غار یخمراد مربوط به دوران پیش از تاریخ ایران باستان است و در شهرستان کرج، بخش آسارا، 4 کیلومتری جنوب گچسر واقع شده است. این اثر در تاریخ 10 دی 1381 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این غار در روستای کهنه ده (کرج) در منطقه گچسر و جاده چالوس واقع شده و از جاذبههای طبیعی استان البرز میباشد. دریچه ورودی این غار در ارتفاعات کوههای منطقه واقع شده و مسیر غار شیبدار و رو به پایین میباشد که با رسیدن به اعماق کوه، چشمههای یخزده در کف زمین و استالاکتیتهای اسفنجی غار دیده میشود. ارتفاع این غار از سطح دریا در حدود 2640 متر میباشد و دهانه غار سه متر پهنا و هشت متر ارتفاع دارد. در بخشی از غار چهار طبقه با اختلاف ارتفاع بیش از 30 متر دیده میشوند. مردم محلی غار یخمراد را مکانی مقدس میدانستند و شاید به خاطر همین باور بوده است که نامش را یخمراد نامیدهاند. عدهای دیگر معتقدند که یخهای حوض انتهایی این غار قدرت شفابخشی دارد و برای درمان بیماریهای مختلف مخصوصا مشکل ناباروری موثر است. حتی برخی از افراد بر این باور هستند که هر کسی یخ این غار را بخورد، سال بعد به مراد خود میرسد!
غار یخمراد جاذبهای در میانه جاده چالوس است که یکی از معدود غارهای طبقاتی کشور به شمار میرود. قندیلها، ستونها و دریاچههای یخزده این غار شهرت بسیاری دارند و بازدیدکنندگان زیادی را به سوی خود میکشانند. هنوز از طول غار یخ مراد اطلاع دقیقی در دست نیست؛ چرا که حفرههای متعدد آن مانع از دستیابی غارنوردان به انتهای غار میشود و همین مسئله بر شگفتی آن میافزاید. مسیر دسترسی به غار بسیار زیبا است و شامل رودخانه پرآب آزادبر در پاییندست و گیاهان کوهستانی میشود که در کنار یکدیگر، طبیعتی آرامبخش را به شما هدیه میدهند. معمولا مسیر رسیدن تا غار پوشیده از برف است که جذابیت بازدید از یخمراد را دوچندان میکند. در نهایت دهانه غار با سه متر طول و هشت متر عرض پدیدار میشود که در ارتفاع 2500 متری از سطح دریا قرار دارد. سنگ بزرگی در دهانه غار وجود دارد که منقش به فسیلی از گونه نرمتنان متعلق به دوره سوم زمینشناسی به نام کاردیتا است. با استناد به این فسیل میتوان گفت احتمالا غار یخ مراد 50 میلیون سال پیش در زیر دریا شکل گرفته است؛ گرچه برخی از زمینشناسان عمر این غار را 70 تا 230 میلیون سال تخمین زدهاند.
