خانه موزه مقدم از خانه‌های قاجاری تهران است که خیلیها لقب زیباترین خانه جهان را به آن داده‌اند. محمدتقی‌خان احتساب الملک یکی از بزرگ‌های دربار قاجار اولین صاحب این خانه بود. بعد از او خانه را به دکتر محسن مقدم فروختند. این عمارت حیاطی سرسبز و دلگشا دارد. جالب است بدانید هر بخش از این عمارت، نشانی از آثار به‌جامانده از دوره‌های مختلف است. در حیاط حوضچه‌‌ای از سنگ مرمر است که سنگش را از حمام فتحعلی شاه گرفته‌اند. بنای خانه از جنس آجر است؛ اما بخشی از آن را با کاشی‌کاری نقاشی کرده‌اند. این کاشی‌ها آثار دوره زندیه و قاجار است. ستون‌های زیبای عمارت چشم‌انداز فوق‌العاده‌ای دارد که چهل ستون را یادآوردی می‌کند. خانه موزه مقدم خانه‌ای با هزاران آثار تاریخی است.
آدرس: تهران، خیابان امام خمینی، خیابان شیخ هادی، کنار بانک ملت
باغ موزه قصر از خانه‌های قاجاری ایرانی است. ساخت این بنای تاریخی به دومین سال سلطنت فتحعلی شاه می‌رسد و حدود دو سده از آن می‌گذرد. این خانه موزه در آن زمان قصری مجلل بود؛ اما در زمان ناصرالدین شاه سیل آن را تخریب کرد. با روی‌کار‌آمدن پهلوی، این قصر را به زندانی سیاسی تبدیل کردند. طولی نکشید که بعد از انقلاب از این بنای تاریخی به‌عنوان مجموعه‌ای فرهنگی استفاده کردند. بخش‌های مختلفی مثل نیایشگاه، زورخانه، کتابخانه، موزه مارکوف، نمایشگاه و حتی کافی‌شاپ و رستوران در این قصر فعالیت می‌کند. کمی که در محوطه بزرگ قصر قدم بزنید به کلاه فرنگی می‌رسید. در مرمت‌سازی بنا، معماری مدرن و قجری را با هم ترکیب کرده‌اند.
آدرس: تهران، خیابان پلیس، کنار مقر فرماندهی پلیس تهران بزرگ
خانه موزه سیمین و جلال از خانه‌های تاریخی تهران است که خیلی از گردشگرها برای دیدن آن مشتاقند. سیمین و جلال خشت‌به‌خشت این خانه را با دست‌های خود ساختند. از حیاط کوچک و زیبایش که بگذرید، به خانه‌ای قدم می‌گذارید که چیدمانش با 50 سال قبل فرقی ندارد. هنوز هم میشود عاشقانه‌های این زوج شاعر را در این خانه دید.
آدرس: تهران، تجریش، دزاشیب، خیابان شهید رمضانی، کوچه رهبری، کوچه پسندیده، بن‌بست ارض
کمتر کسی است که دکتر محمد معین را نشناسد. این استاد بزرگ اولین کسی بود که دکترای رشته ادبیات فارسی را گرفت. فرهنگ معین از ارزشمندترین یادگاری‌های این استاد بزرگ است. خانه استاد بعد از فوت او یکی از جاذبه‌های فرهنگی محسوب میشود. ساخت خانه موزه دکتر معین به دوره پهلوی بر می‌گردد. به همین خاطر این بنا را یکی از خانه‌های تاریخی تهران می‌شناسند؛ البته در کنار این بنا، خانه محمدعلی امیر جاهد یکی از تصنیف‌دان‌های ایرانی هم هست. امروزه این دو خانه را با هم یکی کرده‌اند و به‌عنوان موزه از آن استفاده می‌کنند. این بنای دوطبقه یادآور خاطرات دکتر معین است.
آدرس: تهران، خیابان پیروزی، میدان چهارصددستگاه، انتهای خیابان بایزید بسطامی
استاد صبا از موسیقی‌دان‌های برجسته ایرانی است. خانه این هنرمند بزرگ از خانه‌های تاریخی تهران محسوب میشود. او وصیت کرده بود که بعد از فوتش خانه‌اش را به موزه تبدیل کنند. فضای بیرونی خانه ساده و باصفاست. حوض کوچکی در وسط حیاط، سبک سنتی گذشته را یادآوری می‌کند. فضای داخلی خانه، تصویری از زندگی استاد را نشان می‌دهد. روی دیوارهای خانه، قاب‌عکس‌هایی از جوانی، پیری استاد و هنرجوهایش را به نمایش گذاشته‌اند. می‌توانید در این موزه از سازهای استاد صبا، برگه‌های نت موسیقی و وسایل‌هایش دیدن کنید.
