ساخت زیور آلات دست ساز در میان خانم های عزیز و هنر دوست بسیار پر طرفدار می باشد. زیورآلات دست ساز با وسایل اندک و قابل دسترس ساخته می شوند و نما و زیبایی خاصی دارند.بسیاری از خانم ها انواع مختلفی از این زیور آلات دست ساز را درست کرده و در میهمانی و جشن ها آن ها را لباس های خود ست و هماهنگ می کنند.از این رو در این مطلب ساخت این زیور آلات را با روشی بسیار ساده بیان می کنیم. به گونه ای که خانم های مبتدی و تازه کار نیز بتوانند به راحتی و یدون مشکل این زیورآلات را ساخته و استفاده کنند.حتی بسیاری از خانم ها از این راه امرار معاش کرده و درآمدی را کسب می کنند. که در این صورت این مطلب برای آن ها ایده خوبی می باشد.
در حال حاضر مدل ها و طرح های مختلفی از این زیرورآلات در بازار وجود دارند که دارای مبالغ هنگفتی می باشند. هیچ نیازی نیست که برای خرید این کارهای هنری قیمت های گزافی را بپردازید. چرا که اگر با آموزش ها ما همراه باشید، خودتان قادر خواهید بود که به سادگی آن ها را در منزل درست کرده و از استفاده آن ها لذت ببرید.
مراحل ساخت زيورآلات:
برش و حالت دادن اوليه: ابتدا ورق يا مفتول را از جنس برنج يا مسي انتخاب كرده و آن را در اندازه مورد نظر برش ميدهيم . بعد براي اينكه نرم شود آنرا حرارت ميدهيم اين عمل باعث استفاده راحت تر مشود . با باد دادن سيم ها را در طرح هاي دو لايه وسه لايه به آنها شكلهاي زيبايي بدهيم و با استفاده از ميخ به آن حالت مي بخشيم
روش جوشكاري : در اين مرحله جوشها رادر اندازه هاي مختلف از جنس (برنج ، مس ) انتخاب ميكنيم . قبل از اين كار جوش را زير دستگاه نورد قرار داده تاكاملا نازك شود و به وسيله قيچي آن را به قطعات ريز برش ميدهيم. وقتي كه محل اتصال مفتول و ورق را تعيين كرديم جوش را داخل آب تنه كاه ميگذاريم و بعد محل اتصال را جوش ميكنيم.
روش درست كردن آب تنه كاه : ظرف كوچكي را تقريبا پر آب ميكنيم و يك چهارم ظرفيت ظرف را پودر تنه كاه ميريزيم وآن را روي چراغ گاز حرارت ميدهيم تا كاملا حل شود .ميزان حرارت بستگي به كوچكي و بزرگي و نازكي كار دارد، برای اين کار نيش شعله کش را عوض کرده و از نيش با حرارات کم یا زياد استفاده کرده و محل اتصال مفتول و ورق را آنقذر حرارت ميدهيم تاسرخ شود و جوش جمع شود و به شكل توپك كوچك در آيد . بعد براي روانتر شدن و بهتر جوش خوردن مقدار كمي پودر تنه كاه را روي محل اتصال ميريزيم .بعد اين عمل ديگر اجزا نيز جوش ميكنيم.
فرز كاري : دراين مرحله قطعات جوش داده و آماده رابه هم وصل مي كنيم و كارهاي آماده را با فرز كار و سوهان و سمباده كشي تينر ميكنيم وجاهاي جوش واضافه هاي كار را به وسيله ميني فرز و فرز ميكشيم. اين كار را براي برطرف كردن لكه ها در حين جوشكاري انجام مي دهيم .
جواهرسازی چیست؟
زير سازي: بعد از فرز كاري كار، ميتوان با زيرسازي تمام سياهي واضافه هاي تنه كا را از بين برد . براي اين كار ابتدا به وسيله ذاغاب كه شامل جوهر نمك يا جوهر گوگرد رقيق شده است كار ها راتينر ميكنيم ، روش كار اين است كه فلز را مفداري حرارت ميدهيم تاگرم شود وبعد داخل محلول ذاغاب مي گذاريم ويه مدت پنج الي 10 دقيقه بستگي به تينري و كثيفي كرا ونوع فلز دارد بعدكار را از داخل ذاغاب خارج مي كنيم وفورا آن را داخل آب مي گذاريم وبعد ميتوان پس از خارج كردن كار آن راپرس كاري كردوبه وسيله يك فرچه مخصوص آن را خشك ميكنيم .
