به گزارش سرویس جامعه ساعدنیوز، در سال‌های اخیر، نمای سنگی ساختمان‌ها در ایران به یک الگوی تکراری و غالب تبدیل شده است که تاثیرات عمیقی بر هویت معماری شهری کشور داشته است. در گذشته، شهرهای مختلف ایران هر یک دارای سبک‌های معماری منحصربه‌فرد و نمادهای ویژه‌ای بودند که بر اساس اقلیم، فرهنگ، و تاریخ محلی شکل می‌گرفتند. برای مثال، معماری یزد با بادگیرها و خانه‌های خشتی، معماری اصفهان با کاشی‌کاری‌های آبی و گنبدهای موزون، و حتی شهرهای شمالی ایران با بام‌های شیروانی خاص خود شناخته می‌شدند.
اما امروزه در بسیاری از شهرها، ساختمان‌های سنگی با نمایی ساده و یکنواخت جایگزین این سبک‌های محلی شده‌اند. استفاده گسترده از سنگ تراورتن یا مرمر که در بیشتر شهرهای ایران دیده می‌شود، باعث شده که شهرها تا حد زیادی هویت معماری خود را از دست بدهند. این نماهای سنگی معمولاً از زیبایی بصری چندانی برخوردار نیستند و به دلیل استفاده مداوم و بدون تنوع، فضاهای شهری شبیه به هم شده‌اند. این وضعیت از یک طرف به دلیل افزایش هزینه‌های ساخت و ساز و تمایل به استفاده از مصالح ارزان‌تر و در دسترس‌تر است و از طرف دیگر به دلیل کم‌توجهی به اصول زیبایی‌شناسی معماری و نبود قوانین مشخص در طراحی نمای ساختمان‌ها.
نبود هماهنگی بین معماران و نهادهای دولتی در ایجاد ضوابط معماری متناسب با هویت تاریخی و فرهنگی هر منطقه، منجر به این همسان‌سازی ناخواسته شده است. در نتیجه، چیزی که روزگاری نشانه تفاوت و تنوع در شهرهای مختلف ایران بود، به تدریج جای خود را به نماهای بی‌روح و یکسان داده است. این تغییرات نه تنها هویت بصری شهرها را تحت تاثیر قرار داده، بلکه از نظر فرهنگی و اجتماعی نیز باعث تضعیف ارتباط شهروندان با محیط پیرامون خود شده است.
شهرها متعلق به مردم هستند و می بایست در فرایند توسعه، به آنها توجه شود
در این خصوص، کورش حاجی زاده، معمار و استاد دانشگاه در گفت و گو با رکنا گفت: شهرها متعلق به مردم هستند؛ لذا می بایست در فرایند توسعه آنها، به نیازهای مردم توجه شود. یکی از مهم ترین مسائلی که در شهرها مطرح است، مسیرهای تردد شهری است که به واسطه حضورشان، بدنه های شهری تعریف می شوند. حال، این مسیرها چه اصلی و چه فرعی، متعلق به مردمی است که در آن تردد دارند و از فضای شهر استفاده می کنند. شهروندانی که در شهر قدم می زنند، به علت داشتن سرعت کمتر نسبت به خودروسواران، زمان بیشتری برای دیدن شهر و بدنه های شهری دارند.
دیگر فرقی بین معماری تهران و بندرعباس و رشت نیست
وی در ادامه افزود: در این شرایط، بدنه های شهری یکی از مهم ترین عناصر شهری هستند که باید به آنها توجه شود و اکثرا نیز مردم شهر، بدنه های شهری را ایجاد می کنند. متاسفانه بسیاری از مالکان بنا، نمای بیرونی ساختمان ها را از آنِ خودشان می دانند و به شکل و شیوه ای تقریبا دلخواه، آن را می سازند. این شرایط، بدنه های شهری را به زشت ترین حالت ممکن رسانده است. در اکثر موارد بدون در نظر گرفتن مسائل زیست محیطی می گوییم اینجا ملک من است و دوست دارم نمای ساختمانم سنگی یا هر شکل دیگر باشد، باعث می شود که چنین وضعیتی در ایران شکل بگیرد. به غیر از بافت تاریخی شهرهای مختلف،تقریبا هیچ تفاوتی بین ساختمان های شهرهای مختلف ازجمله بندرعباس، رشت، تهران و... پیدا نمی کنید. در شهر نمی توان از کلمه " من دوست دارم" استفاده کنیم چون شهر متعلق به یک فرد نیست به همه مردم متعلق است.