آدرس: تهران، خیابان بهارستان، خیابان ظهیرالاسلام، بن‌بست صبا
عمارت مسعودیه یکی از زیباترین و بزرگترین خانه های تاریخی تهران است. دستور ساخت این عمارت را ظل‌السلطان فرزند ناصرالدین شاه داد. عظمت این عمارت زیبا، نشانی از قدرت حکومت قاجار در روزهای گذشته است. در معماری قجری، استفاده از گچبریها و آیینه‌کاری‌ها اهمیت بسیاری داشت. این تزیینات را می‌توانید در هر بخش عمارت ببینید. عمارت مسعودیه بخش‌های مختلفی مثل عمارت دیوانخانه، عمارت سردر، عمارت مشیرالدوله، سفره‌خانه، حوضخانه و عمارت سید جوادی دارد. هر قدم در باغ این عمارت شما را به روزهای حکومت قاجار میبرد. قهوه قجری کافه مسعودیه هم در این عمارت به راه است. بد نیست بعد از بازدید عمارت، سری هم به این کافه بزنید.
آدرس: تهران، میدان بهارستان، ضلع جنوب غربی، خیابان اکباتان
از خانه‌های قاجاری تهران میشود خانه نصیر الدوله را نام برد. این خانه به یکی از وزیرهای دوره قاجار تعلق داشت. معماری خانه الهام گرفته از سبک خانه‌های قاجاری است؛ اما متأسفانه در هر دوره بخش‌های مختلفی از آن رو به تخریب‌شدن رفت. اتاق آینه، بخش تماشایی این عمارت است. تمام سقف و دیوارهای اتاق را با ظرافت خاصی آینه‌کاری کرده‌اند. پنجره‌های ارسی و شیشه‌های رنگارنگش هم زیبایی اتاق آیینه را چند برابر می‌کند. به نظر می‌رسد نصیرالدوله از این اتاق برای پذیرایی از مهمان‌هایش استفاده میکرد. این عمارت دوطبقه، بخش‌های مختلفی مثل شاه‌نشین و کالسکه‌‌خانه دارد. جای ناراحتی است که امروزه سازمان میراث فرهنگی این خانه را به متروکه تبدیل کرده است.
آدرس: تهران، خیابان امیرکبیر، خیابان شهید علیرضا، کوچه شهید هداوند، کوچه مرآت، پلاک 20
خانه مینایی از خانه‌های تاریخی تهران محسوب میشود. صاحب این خانه منیرالسلطنه، همسر یکی از شاهزادگان قاجاری بود. در حال حاضر خانه مینایی را به اسم موزه خیابان ولیعصر تهران هم معرفی می‌کنند. این خانه مثل موزه‌ای گرانبها تصویری از معماری دوره قاجار را نشان می‌دهد. ترکیب سبک سنتی و مدرنش جذابیت خانه را چند برابر کرده است. در بازدید از این عمارت سری به آب‌انبار، اتاق‌‌های تابستانه و زمستانه هم بزنید. در حال حاضر در خانه مینایی تابلوها و عکس‌های قدیمی، داستان شخصیت‌های مهم این منطقه از تهران را روایت می‌کند.
آدرس: تهران، خیابان ولیعصر(عج)، میدان منیریه، کوچه کریمی طینت، پلاک 5
خانه موتمن الاطبا از خانه‌های قاجاری تهران است. این خانه متعلق به پزشک ناصرالدین شاه قاجار، میرزا زین‌العابدین خان دنبلی ضرابی بود. مردم او را به اسم موتمن الاطبا می‌شناختند. پنجره‌ها و درهای این خانه فیروزه‌ای است. این رنگ زیبا حکایت از سبک اصیل ایرانی دارد. خانه موتمن الاطبا از اولین خانه‌های چندطبقه تهران بود. بازتاب نمای بینظیر خانه و ستون‌ها در حوض جلوی عمارت بسیار تماشایی است.
