بازار تبریز با کوچه‌پس‌کوچه‌های متعدد و پیچ‌درپیچ که سال‌ها تاریخ و خاطره را با خود یدک می‌کشد، با دیوارهای آجری قدیمی، درهای چوبی قهوه‌ای، مردمان مهربان، بافت سنتی و قدمت طولانی، گردشگران زیادی را در طول سال به شهر تبریز می‌کشاند. پس اگر گذرتان به این بازار افتاد، ضمن قدم زدن و لذت بردن از معماری جذاب آن می‌توانید کالاهای درجه‌یک و عالی مانند محصولات چرمی، پارچه، فرش دستباف، آجیل، صنایع‌دستی و… را باقیمت‌های خوب و مناسب تهیه کنید. بازار تبریز یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین بازارهای سرپوشیده در سطح جهان به شمار می‌رود که در شهر تبریز در ایران واقع‌شده است. این بازار مساحتی حدود یک کیلومترمربع دارد. بازار تبریز در مردادماه سال 1389 خورشیدی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. این بازار حدود 3 سده پیش و پس از وقوع زمین‌لرزه تاریخی تبریز در سال 1193 قمری توسط نجف قلی خان دن بلی حاکم وقت تبریز بازسازی شده است. بازار تبریز در سال 1354 خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بازار با داشتن حدود 5٬500 باب حجره، مغازه و فروشگاه، 40 گونه شغل، 35 باب سرا، 25 باب تیمچه، 30 باب مسجد، 20 باب راسته و راسته‌بازار، 11 باب دالان، 5 باب حمام و 12 باب مدرسه، به‌عنوان اصلی‌ترین مرکز دادوستد مردم تبریز و ایران شناخته میشود. این مجموعه با نام مجموعه بازار تبریز در تاریخ 25 شهریور 1354 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. در سال 2010 نیز این مجموعه به عنوان یکی از میراث جهانی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. اغلب تیمچه‌ها و سرای‌ها بازار دارای سه طبقه که شامل انبارکالاها، محیط تجاری و کارگاهی می‌باشد. راسته‌های اصلی توسط راسته‌های فرعی به هم متصل شده‌اند و در فضاهای بین آنها تیمچه‌ها و سراها بنا شده است. مجموعه بازار تاریخی تبریز از بخش‌های مختلفی مثل حجره، کاروان‌سرا، تیمچه، دالان، بازار، میدان، راسته بازار، چهار سوق، بازارچه، دروازه، مسجد، کتابخانه، پل بازار، بقعه، مدرسه، زورخانه، حمام، موزه، خانه و غیره تشکیل شده است. بازارچه‌های تبریز شامل بازار امیر، بازار بلورفروشان، بازار حرمخانه، بازار شیشه‌گرخانه، بازار صادقیه، بازار عباچی، بازار کفاشان، بازار یمنی دوز و راسته بازار تبریز میشود. بر اساس گفته برخی تاریخ نویسان، بازار فعلی تبریز مربوط به اواخر زندیه و عصر قاجاره است. این بازار در هسته میانی شهر تبریز قرار دارد و از سمت شرق به عالی قاپو و از سمت غرب به مسجد جامع و از قسمت شمال بخش‌هایی از رودخانه مهران‌رود را در بر می‌گیره که این دو بخش به وسیله پل‌های چوبی به هم متصل می‌شوند.
