ذُوٱلْفَقَارِ نام شمشیر علی ابن ابی طالب بود.[۱] این شمشیر دو سر یا دو لبه داشته است و برجسته ترین نماد علی بن ابی طالب و نماد شجاعت و قدرت اوست. ذوالفقار در فرهنگ اسلامی (بالأخص در شمایل نگاری ها) حضور پررنگی دارد. حدیث «لا سیف الا ذوالفقار» (شمشیری نیست جز ذوالفقار) در وصف آن صادر شده است.
ذوالفقار پیش از علی بن ابی طالب به پیامبر اسلام تعلق داشت و پس از علی ابن ابی طالب گویا چند بار میان آل علی و عباسیان دست به دست شد و (به عقیدهٔ شیعیان امامی) امروزه نزد «امام زمان» قرار دارد روایاتی وجود دارند که از انجام اعمال خارق العاده ای بوسیله ذوالفقار توسط علی بن ابی طالب خبر می دهند. این شمشیر در شمایل نگاری های اسلامی و ادبیات کلاسیک فارسی و ترکی (شامل مقتل نامه ها و سایر اشعار اهل تسنن و تشیع و تصوف) حضور پررنگی دارد و بر روی اعلام و نشان های نظامی کاربرد داشته است و حتی برخی از شاهان سلسلهٔ صفوی ادعای تملک آن را داشته اند. همچنین نام «ذوالفقار» به طور گسترده ای بعنوان نام کوچک و لقب در کشورهای اسلامی بکار می رود. در این کشورها معمولاً روی شمشیرهای باکیفیت عبارت «لا سیف الا ذوالفقار» را حک می کنند.
معنی اسم ذوالفقار در ثبت احوال
1- در لغت به معنی صاحب فقرات، و فقره هر یک از مهره های پشت است که ستون فقرات از آن مرکب است؛ 2- (به مجاز) شمشیر؛ 3- در اصل نام شمشیر حضرت علی(ع) که پیامبر اسلام(ص) آن را در جنگ بدر به غنیمت گرفت و بعدها به آن حضرت داد.
ذوالفقار در فرهنگ فارسی
شروانی سید قوام الدین حسین بن صدر الدین علی شاعر معاصر خوارزمشاهیان و هم عصر خاقانی شروانی وفلکی شروانی و جمال الدین اصفهانی ( ف.۶۷۹ه.ق. ) وی مداحی یوسف شاه لرمیکرد و در قواعد صنایع و بدایع شعری استاد و مخترع بود. دهلی و سلمان ازو پیروی کرده اند.
ذوالفقار بمعنی صاحب فقرات است و فقره هر یکی از مهره های پشت است که ستون فقرات از آن مرکب است .
ذوالفقار در فرهنگ معین
( ~. فَ ) [ ع . ] (اِ. )نام شمشیر منبه بن حجاج (عاص بن منبه ) که به روز بدر کشته شد و آن شمشیر را رسول اکرم (ص ) برای خویش گزید و سپس آن را در غزوة احد به علی (ع ) عطا فرمود. گفته اند که چون بر پشت ذوالفقار خراش های پست و هموار بود، آن را بدین نام خواندند
ذوالفقار در فرهنگ عمید
شمشیر. &delta، در اصل نام شمشیری است که در اختیار حضرت رسول بود و در غزوۀ احد به علی بن ابی طالب بخشید. چون بر پشت آن خراش هایی شبیه ستون فقرات بوده آن را ذوالفقار نامیدهاند.
اسم های مشابه ذوالفقار
- اسم های پسرانه مشابه ذوالفقار: ذاکر ، ذکا، ذبیح الله، ذِکری، ذَبیح
- اسم های دخترانه مشابه ذوالفقار : ذلفا، ذاکره، ذَکیه
- نام های ترکیبی با ذوالفقار: اميرذوالفقار
ابجد اسم ذوالفقار
- ابجد کبیر اسم ذوالفقار برابر است با: ۱۱۱۸
- ابجد صغیر اسم ذوالفقار برابر است با: ۳۸