آدرس: تهران، خیابان پامنار، محله عودلاجان، روبه‌روی مسجد کاشانی، انتهای کوچه موتمن الاطبا
آندره گدار، معماری فرانسوی است که سی سال از عمرش را در ایران زندگی کرد. در بین خانه‌های تاریخی تهران، خانه گدار سبکی مدرن و اروپایی دارد؛ اما میشود در بخش‌هایی از آن معماری دوره‌های پهلوی را هم دید. ستون‌های ورودی این خانه الهام گرفته از ستون‌های تخت جمشید است. نمای خانه گدار یکدست سفید است و این تک‌رنگی جلوه خاصی را به خانه می‌دهد. طاق‌های هلالی خانه نمادی از طاق کسرا را نشان می‌دهد. بعد از روزهای پرفرازونشیب، خانه گدار رو به تخریب رفت؛ ولی خوشبختانه آن را مرمت کردند. امروزه از این خانه به‌عنوان کافه رستوران استفاده می‌کنند.
آدرس: تهران، خیابان انقلاب، خیابان قدس، خیابان پورسینا، کوچه جلالیه، پلاک 2
عمارت زیبای کاظمی از خانه‌های قدیمی تهران است؛ البته امروزه به اسم خانه موزه تهران قدیم هم از او یاد می‌کنند. این خانه را میرزا سید کاظم تفرشی در زمان حکومت محمد شاه قاجار ساخت. به همین خاطر عمارت کاظمی از خانه‌های قاجاری تهران به حساب می‌آید. سرای کاظمی معماری چشم‌نوازی دارد. منبت‌کاری‌های پنجره‌ها و گچ‌بری‌های عمارت در نوع خودش بینظیر است. سری هم به داخل عمارت بزنید و از موزه مردم‌شناسی دیدن کنید. بازتاب نور از پنجره‌های رنگارنگ، رد زیبایی را به جا می‌گذارد.
آدرس: تهران، منطقه 12، خیابان 15 خرداد، محله امامزاده یحیی، کوچه ابوالقاسم شیرازی
در بین خانه‌های قاجاری تهران، خانه قوام السلطنه زیبایی چشمگیری دارد. خانه قوام السلطنه را این روزها به موزه آبگینه و سفالیه می‌شناسند. بیشتر از 100 سال از عمر این عمارت می‌گذرد. اولین مالک عمارت، قوام السلطنه از وزیرهای دربار قاجار بود. حتی اگر چیزی از معماری هم ندانید، زیبایی فضای بیرونی و داخلی عمارت شما را شگفت‌زده می‌کند. هنرمندی اتریشی، ویترین‌های داخلی این بنا را طراحی کرده است. در دوره‌ای از تاریخ، این خانه را به روس‌ها واگذار کردند. به همین خاطر میشود سبکی از معماری روس را هم در آن دید؛ اما آینه‌کاری‌ها، گچبریها و منبت‌کاری‌هایش هنر ایرانی را نشان می‌دهد.
آدرس: تهران، خیابان جمهوری، خیابان سی تیر، پلاک 55
عمارت عین الدوله از خانه‌های تاریخی تهران است که هرکسی را محو زیبایی‌اش می‌کند. ساخت این خانه به اواخر دوره قاجار می‌رسد. ایوان بزرگی در طبقه دوم عمارت است که ستون‌های متعددی دارد. این ستون‌ها در طبقه پایینی هم به چشم می‌خورند و زیبایی خانه را چندین برابر می‌کنند. گچ‌بری‌های ظریف کارشده، روی طاق‌های ایوان اثری از هنرمندهای بزرگ ایرانی است. باغ بزرگ و دلگشایش هم دست کمی از خود عمارت ندارد. درخت‌های بلندقامت حیاط، قدمت این خانه زیبا را نشان می‌دهد. در گذشته استخر بزرگی وسط حیاط بود که دیگر حتی ردی از آن نمانده است. اسم جدید این عمارت را نگارخانه برگ گذاشته‌اند.