زنجان یکی از استان‌های تاریخی ایران است که در منطقه آذربایجان واقع شده است. نام این منطقه پیش از اسلام «زنگان» بوده است و اکنون نیز عموم مردم این شهر از همین نام استفاده می‌کنند. بازار زنجان طولانی‌ترین بازار سرپوشیده ایران است، این بازار در دوران آقا محمدخان قاجار آغاز و در سال 1213 در زمان فتحعلی شاه قاجار خاتمه یافته و مساجد و سراها و گرمابه‌ها در سال 1324 به آن اضافه‌شده است. مجموعه بازار قدیمی به‌صورت یک خط مستقیم به‌عنوان بازار بالا و پایین به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم شده است. گستردگی جغرافیایی بازار زنجان و تنوع راسته‌ها، تعدد سراها و کاروانسراهای درون‌شهری در راسته‌های فرعی که هرکدام به نامی و به فعالیتی خاص اختصاص یافته و وجود مساجد فراوان گویای پویایی این مجموعه در طول زمان‌های گذشته و شرایط حاکم بوده است. بازار زنجان طولانی‌ترین بازار سرپوشیده ایران است. این بازار 8 راسته و 1000 حجره دارد، بنابراین شما با هر سلیقه‌ای می‌توانید از محصولات ارائه شده در بازار خرید کنید. این بازار بزرگ 8 راسته دارد که هر کدام از این راسته‌ها به بورس کالاهای مختلفی تبدیل شده‌اند. از راسته‌های مهم بازار سنتی زنجان می‌توان به راسته بزازها، کفاش‌ها، زرگرها و سراج‌ها اشاره کرد. این بازار به‌گونه‌ای طراحی شده است که دارای دو بخش بالا و پایین است. قسمت پایین بازار به انبار کالاهای وارداتی تبدیل شده ولی در گذشته نه چندان دور این قسمت از بازار محل دادوستد‌های تجاری بوده است و دو کاروانسرای قدیمی هم وجود داشته که مخصوص فروش تولیدات محلی و محصولات روستاها و قصبه‌های اطراف شهر زنجان بوده است. در قسمت پایین دو سرای مهم وجود دارد که شامل سرای گلشن و ملک است. این دو سرا در سال 1345 هجری قمری بازسازی و مرمت شده‌اند و در کنار این دو سرا، دو مسجد مهم هم قرار دارد که شامل مسجد آقا شیخ فیاض و میرزایی است. قسمت بالای بازار برخلاف قسمت پایین بازار محل عرضه کالا و خدمات جانبی گوناگون است که مهم‌ترین بخش اقتصادی و تجاری شهر زنجان را تشکیل میدهد. بازار سنتی زنجان حدود 70 سال پیش احداث شد و از آن زمان به بعد چندین مسجد، گرمابه، و راسته به آن اضافه شده است، معماری دوران قاجار به خوبی در حجره‌ها، سوق‌ها، کاروانسرا‌ها و سراهای این بازار دیده میشود. این بازار چندین ورودی دارد و شما می‌توانید از طریق خیابان اصغریه، خیابان سعدی جنوبی، خیابان فردوسی و خیابان امام وارد آن شوید.
بازار بزرگ تهران یکی از بازارهای قدیمی شهر تهران است که در مرکز شهر و در منطقه 12 شهرداری قرار گرفته است. این بازار سرپوشیده است و قدمت آن به دوران صفویه می‌رسد. بازار بزرگ در میان خیابان‌های مولوی در جنوب، مصطفی خمینی در شرق، پانزده خرداد در شمال و خیام در غرب قرار گرفته است. در تقاطع این خیابان‌ها میدان محمدیه، چهارراه مولوی و چهارراه سیروس قرارگرفته‌اند. بازار بزرگ از گذرگاه‌های بسیاری تشکیل‌شده است. این بازار جزو بازارهای قدیمی تهران است که فضای سرپوشیده آن از مزیت‌های این بازار سنتی تهران محسوب میشود. بازار تجریش، در شمال تهران و محلهٔ تجریش و شمیرانات قرار دارد و دقیقاً دسترسی مستقیم به میدان تجریش و متروی تهران آن دارد. بازار سنتی تجریش درواقع دو محله قدیمی سرپل و تجریش را به هم وصل می‌کند و همچنین این بازار از طرفی به ورودی امامزاده صالح و از طرف دیگر به تکیه بازار که معماری جالبی دارد. در برخی منابع آمده که تاریخ ساخت این بازار به هفتاد سال پیش بازمی‌گردد. اما بعضی کسبه قدیمی بازار نیز می‌گویند این مکان قدمتی 150 ساله دارد. تخمین زده‌شده است که بازار تجریش بین 300 تا 700 متر طول دارد و با بیش از 400 باب مغازه 12 تا 40 متری، گردشگران و خریداران را به‌سوی خود می‌خواند. تفاوت بزرگی که این بازارچه با بازار بزرگ تهران دارد این است که بیشتر کسبه بازار تجریش خرده‌فروش هستند؛ اما بازار تهران مرکز عمده‌فروشی اجناس مختلف است. بورس طلا و جواهرات بازارچه قائم نیز یکی از جاذبه‌های این بازار است. بازار میوه و تره‌بار بازار تجریش که ورودی اصلی آن جنب امامزاده صالح و در ضلع جنوب شرقی میدان تجریش قرار دارد یکی از جاذبه‌های اصلی بازار تجریش است و می‌توان در هر فصلی هر میوه و سبزی را در این بازار با بهترین کیفیت پیدا کرد.