آبكاري : در دو روش دست ودستگاه انجام ميشود . آبكاري برنجه فقط مخصوص فلز برنج است وبه وسيله اسيدسور لفوريك ( تيزاب سلطاني ) درست ميشود .كه ابتدا كار آماده شده را به تكه اي سيم مي بنديم وداخل محلول تيزاب به مدت حدودا پنج ثانيه قرار هدهيم و فورا آنرا بيرون آورده وداخل آب و بعد داخل خاك اره (آرد مشار ) مي گذاريم تا كاملا اجزا وسوراخهاي آن خشك شود . خاك اره باعث براق شدن كار ميشود .روش آبكار ي طلا و نقره: براي درست كردن آب نقره ويا طلا ابتدا فلزرا با اسيد سولفوريك را ذاخل يك بشر(ظرف آزمايشگاهي) حرارت ميدهيم تا تمام ناخالصي هاي فلز از بين رفته وكاملا پاك شود و بعد با آب سيانور به ازاي هر نيم ليتر آب مقطر يك مثقال سيانور ويك مثقال فلز ميگذاريم وبعد از اينكه با هم مخلوط شدند به مدت 24 ساعت نگه ميداريم تا كاملا مواد جذب هم شوند وبعد مورد استفاده قرارمي دهيم، براي آبكاري طلا وتقره ابتدا آب نقره وطلا راداخل يك ظرف استيل ميريزيم و كمي گرم ميكنيم وبعد كار راداخل آن ميگذاريم و تكان ميدهيم تا كار كاملا آب بگيرد و بعد خارج كرده و برس كاري ميكنيم و يك بار ديگر كار را داخل آب نقره سرد ميگذاريم و تكان ميدهيم و بلافاصله در ميآوريم و داخل خاك اره ميگذاريم تا براق وخشك شود.
مرحله نگين كاري: بعد از آبكاري نوبت به نگين كاري ميرسد كه نگين را به وسيله چنگك باچسب به محل مورد نظر چسب ميكنيم. شيي آماده استفاده است .
زیورآلات سنتی و قدیمی امروز در نقاط بسیاری از دنیا چشم بینندگان را خیره می کند . آثار هنری بسیار ارزشمند و گرانبهائی كه امروزه موزه های معتبر داخلی و خارجی و مجموعه های خصوصی كلكسیونر های معروف دنیا را در سراسر جهان زینت بخشیده است، بیان گر این حقیقت می باشد كه طلاسازان و جواهرسازان ایرانی در ادوار مختلف تاریخی چه پیش از اسلام و چه بعد از آن در ساختن اشیاء تزئینی و زیور آلات گرانبها، از مهارت خارق العاده ای برخوردار بوده اند و امروزه هر بیننده ای كه آنها را در موزه های معروف بین المللی مشاهده می نماید، خلاقیت و توانمندی حیرت برانگیز سازندگان ایرانی این اشیاء را تحسین می كند.
شناخت ابزار ساخت زیورآلات :
- چرخ نورد: دستگاهی است جهت تخت و باریک کردن وحالت دادن به مفتول سیمی بکار میرود.
- مته دستی : جهت پیچاندن و باد دادن مفتول سیمی بکار میرود .
- چراغ کار :گازی یا بنزینی: جهت جوش دادن و نرم کردن فلز استفاده میشود و شامل کپسول و رگلاتور مخصوص( جهت کار های صنعتی وکنترل اولیه حرارت استفاده میشود) و شلنگ و شعله پوش و نیش میباشد.
- شعله پوش: میزان حرارت را درمرحله دوم کنترل وتنظیم میکند و به رگلاتور مخصوص وصل میشود.
- نیش: قسمتی از چراغ کار است که میزان شعله وحرارت را تنظیم میکند و به شعله پوش وصل میشود.
- انبردست: جهت تخت کردن فلز برای ساخت زیورآلات بکار میرود.
- دم باریک: مهمترین ابزار در ساخت زیور آلات سنتی می باشد که جهت جفت وتخت و جمع کردن و حالت دادن بکار میرود.
- قیچی مخصوص زرگری : این نوع قیچی فقط در زرگری جهت برش استفاده میشود.
- پنس: گیره ای است جهت گذاشتن جوش روی اتصال ورق ومفتول بکار میرود .
- تخته نسوز : جنس آن از گچ است و زیر کاری جهت جوشکاری است.
- چکش فلزی: برای تخت وصاف کردن ورق و مفتول بکار میرود.
- پولیش: نوعی جلا سنج است جهت پرداخت بکار میرود.