این معمار برجسته ایرانی تاکید کرد: این در حالی است که نمای ساختمان ها صرفا برای افراد نیست بلکه متعلق به شهر است؛ بنابراین مالکان می بایست در مورد داخل ساختمان اظهار نظر کنند. نمای ساختمان ها را شهروندان می بینند؛ از این رو، باید ارگان های شهری درباره آن نظر دهند اما متاسفانه از شهرداری گرفته تا نظام مهندسی، نشان داده اند که هیچ کدام صلاحیت نظر دادن در این خصوص را ندارند؛ چراکه ثابت کرده اند که درگیر کم سوادی کارشناسان شده اند و نتیجه اش نیز این طرح های زشت و بدقواره ای است که الان در شهرها می بینیم.
شهرهای دنیا ویژگی های منحصر به فرد دارند ولی در ایران همه جا شبیه به هم شده است
کورش حاجی زاده گفت: وقتی به شهرهای کشورهای مختلف دنیا دقت کنیم می بینیم هر شهری، ویژگی های منحصر به فرد خودش را داراست. اگر در خیابان های تهران، مشهد، شیراز، تبریز و.. قدم بزنید، هیچ تفاوتی بین این شهرها احساس نمی کنید. با توجه به اینکه ایران، کشوری چهارفصل با اقلیم های متنوع است، می بینیم که شهرهای این سرزمین پهناور، شبیه به هم شده اند و مصالحی که در شهرها استفاده می شود مشابه هم هستند و متاسفانه استفاده از مصالح بومی بسیار نادر است و اصلا معماریمان بومی نیست چه برسد به اینکه ایرانی باشد. در معماری، بومی بودن مهمتر از ایرانی بودن است.
تحمیل هزینه هنگفت حمل و نقل سنگ ساختمانی به چه قیمت؟
حاجی زاده با اشاره به اینکه این شرایط، به دلیل اسارت مردم در دنیای مد پیش آمده است، گفت: وقتی در جنوب ایران، برای نمای ساختمان از سنگ کوه های تبریز استفاده می شود، هزینه هنگفتی برای حمل و نقل در بر دارد ولی چون «مد» است و می توانند بگویند سنگ این ساختمان از کوه های آذرشهر آمده است، دست به چنین اقداماتی می زنند. اصولا باید نهادهای تصمیم گیر در خصوص مصالح ساختمانی مورد استفاده در هر شهر، موازینی وضع نمایند تا از نمای شهرها از سلایق شخصی مالکین و کارفرمایان در امان بماند. لذا وقتی در هر بخشی از سرزمینمان، از مصالح در دسترس در همان منطقه استفاده شود. به این طریق، ساختمان های جدید و بومی خواهیم داشت.
زلزله و ریزش نمای سنگی ساختمان ها، در انتظار تمام نقاط ایران
این استاد دانشگاه در پایان تاکید کرد: متاسفانه بسیاری از شهرهای بزرگ ایران، به دلیل قرارگیری بر روی گسل، مستعد تجربه یک فاجعه بعد از وقوع زلزله احتمالی هستند. امکان ریزش سنگ و آجر نمای ساختمان ها با یک لرزه کوچک هم وجود دارد و این می تواند آسیب های جبران ناپذیری را رقم بزند. از طرفی عدم توجه دولتمردان به مدیریت بحران احتمالی وقوع زلزله و عدم پیش بینی زیرساخت های مناسب این بحران فاجعه این بحران را دو چندان خواهد نمود. لذا توجه به توسعه پایدار شهرهای با ریسک بالا در چنین شرایطی بسیار مهم خواهد بود.
برای مشاهده سایر مطالب مربوط با جامعه با ما همراه باشید.