سومین شهر پرجمعیت ایران بعد از تهران و مشهد، شهر اصفهان بوده که مرکز استان اصفهان هم محسوب میشود. اصفهان به دلیل داشتن آثار تاریخی، جاهای دیدنی و جاذبه‌های گردشگری زیاد، مورد توجه بسیاری از مسافران و گردشگران قرار گرفته است. این بازار قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین بازار اصفهان، با معماری کم‌نظیر است که توجه معماران داخلی و خارجی بسیاری را به خود جذب کرده است. امتداد بازار به مسجد جامع و بازار عریان ختم میشود. در این بازار اجناسی چون ظروف مسی و برنزی دست‌ساز، جواهرات، ادویه، ترشی، میوه خشک، پارچه و بسیاری کالاهای دیگر به فروش می‌رسد. بازار بزرگ اصفهان از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین بازارها در تور اصفهان به‌حساب می‌آید و شما می‌توانید اجناسی چون کیف و کفش، لباس، مانتو، پارچه و غیره را از این بازار قدیمی تهیه کنید. بازار قیصریه یا بازار سلطانی مهم‌ترین بازار اصفهان به شمار می‌آید که میدان نقش‌جهان را به میدان کهنه وصل می‌کند. این بازار شامل 2 طبقه است که طبقه پایین مغازه‌ها و طبقه بالا دفترها هستند. در این بازار سرپوشیده سراهای اردستانی‌ها، خانی، آقا، پا درخت سوخته، میر اسماعیل، تالار، خوانساری‌ها، گلشن، جارچی و فخر به‌علاوه چند مدرسه وجود داشته‌اند.
بازار کاشان مربوط به دوره صفویه است و در کاشان، راسته‌بازار بزرگ شهر واقع‌شده و این اثر در تاریخ 8 شهریور 1355 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بازار یکی از مهم‌ترین و زیباترین بناهای قدیمی و دیدنی‌های کاشان است که از اواسط خیابان بابا افضل تا حدود دروازه دولت ادامه دارد. این بازار با ساماندهی فضاهای معماری و قرارگیری آن در کنار راه‌های بازرگانی باستانی از باشکوه‌ترین و پررونق‌ترین بازارهای ایران است. برخی از قسمت‌های بازار به اصناف معین اختصاص داشته و مهم‌ترین بازارهای صنفی کاشان هم بازارهای مسگری، رنگرزی، زرگری، کفش دوزی و بازار ریسمان فروشی بوده است. به خصوص بازار مسگری آن‌که تا نیمه 1 قرن حاضر هم اهمیت و شهرت جهانی خود را از دست نداده بود و به گفته پروفسور ادوارد براون بازار مسگرهای کاشان با صدای دائمی چکش که روی مس می‌خورد و کوره‌هایی که مس در آنها قرمز میشود یکی از نقاط تماشایی مشرق زمین است. بازار کاشانی‌ها بازاری مسقف است که طول راسته اصلی آن تقریباً 3 کیلومتر می‌باشد و آثار تاریخی فراوانی در داخل خود دارد. تیمچه و سرای بخشی و تیمچه امین‌الدوله در بازار کاشانی‌ها قرار دارند.
بازار کرمان همان‌طور که از نامش مشخص است در شهر کرمان قرار دارد و به واسطه ورودی‌های متعددش امکان دسترسی به آن آسان است. از میدان ارگ در غرب، خیابان میرزا رضای کرمانی در شرق، خیابان امام خمینی (ره) یا خیابان مطهری در جنوب، میدان شهدا یا خیابان شریعتی در شمال می‌توانید وارد بازار کرمان شوید. بازار بزرگ کرمان از میدان ارگ شروع و به میدان مشتاقیه ختم میشود. هر بخش از بازار کرمان در زمان یکی از فرمانروایان این شهر ساخته‌شده و به خاطر برخی ویژگی‌هایش در ایران منحصربه‌فرد و دارای شهرت جهانی است. این بازار طولانی‌ترین راسته‌بازار ایران محسوب میشود و عمدتاً پس از سده هشتم هجری قمری ساخته‌شده است. این اثر در تاریخ 25 اردیبهشت 1380 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مجموعه بازارهای قدیمی یزد در دوران پهلوی با احداث خیابان شاه به دو نیم تقسیم شدند که طی این تقسیم برخی بازارها مانند بازار محمدعلی‌خان، بازار ارسی دوزها، بازار پنجه علی تخریب شد. در این راسته‌بازارها می‌توانید کالاهایی چون پارچه، طلا، فرش و شیرینی‌های سنتی تهیه کنید. در این مجموعه بازارها کارگاه مازاری (محل ساییدن