معرفی جاذبه های کاخ مروارید یا کاخ شمس!

کاخ مروارید یا کاخ شمس که متعلق به خواهر محمد رضا شاه پهلوی بوده، اوایل به کاخ شمس مشهور بوده است؛ اما با گذشت زمان و به وجود آمدن برخی اتفاقات، به کاخ مروارید تبدیل شده است. این کاخ بسیار بزرگ و دلنواز، در کرج واقع شده است و امروزه به عنوان یکی از موزه های تاریخی از آن استفاده می کنند.

همچنین در گذشته که کرج هنوز به شهری بزرگ تبدیل نشده بود، این کاخ را ساختند تا شمس خواهر محمد رضا شاه، به دلیل بیماری آسم بتواند در آنجا زندگی کند؛ زیرا هوای کرج تقریبا مساعد و تمیز بود. این مجموعه تقریبا از بخش های بسیار زیادی تشکیل شده است که یکی از همین بخش ها، دریاچه است.

بی شک کاخ مراورید با وجود دریاچه به این بزرگی، مکان بسیاری خوبی برای‌ گردش است و حتما همه افراد باید از آنجا بازدید کنند؛ حتی اگر شما متعلق به شهرستان کرج نیستید، کافی است که بلیط قطار کرج را تهیه کنید و حتما به بازدید از این‌ مجموعه بروید.

تاریخچه کاخ مروارید

شمس پهلوی به‌دلیل بیماری آسم، مهرشهر کرج را برای زندگی انتخاب کرد که تا قبل از دهه 1340 فقط از چند روستا تشکیل می‌شد. به این ترتیب، کاخ مروارید در این منطقه احداث شد و بر اساس برآورد کارشناسان هزینه ساخت‌وساز آن به پول امروز حدود 1400 میلیارد تومان بود. پس از ساخت کاخ مروارید و در زمان محمدرضا شاه پهلوی، یک بلوار چهار بانده و منطقه‌ای ویلایی برای شهروندان در سه فاز در مجاورت کاخ ساخته شد که مهرشهر نام گرفت.

شمس پهلوی تا سال 1357 به‌مدت 12 سال همراه با خانواده‌اش در این کاخ زندگی می‌کرد. گفته می‌شود که او در این کاخ ایرانی-اروپایی پذیرای مهمانان ویژه‌ای از داخل و خارج از کشور بود.

کاخ شمس پس از انقلاب به بنیاد مستضعفان و بعد از حدود 15 سال به بنیاد تعاون واگذار شد. بنیاد تعاون سپاه نیز در ازای هزینه‌ صدور مجوز ساخت‌‌وساز حدود 80 هکتار از این مجموعه، ساختمان‌های مسکونی مجموعه‌ کاخ شمس را به شهرداری فروخت. در ادامه از این کاخ به‌‌عنوان «مجتمع اردویی، تفریحی شهید فهمیده» استفاده شد تا حدود سال 1382 که پس از بارش سنگین برف و با شکایت اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری، کار این مجتمع تفریحی به پایان رسید.

بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم و در یک اردیبهشت 1393 حکم واگذاری این کاخ به اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان البرز، با حکم دادستانی عمومی و انقلاب کرج صادر شد؛ اما وضعیت مالکیت کاخ نامعلوم مانده است. با تملک مجدد سازمان میراث فرهنگی بر 30 هکتار از مساحت این مجموعه که شامل کاخ اصلی نیز می‌شود، مسئولان فرهنگی استان البرز خبر از برنامه‌ریزی برای بازسازی این اثر دادند که هیچ‌گاه عملی نشد.

فضای سبز کاخ مروارید در سال 1400 به دست شهرداری در حال آماده‌سازی بود و حتی مجهز به مبلمان شهری شد تا به بهره‌برداری برسد. ظاهرا این مجموعه، به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی استان البرز، برای مدت کوتاهی به روی گردشگران باز بود. در حال حاضر، اجازه ورود به کاخ مروارید به هیچ گردشگری داده نمی‌شود و فقط امکان عکاسی از نمای آن وجود دارد.

نقشه و معرفی بخش های مختلف کاخ مروارید

کاخ مروارید که حدود 111 هکتار وسعت دارد، از بخش های مختلفی تشکیل شده است. همچنین این کاخ بسیار لوکس و مجلل، به طوری طراحی شده است که اگر از بالا به آن‌ نگاه کنیم، سفره ماهی بسیار بزرگی را مشاهده می کنیم که صدفی را درون دل خود جای داده است و این مروارید، ساختمان های کاخ هستند که سقفی سفید رنگ دارند. دریاچه ای هم که دور تا دور آن‌ تعبیه شده، توانسته به خوبی زیبایی این بنا را افزایش دهد.

همچنین این مجموعه چشم‌ گیر، از اتاق ها و نشیمن های متعددی تشکیل شده است که در تمامی آن ها از بهترین دکوراسیون و معمار استفاده شده است. اما جالب است بدانید که تمامی وسایل های درون آن ربوده شده و هیچ وسیله ای یه جز تخت، میز، صندلی و اجناس بزرگ باقی نمانده است.

البته مشخص نیست که چه کسی آن ها را ربوده و سازمان میراث فرهنگی احتمال می دهد که در زمان انقلاب، زمانی که هرج و مرج شده بود، وسایل این‌ کاخ هم ربوده شده است.آینه کاری ها هم که درون سقف قرار گرفته اند، بیشتر به زیبایی این ‌کاخ دامن زده اند که یکی از بی نظیر ترین آینه کاری ها در تمامی کاخ های‌ ایران است.

معماری کاخ مروارید

کاخ مروارید در زمینی به مساحت 111 هکتار با زیر بنای 2,500 متر مربع در سال‌های 1345 تا 1347 ساخته شد. وسلی پیترز، معمار آمریکایی و بنیاد فرانک لوید رایت با صرف هزینه 1,000,000 دلار عمارتی به‌شکل سفره ماهی ساختند که صدفی آن را در برگرفته است.

کاخ مزبور یکی از با ارزش‌ترین کاخ‌های تاریخی ایران به شمار می‌رود که از لحاظ ویژگی‌های فنی از بسیاری از کاخ‌های موجود چند پله بالاتر است؛ به‌نحوی که تکنیک‌های ساخت، طراحی و رنگ‌آمیزی این مجموعه حتی به سبک و شیوه ساخت کاخ سعدآباد ارجحیت دارد. در واقع، کاخ شمس از مجهزترین، مرفه‌ترین و اشرافی‌ترین بناهای دوره‌ پهلوی محسوب می‌شود که در ساخت‌وساز آن هیچ یک از اصول معماری ایرانی رعایت نشده و سبک، نقشه و ساختار آن کاملا غربی است و این کاخ بخشی از تاریخ معماری مدرن به حساب می‌آید.

سازه اصلی بنا به‌صورت سفره ماهی طراحی شده و ضلع شمالی کاخ و محوطه بیرونی دریاچه به‌‌شکل باله‌های سفره‌ ماهی اجرا شده‌ است. در طراحی فضای بیرونی، دریاچه کوچکی از سه طرف کاخ را احاطه می‌کند. همه فضاهای معماری در زیر سقفی با فرم حلزونی قرار گرفته‌اند و نورگیرهای مختلفی به‌شکل دانه‌های مروارید دارند.