آدرس: تهران، پاسداران، میدان هروی، خیابان وفامنش، خیابان جمالی
خانه صادق هدایت یکی از خانه‌های قاجاری تهران است که این نویسنده، کودکی و نوجوانی‌اش را در آن گذراند. صاحب اصلی خانه پدر صادق هدایت یعنی هدایت‌قلی‌خان اعتضادالملک بود. معماری زیبای خانه و کاشی‌کاری‌های گل‌وبوته روی دیوار حیاط، حس‌وحال گذشته را زنده می‌کند. باغچه‌‌کاری‌های چشم‌نوازش هم سبک سنتی خانه را نشان می‌دهد. در دوره پهلوی، فرح این خانه را خرید و قصد داشت تا مرکز ادبی هدایت را راه‌اندازی کند؛ اما مرمت خانه تا سال 1356 طول کشید. بعد از انقلاب مدتی، خانه هدایت مهدکودکی برای بچه‌ها بود. متأسفانه این کار آسیب‌هایی به بافت اصلی خانه هدایت رساند. امروزه خانه صادق هدایت را به کتابخانه تبدیل کرده‌اند. این خانه زیر نظر بیمارستان امیر اعلم است.
آدرس: تهران، خیابان سعدی، خیابان شهید سروش الدین تقوی، کنارخانه سفیر کبیر دانمارک یا همان سفارت سابق، پلاک 3
خانه تیمورتاش یکی از خانه‌های قاجاری تهران است. خیلیها آن را به اسم موزه جنگ می‌شناسند. ساخت بنای اصلی این خانه به زمان ناصرالدین شاه قاجار برمی‌گردد. می‌توانید سبک‌های ایرانی، هندی و روسی را یکجا در آن ببینید. طبقه اول در این عمارت، موزه‌ای از سلاح‌های جنگی است. در این موزه از سردیس‌های فرمانده‌های بزرگی مثل عباس بابایی، سرلشگر فلاحی و… نگهداری می‌کنند. آینه‌‌کاری‌های فضای داخلی، شیشه‌های رنگارنگ، پنجره‌های ارسی و گچ‌بری‌های ظریفش نشانی از هنرمندهای بزرگ کشور است.
آدرس: تهران، خیابان کارگر جنوبی، خیابان پاستور، دانشگاه جنگ
باغ موزه نگارستان از عمارت‌های محبوب و معروف تهران است. فتحعلی شاه در دوره حکومتش دستور ساخت این عمارت را داد. در بین خانه‌های تاریخی تهران، باغ نگارستان بیشترین وسعت را دارد. این باغ در هر دوره کاربرد مختلفی داشت. اولین بناهای باغ را تخریب کردند و امروزه دانش‌سرا، موزه و کتابخانه‌ای زیبا در آن ساخته‌اند. در دانش‌سرای باغ، افراد نامداری مثل ملک‌الشعرای بهار، علی اکبر دهخدا، پرویز خانلری و دیگران تحصیل کرده‌اند. درخت‌های بلندقامت باغ در بهار و پاییز دلبری می‌کنند. بدون شک عکس‌هایتان کنار حوضچه‌های کوچک و باغچه‌های پرگل باغ، تماشایی است. قدم‌زدن در حیاط باصفای عمارت حس‌وحال خوبی دارد. در باغ نگارستان می‌توانید از موزه کمال‌الملک و آثار هنرمندهایی مثل جهانگیر ارجمند و محمود روح الامینی دیدن کنید.
آدرس: تهران، میدان بهارستان، محدوده خیابان صفی‌علی شاه و خیابان دانش‌سرا
باغ شازده از خانه‌های تاریخی تهران است که متعلق به «شازده دیده رو» یکی از نوادگان قاجار بود. این خانه در هر دوره کاربرد ویژه‌ای داشت؛ اما امروزه گوشه‌ای دنج و دلگشاست که می‌توانید چند ساعتی را در آن بگذرانید و به روزهای گذشته بروید. معماری آجری خانه، پنجره‌های بزرگ با شیشه‌های رنگی و حیاط زیبایش چشمگیر است؛ البته در بخش دیگری از تهران باغی به اسم شازده بود که این روزها اثری از او نیست. یکی از شاهزاده‌های قاجاری این خانه را در باغی بزرگ در خارج شهر تهران ساخت؛ اما بعد از او خانه را خراب کردند. امروزه باغ بزرگ اطراف عمارت، بخشی از پارک مجدیه است.
آدرس: تهران، خیابان پامنار، روبه‌روی مسجد کاشانی‌ها، کوچه موتمن الاطبا، روبه‌روی خانه موتمن الاطبا