حنا)، کارگاه حلوایی و کارگاه رنگرزی وجود دارد. بازار قیصریه با معماری بسیار زیبا و دو در چوبی بسیار ارزشمند محل خریدوفروش پارچه‌های یزدی است. بازار قنبر که قدیمی‌ترین قسمت بازار را تشکیل میدهد متعلق به قرن 9 هجری است و جزو بخشی از مجموعه تاریخی فرهنگی امیر چخماق به‌حساب می‌آید. در این بازار یک تکیه بسیار زیبا متعلق به قرن 13 نیز وجود دارد. بازار دروازه مهریز با 38 متر طول، در زمان گورکانیان به‌دست علی آقا تأسیس شد. بازار تبریزیان متعلق به دوران قاجار است که در انتهای بازار پنجه علی قرار دارد. معماری این بخش از بازار بسیار دیدنی و زیبا است. بازار زرگری که قدمتی آن به سده‌های دوازدهم و سیزدهم باز می‌گردد، امروزه با طول 94 متر در بخش شمالی خیابان قیام قرارگرفته است. معماری این بخش نیست بسیار زیبا است. از دیگر بازارها این مجموعه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: بازار مسگری (قرن 9)، بازار محمدعلی‌خان زندیه، بازار صدری یا شاهزاده فاضل (دوران قاجار)، بازار افشار (دوران قاجار)، بازار خان (دوران قاجار)، بازار کاشی‌کاری، بازار چیت‌سای، بازار مسجد ملأ اسماعیل، بازار حاجی قنبر، بازار جعفرخان، بازار نخود بریزی
مجموعه بازار وکیل یا وکیل‌الرعایا یکی از مشهورترین بازارهای سنتی و تاریخی ایران است. این بازار که به فرمان کریم خان زند ساخته شده، اکنون در مرکز شهر شیراز قرار گرفته‌است. در کنار بازار مکان‌های دیگر چون مسجد و حمام تاریخی وکیل نیز قرار گرفته‌اند. بنای بازار وکیل از سال 1137 خورشیدی آغاز شد و تا سال 1156 توسعه و تکمیل آن به طول انجامید. این اثر در تاریخ 17 تیر 1351 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. راسته‌های مختلف بازار پر از حجره‌هایی هستند که بیشتر فرش و پارچه می‌فروشند. سقف راسته‌ها طاق‌های گنبدی آجرپوش دارد و تماشایی است. چهارسوق بازار که مرکز آن به‌حساب می‌آید، سقف بلند و قشنگی دار که چشم از تماشایش سیر نمی‌شود. باوجود خاک‌ریزی در کف، فاصله کف تا سقف حدود 10 متر به نظر می‌رسد. درست است که حوض مرمرین زیر سقف چهارسوق دیگر وجود ندارد، اما بازار از همین‌جا به چهار بازار تقسیم میشود. گذشته از عرقیات و مسقطی، فرش دست‌بافت و ماشینی و ظرف مسی در این بازار فراوان است. برای خرید فرش، گلیم و گبه و سر زدن به عطاری‌ها به راسته غربی بروید. از حجره‌های صنایع دستی هم به‌سادگی نمی‌شود گذشت. بعضی‌ها هم با دیدن پارچه‌های رنگارنگ هوس خرید می‌کنند. اگر راسته جنوبی بازار وکیل یا همان راسته بزازها را ادامه بدهید، به سرای مشیر می‌رسید. علاوه بر بازار وکیل آباد که خیلی در شیراز معروف است، بازار مسگرها نیز از شهرت بالایی بین مردم شیراز جا گرفته است.
شهر قزوین در دوره حکومت صفویه، با دستور شاه طهماسب به‌عنوان پایتخت کشور انتخاب شد و از همان زمان، تغییرات گسترده‌ای در این شهر رخ داد و بخش‌های مهمی به آن اضافه شد. یکی از این بخش‌های مهم، بازار قزوین بود. این بازار در آن زمان به شکل میدانی بزرگ، در قلب شهر قزوین، بنا شد. جالب است بدانید که بعد‌ها، میدان نقش جهان اصفهان با الگو‌برداری از این میدان ساخته شده است. گفتنی است که امروزه، به‌دلیل ایجاد تغییرات گسترده در طول تاریخ 1000ساله این بنا، دیگر اثری از آن میدان عظیم و پر‌شکوه باقی نمانده است. در بازار قزوین، سراهای متعددی، با معماری چشمگیر و ظاهری خیره‌کننده، همچون نگین‌هایی درخشان، می‌درخشند. از مهم‌ترین سراهای این بازار بزرگ و پر‌شکوه، می‌توان به سرای وزیر، سرای حاج رضا، سرای رضوی، سرای خوش‌نویسان قزوین، سرای شاه، سرای نقد‌علی، سرای حاج محمدباقر، سرای دالان دراز، سرای ضراب‌خانه، سرای نگار السلطنه و سرای بهشتی، اشاره کرد.