غار یخ مراد یکی از معدود غارهای مطبق ایران است و در بخشی از آن چهار طبقه مجزا با اختلاف ارتفاع بیش از 30 متر دیده میشود. معمولا دمای غارهای ایران به دلیل نبود جریان هوا و بخار آب، حداقل 10 درجه بیشتر از فضای بیرون است؛ اما این غار بهدلیل وجود منافذ مختلف بین فضای داخلی و بیرونی و ایجاد جریان هوا و همچنین ارتفاع زیاد از سطح دریا، دمای بسیار کمتری از فضای بیرون دارد. غار مزبور برخلاف نمونههای مشابه خود از تزیینات آهکی کمی برخوردار است و تنها در بخشهای کوچکی از آن، آهک مشاهده میشود. سه تالار بزرگ، سه یخچال زیرزمینی و هفت حلقه چاه تا عمق 30 متر، بخشهای مختلف غار یخ مراد را تشکیل میدهند. این غار به صورت فنری و با شیبی حدود 30 درجه به بخشهای مختلف راه مییابد. با ورود به غار به تالاری سنگلاخی به طول و عرض 12 در 18 متر و ارتفاع 6 متر میرسید. بخش جالب توجه این تالار، تخته سنگ بزرگی به ابعاد سه در پنج متر با کف صیقلی و گود است. گودی کف سنگ نشان میدهد برای مدتی طولانی، آب اسیددار در این بخش جریان داشته و تخته سنگ را در طول هزاران سال بهشکل امروزی درآورده است. به احتمال زیاد میتوان نقطه شروع آب اسیددار را سقف همین تالار دانست که پس از جریان در غار، از اعماق آن خارج میشد و در پاییندست به رودخانه آزادبر میریخت. احتمال دیگری نیز وجود دارد که صدها هزار سال قبل، پیش از آنکه بستر رودخانه تغییر کند، آب رودخانه از روی این تخته سنگ وارد غار میشد و گودی روی آن نشانهای از جریان رودخانه است. پس از 15 متر پیادهروی در راهروی سوم به شکافی میرسید که دو متر طول و یک متر عرض دارد و در زیر آن پرتگاهی به عمق هشت متر دیده میشود. ورقه آهنی محکمی روی شکاف قرار دارد که نقش پل را بازی میکند و به شما امکان عبور از آن را میدهد. در ادامه، تالار دوم غار با ابعاد 20 در 25 متر و ارتفاع 10 متر پیش روی شما قرار میگیرد که دو دهلیز دارد؛ دهلیز 6 متری که به چاهی با عمق هفت متر میرسد و دهلیز 10 متری که به چاهی به عمق هشت متر ختم میشود. پس از تالار دوم، تالار سوم به بزرگی 30 در 25 متر قرار گرفته که سقف آن از بقیه تالارها بلندتر است. غار سنگهایی بر دیوارها و سقف این تالار بسیار زیبا خودنمایی میکنند که به رنگهای نخودی و گلکلمی هستند. دخمهای به نام دخمه دوقلو در انتهای غار وجود دارد که توسط پرتگاهی به عمق پنج متر از تالار سوم جدا شده است. این دخمه شامل دو فضا میشود که ابعاد فضای اولی هفت در 6 متر و ابعاد فضای دومی چهار در سه متر است که ارتفاع سقف هر یک به 1٫5 تا سه متر میرسد. دخمه اول پوشیده از یخ دائمی است و دریاچه یخی اصلی غار و یک آبشار یخی در آن دیده میشود. دخمه دوم نیز یک دریاچه یخی در خود دارد. سطح دریاچهها، 60 متر پایینتر از ارتفاع دهانه غار قرار گرفته است و یخ آنها در تابستان تا عمق 10 سانتیمتر ذوب میشود.
غار یخمراد دارای هواکشها و روزنههای زیادی است که موجب گردش هوا در آن میشود و شرایط مناسبی را برای شکلگیری قندیلها و انجماد آبهای سطحی در غار فراهم میکند. به همین دلیل تودههای بزرگ و مخازن یخی در گوشهوکنار غار مشاهده میشوند که به صورت استالاگمیت و استالاگتیت بر دیوارهها، سقف و کف آن شکل گرفتهاند. انعکاس نور و سطوح صیقلی این پدیدهها، منظرهای تماشایی در دل غار ایجاد کردهاند. غارسنگ به تمام سنگهایی اطلاق میشود که بعد از تشکیل فضای غار بر اثر چکیدن آب به وجود میآیند. این پدیده، زیبایی خاصی به غار یخ مراد بخشیده است و به شکل نخود و گل کلم خودنمایی میکند.
ماههای اسفند و فروردین، بهترین زمان برای بازدید از این جاذبه است؛ زیرا قندیلهای یخی در این زمان در اوج زیبایی خود هستند. در واقع تشکیل قندیلهای یخی از ابتدای آذر ماه آغاز میشود و با ادامه فصل سرما، بارندگیها و نفوذ آب، این فرآیند ادامه مییابد. با شروع فصل گرما، یخها شروع به ذوب میکنند؛ بهصورتی که در روزهای نخستین خرداد ماه تنها دریاچه یخ در غار باقی میماند.
آدرس: استان البرز، جاده چالوس، گچسر (نرسیده به خروجی دیزین)، روستای کهنه ده
