگر سنگ ها و فلزات گرانبها است. هنوز به صورت رسمی و گسترده در زمینه اکتشاف معادن الماس در ایران کار نشده است. تا کنون در حدود 14 هزار گونه الماس شناسایی شده که به لحاظ کیفیت و قیمت یکسان نیستند.
چهار عامل در قیمت گذاری الماس اصلی ترین نقش را دارند:
- درجه خلوص گوهر الماس ( کانی طبیعی)
- رنگ الماس طبیعی
- نحوه تراش الماس
- اندازه بزرگی و وزن سنگ الماس
گنجینه ای از الماس در ایران
طبق جدیدترین یافته های زمین شناسی در زیر پوسته زمین بزرگترین ذخایر الماس ، پنهان شده است. الماس همان کربن خالص است که تحمل فشار در طی میلیون ها سال به صورت شفاف و درخشان درآمده است. بزرگترین ذخایر الماس در ایران و جهان غیر قابل دسترسی هستند. نتایج حاصل از امواج رادیویی و پرتو نگاری ژئو سیستم های زمین نشان می دهد که ذخایر غنی الماس در اعماق 145 تا 240 کیلومتری پایین تر از سطح زمین به وفور وجود دارد. در واقع جهانیان روی کوهی از الماس نشسته اند ولی امکان استخراج ان را ندارند. در حال حاضر علم روز دنیا راهی برای دستیابی به کوه های مدفون الماس پیدا نکرده است. بزرگترین معادن الماس تنها ذره ای از ثروت عظیمی هستند که در دل زمین نهفته است.
بزرگترین الماس کشف شده در دنیا متعلق به معادن آفریقای جنوبی بوده و عبارتند از:
- الماس کولینان با وزن 3106 قیراطکه در سال 1905 میلادی کشف شد.
- الماسی بزرگ با وزن 995 قیراط از معدن آفریقای جنوبی یافت شده است.
- الماس با وزن 530 قیراط که با نام ستاره بزرگ افریقا شهرت پیدا کرده است.
